Starożytna Persja
Powstanie:
W 2 tys. p.n.e. na terenie Iranu znalazła się duża grupa Indoeuropejczyków — Ariów. Część z nich powędrowała do Indii, część osiedliła się w Iranie. Najdalej wysunęli się Medowie i plemiona Persue, którzy osiedli nad Zatoką Perską.
Ludność:
Ludność zajmowała się hodowlą dużych, dwugarbowych wielbłądów (ważnych z militarnego punktu widzenia), uprawą roli (sztuczne nawadnianie, budowa kanałów biegnących pod ziemią). Posługiwali się lekkimi, dwukonnymi rydwanami, dosiadali koni; świetnie strzelali z łuku (techniki wojenne).
Religia:
Zaratusztrianizm, założony przez Zaratustrę. Wiara w dobrego Ahurę Mazdę i złego Angrę Mainję, którzy nieustannie toczą walkę o władzę nad światem. Etyka zbliżona do etyki chrześcijańskiej. Kult ognia. Święta księga: awestra.
Organizacja państwa
(reforma Dariusza — Vi/V wiek)
Rozległą władzę sprawował król. W poszczególnych jednostkach terytorialnych władzę sprawowali dostojnicy ze szlachty medejskiej lub perskiej z tytułem satrapy, który organizował pobór danin i zapewniał spokój w kraju. Kontrolę nad satrapami sprawowali urzędnicy jeżdżący po kraju z rozkazu króla.
Władca nie miał stałej stolicy, przemieszczał się po całym kraju (Persepolis, Pasargadaj, Suza, Ekbatan).
Sprawowano rządy mniej bezwzględnie, tolerancyjną politykę w sprawach wewnętrznych, współpracowano z elitami podbitych ludów.
Władcy
a) Cyrus (559–529 r.p.n.e.)
podboje: Azja Mniejsza (Syria, Palestyna, Mezopotamia, Iran), ziemie na wschód do rzeki Indus i na północ po Kaukaz, Morze Arabskie)
b) Kambyzes (529–522 r. p.n.e.)
opanowanie Egiptu
c) Dariusz (521–486 r. p.n.e.)
podboje: Tracja na zachodzie, potem Grecja;
— poszerzanie granic na północy i zachodzie, eksploatacja ludności biedniejszej przy zaoszczędzeniu bogatych, respektowanie obcych kultur, utworzenie 20 satrapii — nowy podział administracyjny; stworzenie systemy donosu i inwigilacji „oczy i uszy króla”; wprowadzenie darejków; powstanie drogi królewskiej
isamar