Petrologia, kwarc i skalenie(1).docx

Kwarc  SiO2

Kwarc w przyrodzie występuje w dwóch odmianach: kwarc-α oraz kwarc-β. Kwarc-α jest odmianą wysokotemperaturowa, co oznacza że krystalizuje w temperaturze powyżej 573⁰C. Występuje on zdecydowanie rzadziej niż kwarc-β, krystalizuje z magmy w układzie heksagonalnym, tworzy proste postacie bipiramidy heksagonalnej. Prakryształy takich kwarców można spotkać w kwaśnych skałach wylewnych.  W procesie ochładzania magmy po przekroczeniu temperatury 573⁰C  kwarc-α przechodzi w niskotemperaturowy kwarc-β zachowując swoją pierwotną formę zewnętrzną.

Kwarc-β krystalizuje w temperaturze poniżej 573⁰C, zwykle tworzy bliźniaki (delfinackie, brazylijskie, japońskie). Krystalizuje w układzie trygonalnym, nie posiada łupliwości, charakteryzuje się przełamem muszlowym oraz wysoką twardością, często występują w nim wrostki. W płytkach cienkich jest bezbarwny, nie wykazuje pleochroizmu, posiada niskie barwy interferencyjne (stalowoszare) oraz słaby dodatni (+) relief. Jest to minerał anizotropowy, jednoosiowy, ściemnianie światła jest proste względem z, często występuje wygaszanie faliste. W grubszych płytkach widoczne może być skręcenie płaszczyzny polaryzacji światła.

Kwarc jest jednym z głównych minerałów skałotwórczych. W skałach magmowych występuje głównie w skałach kwaśnych, pegmatytach. W skałach wylewnych częste są pseudomorfozy kwarcu-β po kwarcu-α. Czasami samodzielnie tworzy żyły. W skałach osadowych występuje w postaci ziaren pochodzących z wietrzenia skał starszych, jako składnik skrystalizowany na miejscu powstania skały lub występuje w postaci spoiwa. Jest również powszechny w skałach metamorficznych np. gnejsy, a nawet jako niemal jednomineralne skały kwarcowe - kwarcyty.

Chalcedon-jest skrytokrystaliczną odmianą kwarcu-β. Występuje najczęściej w postaci kulistych i naciekowych skupień. W płytce cienkiej jest bezbarwny, brak pleochroizmu, posiada dodatni relief (+) i ściemnia światło prosto, jest jednoosiowy i anizotropowy. Chalcedon może przekrystalizować w kwarc. W skałach magmowych występuje jako produkt krystalizacji hydrotermalnej w szczelinach i pęcherzykach pogazowych w skałach wulkanicznych. W skałach osadowych może przekrystalizować z opalu, a także tworzyć szkielety organizmów, jest składnikiem opok i gez, tworzy spoiwo w skałach klastycznych.

Opal-koloidalna krzemionka SiO2*nH2O, jest bezpostaciowy, występuje w formach naciekowych. W płytce cienkiej jest bezbarwny, mętny, nie posiada pleochroizmu, relief ujemny (-), izotropowy. Może przekrystalizować w chalcedon lub kwarc. W  skałach magmowych występuje jako produkt rozkładu krzemianów oraz jako produkt procesów hydrotermalnych. Buduje szkielety niektórych organizmów, jest składnikiem gez i opok. W skałach osadowych występuje w postaci spoiwa.

Skalenie potasowe KAlSi3O8

Skalenie sodowe i potasowe często tworzą zrosty składające się z dwóch faz krystalicznych. Zjawisko to ujawnia się w postaci lamelkowych wrostków jednego skalenia w drugi. Wrostki albitu w skaleń potasowy jest nazywane pertytem, a wrostki skalenia potasowego w albit lub oligoklaz to antypertyt. Znamy jeszcze mezopertyty, gdzie stosunek pomiędzy albitem i skaleniem potasowym wynosi 1:1.

Plagioklazy (skalenie sodowo-wapniowe)

Tworzą ciągły szereg izomorficzny NaAlSi3O8-CaAl2Si2O8 i są podzielone ze względu na zawartość anortytu z plagioklazie na kwaśne, obojętne i zasadowe.

Krystalizują w układzie trójskośnym, w formie tabliczek lub listewek, często tworzą zbliźniaczenia (albitowe, peryklinowe, albitowo-...