ŚWIATŁOLECZNICTWO                                    

                                PROMIENIOWANIE ULTRAFIOLETOWE

1.       Rodzaje promieniowania:

-          UVA- 400-315 nm

-          UVB- 315-280 nm

-          UVC- 280-200 nm (nie dociera do powierzchni ziemi)

2.       Działanie promieniowania ultrafioletowego:

·         synteza witaminy D3 (zamiana nieaktywnej w aktywną)

·         wzrost przemiany materii

·         wzmocnienie mechanizmów obronnych

·         wzrost wydolności ogólnej

·         aktywacja układów enzymatycznych np. na przysadkę, układ autonomiczny ( zwolnienie tępa wysiłkowego i spoczynkowego)

·         poprawa samopoczucia i reaktywności organizmu

·         zwiększenie zawartości wapnia oraz fosforanu surowicy we krwi

·         zmniejszenie lepkości krwi

·         zwiększenie dostaw tlenu do tkanek

·         podnoszenie obniżonego poziomu krwinek czerwonych i białych

·         wzrost zdolności fagocytalnej krwinek białych

·         wzrost uwalniania histaminy z komórek tucznych do krwi

·         przeciwbólowo

·         bakteriobójczo np. przy wyjałowieniu pomieszczeń szpitalnych( zahamowanie czynności życiowych bakterii)

·         leczenie trudno gojących się ran

·         leczenie owrzodzeń i odleżyn

3.       Cechy charakterystyczne UVA:

·         przenika przez szkło okienne

·         stanowi 95% całkowitego UV

·         dociera najgłębiej do skóry- warstwa rozrodcza naskórka (gdzie powstaje barwnik)

·         dociera do naczyń krwionośnych

·         nie wywołuje odczynu rumieniowego

·         daje pigmentacje po 15-30 minutach bez efektu rumienia cieplnego

PIGMENTACJA- zgrubienie naskórka oraz łuszczenie

OPALENIZNA- stanowi barierę ................., celem jest utrzymanie stałej temperatury ciała; chroni przed promieniami IR

4.       Cechy charakterystyczne UVB:

·         przenika przez szkło kwarcowe

·         powoduje silny odczyn uczuleniowy po okresie utajnienia

·         uwalnia ze skóry histanine (rozszerza naczynia krwionośne)

·         daje rumień fotochemiczny, który jest poprzedzony rumieniem cieplnym

·         działa na układ krwiotwórczy oraz wzmaga przemianę materii

·         przedawkowanie promieni UVB powoduje poparzenia

·         przekształca dopauksydaze w tyrozynaze, powoduje w melanocytach utlenienie dopauksydazy do melaniny po czym po 2-3 dniach następuje zbrązowienie

·         ma wpływ na proces melanogenny:

- hormon szyszynki (melatonina) obniża jej aktywność i zmniejsza tworzenie melaniny

·         synteza witaminy D3

·         UVB i UVC powodują wytworzenie nad wodorotlenków sterydowych (związków rakotwórczych)

5.       Cechy charakterystyczne UVC:

·         nie dociera do powierzchni ziemi

·         wywiera najsilniejsze działanie fotochemiczne

·         jest najbardziej szkodliwe

RUMIEŃ FOTOCHEMICZNY- odczyn skóry na działanie promieni UV; cechą charakterystyczną jest jego ewolucja.

6.       Etapy ewolucji rumienia fotochemicznego:

1)      okres utajenia- trwa od 1-6 h

2)      okres narastania- czas od wystąpienia pierwszych objawów rozszerzenia naczyń do osiągnięcia maksymalnego rumienia (6-24 h od ekspozycji)

3)      ustępowanie rumienia- trwa od kilku godzin do kilku dni

Na skutek rumienia dochodzi do zgrubienia naskórka i łuszczenia się go.

7.       Sztuczne źródła promieniowania UV

·         ciała ogrzane do wysokich  temperatur

·         wyładowania elektryczne o charakterze łuku elektrycznego w gazach szlachetnych

·         wyładowania jarzeniowe

·         lasery

·         najczęściej używa się lamp kwarcowo- rtęciowych ( składają się z palnika i reflektora)

Palnik stanowi rura w kształcie podkowy, wypełniona gazem szlachetnym z kropelkami rtęci, na obydwu końcach znajdują się elektrody, a źródłem promieniowania UV jest łuk elektryczny fal rtęci w gazie szlachetnym powstaje pod wpływem prądu elektrycznego.

8.       Rodzaje palników:

·         wysoko ciśnieniowe- 1-10 atmosfer, których długość fali wynosi 580- 180 nm;

·         średnio ciśnieniowe- 0-1 atmosfery; jest to palnik wykonany w kształcie szklanej rurki opróżnionej z powietrza z kropelkami rtęci nie zawiera elektrod;

·         nisko ciśnieniowe- fale o długości 235 nm; emisja promieniowania UV następuje na skutek wyładowań ................. w rozrzedzonym argonie w obecności pary rtęci w lampie kwarcowej;

                                                    LAMPY KWARCOWE

·         Helios- statywowa emituje promienie UV i IR,; źródłem ciepła jest palnik argonowo- rtęciowy; długość fali wynosi 280- 320 nm

·         Emita VT400- emituje promienie UV i IR (statywowa lub przenośna)

·         Lampa Promayera- do naświetlań miejscowych i kontaktowych

·         Lampa Sunlamp Professional

                                            METODYKA NAŚWIETLAŃ

·         PRAWO LAMBERTA- natężenie promieniowania UV zależy od kąta padania oraz jest odwrotnie proporcjonalna do kwadratu odległości między źródłem promieniowania a osobą poddawaną zabiegowi;

·         DAWKA- określana za pomocą testu biologicznego- indywidualnego dla każdego pacjenta; test biologiczny służy ustaleniu możliwości tolerancji (okres wrażliwości danej osoby na promieniowanie UV); podstawę do dawkowania stanowi dawka progowa (biodoza), określa ona tolerancje na promieniowanie UV.

Dawka progowa stanowi czas do naświetlania danym źródłem energii z danej odległości koniecznej do wykonania minimalnego odczynu rumieniowego.

Test biologiczny wykonujemy z odległości 50 cm, za pomocą romieniomierza, na wewnętrznej stronie skóry przedramienia.

9.       Test biologiczny

-          co 15 sekund odkrywamy kolejne kółeczko na rumieniomierzu

-          dawka progowa to czas pomiędzy kółkiem gdzie rumień jest nie zauważalny i zauważalny

-          po teście można wykonywać kolejne zabiegi, ustalamy jaki powinien być czas

-          minimalny odczyn progowy występuje po 3 h, a znika po 12 h

-          po 6-8 h utajenia występuje lekko różowa skóra, barwa ta zanika po 2-4 h

-          odczyn progowy = 1 bio (biodoza)

Dawka:

A-    czas naświetlania do wywołania odczynu progowego

B-     nowa dolegliwość

C-    odległość przy wykonaniu testu biologicznego

X- nowy czas

                                                      NAŚWIETLANIA OGÓLNE

-          wykonywane z odległości 1 m

-          czas zabiegu zależy od wrażliwości osobniczej na promieniowanie UV

-          stopniowo wraz z biegiem zabiegów zwiększa się czas do takiego stopnia, by odczyn nie był zbyt wielki

-          zwykle zwiększa się czas o ¼ lub połowę dawki progowej

-          naświetlania w seriach po 15-20 zabiegów w serii (Ilość serii i zabiegów zależy od zaleceń lekarza)

-          podczas zabiegu pacjent i personel (jeśli nie wyjdzie) muszą mieć okulary ochronne, a my wychodzimy z pomieszczenia- pod okulary 1-2 warstwy ligniny;

-          podczas naświetlania ran stosujemy jałowe okłady, dezynfekujemy także okulary

-          lampa ustawiona w bezpiecznej odległości

-          promienie lampy skierowane na okolice zabiegową (jak przy solluxie)

-          przed zabiegiem ważne jest aby sprawdzić stan skóry (czy jest czysta)

-          musimy poinstruować pacjenta o tym co będzie czuł, żeby nie ruszał się podczas zabiegu, żeby sygnalizował gdy dawka jest za mocna

-          gdy zabieg jest zbyt duży tzn. jeśli jest duża powierzchnia zabiegowa- naświetlamy co 2 dzień co in...