TPL 2x.doc

Wykład 2

Rozpuszczalność

·         określa powinowactwo substancji rozpuszczonej do rozpuszczalnika

·         miarą rozpuszczalności jest stężenie substancji rozpuszczanej w stanie nasycenia roztworu

o        ilość części rozpuszczalnika koniecznych do rozpuszczenia 1 cz. Substancji rozpuszczanej

o        maksymalne stężenie substancji, jakie można uzyskać rozpuszczając ją w danym rozpuszczalniku (np. w g/ml)

Stopień rozpuszczalności substancji leczniczej wg FP VI

Szybkość rozpuszczania

Szybkość przenikania przez barierę biologiczną

Stałe cząstki => rozpuszczanie => lek w roztworze => wchłanianie => lek we krwi

Klasyfikacja BCS (Biopharm. Classif. System)

(slajd DSC07820)

Wzrost szybkości rozpuszczania

·         substancje mikronizowane

·         stałe rozproszenia (nośniki hydrofilowe)

·         nanocząsteczki stabilizowane

·         proszki porowate, stabilizowane

WZROST ROZPUSZCZALNOŚCI

·         sole i analogi hydrofilowe

o        chemiczna modyfikacja cząsteczki

·         współrozpuszczalniki (kosolwenty)

·         kopleksowanie z substancjami hydrofilowymi

o        cyklodekstryny

·         solubilizacja

o        solubilizacje hydrotropowe i micelarne

o        układy micelarne

ü      micelle fosfolipidowe

o        emulsje submikronowi

o        mikroemulsje

o        systemy samoemulgujące

Rozpuszczalność ciał stałych w cieczach zależy od:

ü      rodzaju ciała stałego i rodzaju użytego rozpuszczalnika (similia similibus solvuntur)

ü      temperatury

ln S2/S1=ΔHrozp./R=T2-T1/T1+T2 (wzór może zawierać błąd – przyp. spisującego)

S2, S1 – rozpuszczalność ciała stałego w temperaturze T2 i T1

ΔHrozp. – ciepło rozpuszczania w stanie nasycenia roztworu

Temperatura

ü      Rozpuszczalność może wzrastać (częściej) albo maleć ze wzrostem temperatury, a wpływ na to ma energia oddziaływania substancja rozpuszczona – rozpuszczalnik

ü      Reguła przekory

o        Proces egzotermiczny – dostarczenie ciepła powoduje przesunięcie równowagi w kierunku mniejszej rozpuszczalności

o        Proces endotermiczny – rozpuszczalność rośnie wraz ze wzrostem temperatury

Rozpuszczalność zależy od temperatury

ü      Wzrost rozpuszczalności wraz ze wzrostem temperatury – większość soli

ü      Spadek rozpuszczalności wraz ze wzrostem temperatury – np. Na2SO4*10H2O, metyloceluloza

ü      Rozpuszczania niezależna od temperatury – NaCl, K2CrO4

Rozpuszczalność uwodnionego siarczanu sodu rośnie wraz z temperaturą (proces egzotermiczny) i osiąga maks. Przy T= 32,4ºC, powyżej tej temperatury rozpuszczalność maleje gdy rośnie temperatura (proces endotermiczny)

Metyloceluloza rozpuszcza się lepiej w niższych temperaturach, w temp. > 50ºC, na skutek zmniejszenia hydratacji, następuje jej wytrącenie. Roztwory metylocelulozy, tzw. kleiki, sporządza się umieszczając je na pewien czas w temperaturze 4ºC.

Substancje rozpuszczane „na ciepło” w recepturze aptecznej

ü      kwas borny

ü      mleczan etakrydyny (Rivanolum)

ü      chlorowodorek papaweryny

ü      aminofenazon

ü      aminofilina

ü      pabialgina

ü      ichtiol

MIKRONIZACJA

Ø      przyjmuje się cząstki poniżej 10 µm

Ø      brak definicji w FP VII, Ph.Eur.

Ø      definicja z FP VI: 80% cząstek nie większych niż 10 µm, pozostałe nie większe niż 50 µm

Ø      definicja z BP 2001: „superfine powder” 90% cząstek nie większych niż 10 µm

ü      Młyny

o        Kulowy

o        Strumieniowy – podstawowa metoda mikronizacji wykorzystywana w proszkach inhalacyjnych

o        Koloidalny – substancje należy zawiesić

ü      Suszenie rozpylone

ü      Metody strąceniowe

o        Kontrolowane wytrącanie podczas dyfuzji rozpuszczalnika do fazy rozpraszającej

o        Wytrącanie podczas gwałtownego parowania podczas rozpylania o wody (EPAS)

ü      Metody kriogeniczne – rozpylanie do ciekłego azotu

STAŁE ROZPROSZENIA

ü      Mieszaniny fizycznych substancji trudno rozpuszczalnych z hydrofilowymi nośnikami

o        nośniki np. makrogol, poliwinylopiralidon, mocznik

o        zwiększanie rozpuszczalności w wodzie: m.in. kwasu acetylosalicylowego, gryzeofulwiny, papaweryny, nifedypiny

ü      zastosowana metoda decyduje o poprawie szybkości rozpuszczania substancji leczniczej

o        met. stapiania

o        met. odparowania

o        met. stapiania + odparowania

o        met. suszenia rozpylonego

o        met. HSM (hot spin mixing)

I. Rozproszenia stałe

·         układy zawierające substancję leczniczą trudno rozpuszczalną oraz łatwo rozpuszczalny, nietoksyczny i w zastosowanych ilościach pozbawiony własnego działania leczniczego nośnik

·...