Pnącza odgrywają szczególną rolę w ogrodzie ze względu na silny wzrost, plastyczność i dużą dekoracyjność. Zajmują mało miejsca, a dają szybko efekt dzięki masie wytworzonej zieleni, pięknym kwiatom lub ozdobnym owocom. Stwarzają osłony od wiatru, kurzu i słońca oraz oczyszczają powietrze wzbogacając je w życiodajny tlen. Atrakcję ogrodu mogą stanowić różnego rodzaju konstrukcje obsadzone pnączami, np.: altany, bramki czy kratki lub pnącza przeplatające się między krzewami, iglakami czy bylinami.
Co należy brać pod uwagę dokonując wyboru pnączy do konkretnych stanowisk?
· Ściany południowe i zachodnie wystawione są na bardzo silne oddziaływanie promieni słonecznych i ogrzewanie, północne natomiast mogą przez cały dzień pozostawać w chłodzie i cieniu. Dlatego przy doborze pnączy bardzo ważne jest odpowiednie dobranie ich do usytuowania względem stron świata - wystawy.
· Bardzo istotna jest, często powiązana z wystawą, wilgotność gleby. Oczywistym jest, że zimozielony bluszcz pospolity, hortensja pnąca czy chmiel powinny rosnąć w glebie zasobnej w wodę a dławisz okrągłolistny, winobluszcz pięciolistkowy, czy winorośl pachnąca mogą rozwijać się na glebach suchszych.
· Duże znaczenie dla doboru pnączy ma zasolenie gleby. Najbardziej tolerancyjne pod tym względem wydają się być: winobluszcz pięciolistkowy, powojnik pnący, dławisz i winorośl pachnąca. Na ten temat brak jest jednak precyzyjnych badań i trzeba opierać się na obserwacjach.
· Wielkość i ciężar pnącza ma bezpośredni wpływ na rodzaj i zamocowanie konstrukcji podporowej. Intensywnie rosnące, duże pnącza, takie jak kokornak wielkolistny, wymagają solidniejszych i mocniej przytwierdzonych do ekranu podpór niż na przykład delikatniejsze i słabiej rosnące powojniki z grupy Atragene.
· Tylko nieliczne pnącza mogą aktywnie wspinać się po ekranach bez zapewnienia im specjalnych podpór. Dlatego istotny jest sposób wspinania się. Dla roślin owijających się pędami trzeba skonstruować podpory złożone z elementów o średnicy większej niż dla pnączy wąsoczepnych czy ogonkoczepnych
Na podkreślenie zasługują pnącza zimozielone (bluszcz pospolity, wiciokrzew zaostrzony i trzmielina 'Coloratus'), które będą zdobiły ekrany przez cały rok. Ich wymagania siedliskowe są większe a wybór stanowiska, szczególnie w przypadku mniej tolerancyjnego w stosunku do niskich temperatur wiciokrzewu, powinien być bardzo staranny. Należy unikać zastoisk mrozowych oraz miejsc narażonych na działanie mroźnych, wysuszających wiatrów. Nie znoszą one również silnie nasłonecznionych stanowisk południowych lub południowo-wschodnich.
Miejsc pozbawionych silnego nasłonecznienia wymagają również niektóre pnącza zrzucające liście na zimę, np. kokornak, hortensja pnąca, czy powojniki z Grupy Atragene. Z kolei w miejscach silnie nasłonecznionych, gorących szczególnie dobrze czuje się milin, ale dobrze rosną również powojniki z grupy Tangutica i Vitalba, rdestówka Auberta, dławisz, winobluszcz pięciolistkowy, winorośl pachnąca i japońska.
· na altankach, pergolach, murach
· na naturalnych podporach i okrywowe
· na płotach i jako osłony
· w pojemnikach na balkonach i tarasach
· na kwiaty cięte
Rośliny mają różną zdolność chwytania podpór i wspinania się na nie i od tego zależy wykonanie dla nich odpowiedniej podpory czy dobór rośliny do istniejącej już podpory.
Pod względem zdolności chwytania podpór pnącza dzieli się na następujące grupy:
1.Pnącza prymitywne nie posiadające organów czepnych – na ich pędach występują kolce lub ciernie. Rośliny te wytwarzają długie wiotkie pędy, łukowato opadające na ziemię. Pędy takie można dowolnie układać na różnych podporach, ale trzeba je tam przywiązywać lub przeplatać. Typowym przedstawicielem tej grupy są róże pnące.
2. Pnącza owijające podporę pędami – wierzchołkowa część pędu wykonuje ruchy okrężne i po napotkaniu podpory owija się na niej. Najlepszymi pod[porami dla takich roślin są pręty umieszczone pionowo w odległościach przynajmniej kilkunastocentymetrowych, umożliwiających wykonanie takich ruchów. Przykłady roślin:
Aktinidia pstra - Actinidia colomicta
Aktinidia ostrolistna – Actinidia arguta
Akebia pięciolistkowa - Akebia quinata
Kokornak wielkolistny - Aristolochia durior
Rdest Auberta – Polygonum aubertii
Milin amerykański – Campsis radicans
wiciokrzew pomorski – Lonicera peryclimenum
wiciokrzew Tellmana
cytryniec chiński - Schizandra chinensis
glicynia chińska – Wisteria chinensis
3. Pnącza chwytające podpory wąsami czepnymi – wąs na młodej części pędu po napotkaniu podpory owija się i twardnieje. Najlepsze podpory dla tych roślin to te z siatki. Należą do takich roślin:
winorośl – Vitis vinifera
winorośl pachnąca – Vitis vitalba
groszek pachnący – Lathyrus odoratus
przestęp dwupienny - bryonia dioica
4. Pnącza przylegające do podpór przylgami umieszczonymi na końcach wąsów – przylgi takie wydzielają lepką ciecz, która umożliwia przywieranie przylgi do podpory. W miejscach silnie nasłonecznionych i wietrznych przywieranie ulg jest utrudnione, praktycznie przylgi przyczepiają się do każdej podpory. Należą tu:
winobluszcz 5-listkowy - Parthenocissus quinquefolia
winobluszcz trójklapowy - Parthenocissus tricuspidata
5. Pnącza chwytające podpory przybyszowymi ogonkami czepnymi – korzenie takie wytwarza roślina na pędzie w warunkach dużej wilgotności powietrza. Korzonki przy przywarciu do podpory zazwyczaj zasychają. Rośliny te najlepiej czują się w miejscach zacienionych i osłoniętych od wiatru. Sadzi się je więc najczęściej przy pniach dużych drzew i przy ścianach. Należą tu:
milin amerykański
trzmielina Fortunea - Euonymus fortunei
bluszcz pospolity – Hedera helix
hortensja pnąca – Hydrangea petiolaris
6. Pnącza owijające się wokół podpory ogonkami liściowymi – najlepszymi podporami dla takich roślin są siatki metalowe o dużych oczkach lub drewniane kraty, umieszczane na wolnej przestrzeni lub oparte o ścianę w odległości 10-15 cm. Taki odstęp umożliwia wykonanie ruchu liścia wokół podpory Należą tu powojniki.
andrewmu