2 nurty analiz w socjologii rodziny:
- wpływ rodziny na zdrowie („od rodziny do zdrowia”)
- wpływ choroby na rodzinę („od zdrowia do rodziny”)
różnorodne podejścia do zagadnienia choroby w literaturze:
M. Ziemska zalicza chorobę członka rodziny do sytuacji kryzysowych, losowych, przypadkowych (nie można się do niej przygotować), dotykającą wszystkich członków rodziny.
M. Radochoński prezentuje podejście systemowe – rodzina musi tak dostosować się do sytuacji choroby aby uchronić funkcjonowanie systemu. Opisuje sytuację choroby jako zespół stresorów:
- instrumentalnych – kłopoty finansowe, kwestia zakupu lekarstw
- interpersonalnych – zakłócenia w relacjach rodzinnych
- intelektualnych – brak zrozumienia procesu leczenia, sprzeczne diagnozy
- egzystencjalnych – związanych ze zmianą wartości i celów życiowych
Z. Kawczyńska-Butrym – w związku z chorobą rodzina uruchamia system wzajemnych, różnorodnych świadczeń, zależnych od potrzeb i sprawności członków
Z. Tyszka – na rodzinę oddziałują trzy kategorie struktur:
- mikrostruktury – procesy zachodzące w rodzinie, podział ról, układy emocjonalne, sytuacja społeczno-ekonomiczna członków
- mezostruktury – kontekst społęczności lokalnej (np. środowisko miejskie/wiejskie), dostęp do instytucji społecznych
- makrostruktury – polityka społeczna wobec rodziny i zdrowia, ogólne ramy funkcjonowania, standardy życiowe
Choroba ma wymiar społeczny: nie dotyczy tylko jednostki + wiąże się z koniecznością przyjęcia nowych ról.
Największe zmiany w rodzinie wywołuje choroba matki (najbardziej odbija się na realizacji funkcji kulturalno-towarzyskiej, sferze emocjonalnej i ekonomicznej). Najsłabsze – w przypadku choroby ojca (chyba że zagraża ona bytowi ekonomicznemu rodziny).
Wyniki badań nad rodzinami z chorym dzieckiem:
· choroba dziecka ogranicza aktywność zawodową jednego z rodziców, głównie matki
· jak naczelna problemy wymienia się: chorobę dziecka i trudności materialne
· choroba powoduje konsolidację rodziny, obserwuje się wspólny wkład męża i żony (zwłaszcza przy młodszym dziecku)
· matki skarżą się na poczucie przeciążenia obowiązkami
· choroba sprzyja kształtowaniu się niepożądanych postaw wychowawczych: dążenia do pełnej kontroli, nadopiekuńczości, koncentracji na chorobie, bezradności wychowawczej
· wparcie społeczne jest odczuwane na niskim poziomie
· główne źródło wiedzy o chorobie stanowi lekarz prowadzący, współpraca z nim jest oceniana jako zadowalająca (to, jak również poszukiwanie informacji na własną rękę jest zależne od wykształcenia rodziców)
Autorka sygnalizuję potrzebę objęcia rodzin z chorym dzieckiem opieką psychologiczną i socjologiczną (instytucje społeczne, samopomocowe, grupy wsparcia, fundacje).
maet167