Umiejętność życia - matura próbna - 2004 - test - PP.pdf - Testy maturalne - games4you

(Wpisuje zdający przed

rozp oczęciem pr acy)

KOD ZDAJACEGO

ZESTAW ZADAŃ

Z JĘZYKA POLSKIEGO

Poziom podstawowy

Czas pracy 170 minut

GRUDZIEŃ

ROK 2004

Instrukcja dla zdającego

1. Proszę sprawdzić, czy zestaw zadań zawiera 16 stron.

2. Część 2. zestawu zawiera dwa tematy wypracowania.

Do opracowania trzeba wybrać jeden z nich i podkreślić.

3. Proszę zaplanować czynności tak, by było możliwe

rozwiązanie zadań z obu części arkusza w ciągu 170.

minut.

4. Pracę proszę napisać czytelnie.

5. Proszę pisać tylko w kolorze niebieskim lub czarnym;

nie pisać ołówkiem.

6. Nie wolno używać korektora.

7. Błędne zapisy trzeba wyraźnie przekreślić.

8. Wszelkie notatki należy sporządzać tylko w brudnopisie,

który nie będzie oceniany.

9. Podczas rozwiązywania zestawu zadań można korzystać

ze słownika poprawnej polszczyzny i słownika

ortograficznego.

Za rozwiązanie zadań

można otrzymać

70 punktów

20 za część 1

50 za część 2

Życzymy powodzenia!

(W pisuje zdający przed rozpoczęciem prac y)

PESEL ZDAJACEGO

Część I – rozumienie czytanego tekstu

Przeczytaj uważnie tekst, a następnie odpowiedz na pytania. Wszystkie pytania odnoszą

się do tekstu. Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jesteś proszony.

UMIEJĘTNOŚĆ ŻYCIA

Nie samo życie jest dobrem, ale życie dobre 1 .

1. Kiedy zastanawiamy się nad pojęciem życia, przebiegają przez naszą myśl

rozmaite skojarzenia. Możemy rozpatrywać życie jako pewien biologiczny proces. Takie

spojrzenie na życie jest charakterystyczne dla biologii, biochemii, medycyny – nauk, które

usiłują zgłębić tajemnicę życiowych procesów, by odpowiedzieć na pytania: W jaki sposób

życie powstało? Czym różni się żywy organizm od martwej rzeczy? Na czym polega istota

życia? Charakterystyczną cechą życia w jego wymiarze biologicznym jest dążenie

do przetrwania. Żywy organizm usiłuje utrzymać się przy życiu. Temu służy odżywianie, sen,

biologiczna reprodukcja gatunku. A jednak, choć w człowieku zachodzą biologiczne procesy

życiowe, nie żyje on wyłącznie jak zwierzęta czy rośliny.

2. Życie, które jedynie usiłuje przetrwać, jest całkowicie skupione na sobie

samym i zamknięte. Natomiast życie ludzkie jest otwarte, nieustannie przekracza siebie.

3. A zatem życie jest nam nie tylko dane, jak zwierzętom, które zamknięte są

w obrębie swojego instynktu i gatunku, ale zadane. Życie polega na czynieniu użytku z życia.

Nie tylko na biernej wymianie energii, na odbieraniu wrażeń, lecz na twórczym działaniu.

Żyć to znaczy wpływać na świat, przekształcać go. Życie jest więc procesem, w wyniku

którego wdzieramy się w otaczającą rzeczywistość naszym zachowaniem, czynami,

postępowaniem. To prawda, że człowiek, by móc cokolwiek uczynić, musi także starać się

o przetrwanie. Dopiero jednak gdy przekracza samo swoje życie, nabiera do niego dystansu.

4. Innym razem życie ukazuje się nam jako określony dla danej epoki sposób

myślenia czy postępowania. Możemy także mówić o pewnych cechach życia

charakteryzujących nie tylko epoki, ale i narody. Pisał półżartem Henryk Elzenberg:

„Rosjaninem życie wstrząsa. Niemiec daje się życiu przenikać. Francuz rozkoszuje się

życiem, a Anglik »przyjmuje« życie w swym salonie lub gabinecie” 2 . Takie rozumienie życia

mają na myśli ludzie starsi, gdy z tęsknotą wspominają swoją młodość, kiedy „żyło się

inaczej, lepiej”. W takim znaczeniu piszą o życiu historycy, zauważający na przykład,

że „w średniowieczu żyło się inaczej niż obecnie”. Życie ludzkie nie może jednak zostać

sprowadzone wyłącznie do sposobu życia zgodnego z obyczajami charakterystycznymi

dla danej historycznej epoki czy grupy społecznej.

5. Znowu innym razem utożsamiamy życie z istnieniem. Życie ukazuje się nam tu

w metafizycznym wymiarze jako budząca zdumienie tajemnica.

6. Tak czy owak życie jest sprawą poważną. „W życiu – pisał Seneka – spotyka

nas to samo, co w drodze: coś tam będzie godziło w ciebie, coś cię spotka. (…) Wybrałeś się

w długą drogę: musisz i pośliznąć się na niej, i potknąć się o coś, i upaść, i zmęczyć się,

i głośno zawołać: »O śmierci!«, to jest udawać. W jednym miejscu towarzysza porzucisz,

1 L. A. Seneka, Myśli, przeł. S. Stabryła, Kraków 1987, s. 289.

2 H. Elzenberg, Kłopot z istnieniem, Kraków 1994, s. 367.

w drugim go pogrzebiesz, w trzecim będziesz go się obawiał. Poprzez takie oto przykrości

musisz przebyć tę nierówną drogę” 3 .

7. Jeśli więc rozumiemy życie jako istnienie, to z pewnością jest ono jakąś

syntezą pozytywnego i negatywnego doświadczenia, szczęścia i nieszczęścia.

8. Życia ludzkiego nie da się zatem ostatecznie sprowadzić do biologii, historii

czy obyczajów. Ten właśnie indywidualny wymiar życia mamy na myśli, gdy mówimy,

że „życie jest ciężkie”, „życie jest ulotne jak chwila”, „życie jest krótkie”. Odwołujemy się

wówczas do swoich własnych doświadczeń.

9. Każdy człowiek ma w życiu swoje własne miejsce. Niektórzy znają je z góry.

W dzieciństwie już „wiedzą”, kim będą jako ludzie dorośli. Inni, już jako ludzie dorośli, nadal

nie wiedzą jeszcze, gdzie jest ich miejsce. Najtrudniejsze jest zatem to, co wydaje się łatwe.

Każdy jednak powinien poznać swoje własne życiowe powołanie.

10. Aby umiejętnie rozeznać swoje miejsce, poznać prawdę własnego życia, trzeba

życie przeżywać. Życia nie można się nauczyć z książki. Prawda o własnym życiu nie jest

ogólną prawdą, którą możemy w pełni poznać z książek i przekazać ją innym. Owszem, wiele

możemy się w ten sposób nauczyć, ale to, czym jest przyjaźń, miłość, rozpacz, nadzieja,

cierpienie, śmierć ukochanych, możemy zrozumieć tylko wówczas, gdy sami osobiście

je przeżyjemy. Dlatego ta reguła umiejętności życia mówi, że umiejętnego życia nie można

innych nauczyć poprzez teoretyczny przekaz. Życia uczymy się sami, dorastając do niego.

„Dochodzimy jako zupełni nowicjusze do każdej epoki życia – pisał F. La Rochefoucauld –

i często, mimo liczby lat, brak nam doświadczenia” 4 .

11. Z tą regułą umiejętnego życia związana jest kolejna. Niektórzy ludzie są

znakomicie zorganizowani życiowo. Wiedzą, czego chcą od życia. Skutecznie realizują swoje

zamierzenia. Inni niczego nie planują, żyją z dnia na dzień. Niewielu jest takich, którzy

układają swoje życie i sprawy w sposób celowy. Wszyscy inni nie idą, lecz są unoszeni niby

rzeczy płynące w rzece.

12. Życie umiejętne nie przybiera ani jednej, ani drugiej formy. Georg Simmel

przyrównał życie do gry w szachy. Gra w szachy byłaby niemożliwa zarówno wtedy, gdyby

nie dało się zaplanować żadnego posunięcia, ani przewidzieć skutków kilku najbliższych

ruchów, jak i wówczas, gdyby dało się policzyć wszystko do końca. Podobnie jest z życiem,

które byłoby równie niemożliwe wówczas, gdyby dało się w nim wszystko zaplanować

i przewidzieć skutki każdej życiowej decyzji, jak i wtedy, gdyby nie dało się niczego

zaplanować ani przewidzieć.

13. By wszystkie te reguły życia potraktować serio, powinniśmy umieć spojrzeć

na poszczególne okresy życia jako na całości, ogarnąć je spojrzeniem, i wreszcie ujrzeć życie

jako całość. Postrzegamy je jako całość dopiero przy końcu jakiegoś okresu. Trzeba więc

czasami spojrzeć z dystansu na kształtujący się zarys życia. Dopiero z perspektywy tego

spojrzenia, jak z góry, ukazują się związki między naszymi czynami, dziełami, pragnieniami,

zamierzeniami.

(Tekst opracowany na podstawie: Tadeusz Gadacz, O umiejętności życia, Kraków 2002.)

3 L. A. Seneka, Listy moralne do Lucyliusza , przeł. W. Kornatowski, Warszawa 1961, s. 566.

4 F. La Rochefoucauld, Maksymy i rozważania moralne, przeł. T. Boy Żeleński, Warszawa 1996, s. 93.

Zadanie 1. ( 1 pkt )

Co, według autora, łączy, a co różni istotę życia człowieka i istotę życia zwierząt?

Po przeczytaniu akapitu 1. i 3. wypełnij tabelkę, wskazując jedno podobieństwo i jedną

różnicę.

Podobieństwo

Różnica

-------------------------------------------------------

Zadanie 2. ( 1 pkt )

W akapicie 2. autor zawarł tezę, że „życie ludzkie jest otwarte, nieustannie przekracza siebie”.

Z akapitu 3. zacytuj dwa sformułowania, które określają, na czym polega owo „przekraczanie

siebie”.

1._________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

2._________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Zadanie 3. ( 1 pkt )

Po przeczytaniu akapitu 4. sformułuj opinię, której ilustracją jest wypowiedź Henryka

Elzenberga.

___________________________________________________________________________

Zadanie 4. ( 3 pkt )

Uzupełnij tabelkę, biorąc pod uwagę akapity 1., 4., 5.

Jak autor definiuje życie, patrząc na nie oczyma biologa, socjologa/historyka, filozofa?

Autor definicji

Definicja życia

Biolog

Życie to …

Socjolog/historyk Życie to …

Filozof

Życie to …

Zadanie 5. ( 1 pkt )

Z akapitu 6. wypisz metaforyczne określenie życia użyte przez Senekę.

___________________________________________________________________________

Zadanie 6. ( 1 pkt )

Jaki związek logiczny zachodzi między treścią akapitu 5. i akapitu 7.? Podkreśl poprawną

odpowiedź.

a) Akapit 7. jest rozwinięciem myśli akapitu 5.

b) Akapit 7. zawiera tezę uargumentowaną w akapicie 5.

c) Akapit 7. jest ilustracją rozważań zawartych w akapicie 5.

d) Opinie zawarte w akapicie 7. i w akapicie 5. są przeciwstawne.

Zadanie 7. ( 1 pkt )

Wyjaśnij znaczenie związku frazeologicznego „ciężkie życie”. (Stwierdzenie „życie jest

ciężkie” pojawia się w akapicie 8.)

___________________________________________________________________________

Zadanie 8. ( 1 pkt )

W akapicie 9. autor zawarł wskazówkę dotyczącą postępowania człowieka. Sformułuj ją.

___________________________________________________________________________

Zadanie 9. ( 1 pkt )

Po przeczytaniu akapitu 10. dokończ zdanie:

Człowiek dopiero wtedy poznaje i rozumie życie, kiedy ____________________________

___________________________________________________________________________

Zadanie 10. ( 1 pkt )

Na podstawie akapitu 12. wymień dwie czynności stanowiące podstawę porównania życia

do gry w szachy:

a) _________________________________________________________________________

b) _________________________________________________________________________

Zadanie 11. ( 2 pkt )

Z akapitu 13. wypisz dwa warunki, jakie muszą być spełnione, aby „ujrzeć życie jako całość”.

a) _________________________________________________________________________

b) _________________________________________________________________________

Umiejętność życia - matura próbna - 2004 - test - PP.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: