Środki znieczulenia ogólnego
W znieczuleniu ogólnym na skutek przejściowego zahamowania czynności życiowych komórek OUN (poza czynnością ośrodków autonomicznych rdzenia przedłużonego) wyłączone są odwracalnie: czucie bólu, świadomość, odruchowe reakcje układu autonomicznego, napięcie mięśniowe.
Anestetyki – substancje, za pomocą których wywołuje się znieczulenie ogólne (anestezję).
W zależności od sposobu podania, środki ogólnie znieczulające dzielimy na:
ü wziewne
ü dożylne
Właściwości idealnego środka ogólnie znieczulającego
ü dobre właściwości p/bólowe i znieczulające
ü niewielki wpływ na oddychanie i krążenie
ü brak działania drażniącego na skórę błony śluzowe
ü brak szkodliwych metabolitów podczas biotransformacji
ü mała toksyczność i duża rozpiętość anestezyjna (duża rozbieżność między dawką powodującą znieczulenie a dawką porażającą ośrodek oddechowy)
ü szybkie wystąpienie i ustąpienie działania – łatwe sterowanie anestezją
ü dobre właściwości fizyczno – chemiczne (trwałość, niepalność, nietoksyczność dla środowiska)
W celu spełnienia wymagań idealnego ŚOZ obecnie stosowane są znieczulenia złożone
Stadia znieczulenia ogólnego (po zastosowaniu jednego wziewnego ŚOZ):
I. Analgezja
1. osłabienie czucia bólu
2. zniesienie czucia bólu, przytłumienie świadomości
3. niepamięć i brak czucia bólu
II. Pobudzenie
III. Tolerancja
Wyróżnia się 4 stopnie na podstawie których decyduje się o rozpoczęciu zabiegu:
ü szerokość źrenic
ü ruchy gałek ocznych
ü napięcie mięśni
ü charakter oddychania
W tym stadium wykorzystano zabiegi operacyjne.
IV. Asfiksja (zamartwica) jest to stan niedoboru tlenowego w organizmie.
Znieczulenie złożone (anestezja kombinowana/ sumowana/ zbilansowana)
I. premedykacja (farmakologiczne przygotowanie do zabiegu chirurgicznego
II. indukcja (wprowadzenie w stan znieczulenia)
III. ko…. (podtrzymywanie znieczulenia)
Podanie: wziewnych ŚOZ, opioidów, leków p/bólowych, środków zwiotczających mięśnie
IV. wyprowadzenie ze znieczulenia
- przerwanie podania anestetyku
- wentylacja pacjenta
W premedykacji stosowane są:
- leki anksjolityczne
DIAZEPAM, FLUNITRAZEPAM, LORAZEPAM, MIDAZOLAM
- neuroleptyki
DROPERIDOL, HALOPERIDOL, PROMAZYNA, CHLORPROMAZYNA
- opioidowe leki p/bólowe
MORFINA, PETYDYNA, FENTANYL, SUFENTANYL, REMIFENTANYL, ALFENTANYL
(podawane w trakcie zabiegu; niekiedy podaje się NLPZ, kiedy operacja związana jest z układem ruchowym)
- leki cholinolityczne
ATROPINA, SKOPOLAMINA (zapobiegająca zatrzymaniu pracy serca; podawane tuż przed zabiegiem)
Metody znieczulenia ogólnego złożonego:
à wziewne (metoda zamknięta lub półzamknięta)
- polega na równoczesnym stosowaniu:
ü anestetyku wziewnego
ü opioidowego leku p/bólowego
ü środku zwiotczającego
à dożylne
-
Wziewne środki ogólnie znieczulające:
- mechanizm działania nie został dokładnie poznany, zależy od złożonego oddziaływania w błonie komórkowej z lipidami, białkami i wodą.
Wziewne znieczulenie ogólne zależy od:
- częstości i głębokości oddechu
- przepuszczalności błon pęcherzykowo-kapilarnych przepływu krwi w płucach i mózgu
- rozpuszczalności anestetyku we krwi (współczynnik rozkładu krew-gaz jest mały à znieczulenie ogólnego następuje i ustępuje szybciej)
Wziewne środki znieczulenia ogólnego
SEWOFLURAN, DESFLURAN, IZOFLURAN, ENFLURAN, HALOTAN, N2O
Niestosowane wziewne ŚOZ:
CHLOROFORM, ETER DIETYLOWY, CYKLOPROPAN
Siłę działania wziewnych ŚOZ określa minimalne stężenie pęcherzykowe (MAC), które jest równe stężeniu anestetyku w mózgu. Jest to takie stężenie anestetyku w pęcherzykach płucnych przy ciśnieniu 1 atm., które u połowy badanych znosi reakcje na bodźce bólowe
MAC koreluje z współczynnikiem podziału olej-gaz:
↑MAC à ↓Kolej/gaz
↑MAC à ↓współczynnik rozdziału krew-gaz
u noworodków MAC jest większe niż u osób starszych
Leki anksjolityczne i opioidy p/bólowe ↑MAC, etanol ↓MAC
SEWOFLURAN
- halogenowy eter niepalny, niewybuchowy, ciecz
- temp wrzenia 58,6oC
- zalety:
ü szybka indukcja
ü szybkie budzenie
-wady:
ü depresyjne działanie na ośrodek oddechu
ü zmniejszenie ciśnienia
ü rozszerza naczynia mózgowe
ü miorelaksacyjnie działa na macicę
ü przenika przez barierę łożyskową
ü zimniejsza sprawność psychomotoryczną
- p/wskazania: hipertermia złośliwa
Hipertermia złośliwa
Po zastosowaniu ŚOZ i środków zwiotczających u osób z dziedziczną predyspozycją do złośliwej hipertermii pojawia się:
ü gwałtowny wzrost ciepłoty ciała (do 43-44oC, 1 oC co 5 minut)
ü wzrasta napięcie mięśni
ü tachykardia
ü duszność
ü sinica
ü kwasica metaboliczna
ü wzrost stężenia K+
ü nieleczona jest przyczyną śmierci
Hipertermia złośliwa spowodowana jest mutacją genu receptora rianodynowego (RYOR) kontrolującego kanał wapniowy. Następuje niekontrolowany napływ Ca2+ do komórek. Aktywne usuwanie nadmiaru Ca2+ wymaga dostarczenia dużych ilości energii z wytworzeniem dużych ilości ciepła i zużyciem zasobów energii komórki. Wysokiej ciepłocie ciała towarzyszy przedostawanie się do krążenia produktów rozpadu komórek.
ENFLURAN
- halogenowy eter, niepalna ciecz, temp wrzenia 56oC
ü nie tworzy mieszaniny wybuchowej powietrzem
- wady:
ü depresyjne działanie na ośrodek oddechowy
ü uwrażliwia mięsień sercowy na działanie amin katecholowych
ü zmniejsza ciśnienie tętnicze
ü zwiększa ciśnienie śródczaszkowe
ü miorelaksacyjny wpływ na macicę
ü działanie epileptogenne
- p/wskazania:
ü padaczka
ü zatrucie ciążowe
ü hipertermia złośliwa
IZOFLURAN
- halogenowy eter, niepalna ciecz, temp wrzenia 48,5oC
ü przyspiesza czynność serca
ü zespół podkradania (rozszerza naczynia wieńcowe)
- p/wskazania
HALOTAN
- halogenowy węglowodór, niepalny
ü silny anestetyk (2-5 x bardziej niż eter)
ü nie drażni błon śluzowych
ü nie tworzy mieszaniny wybuchowej z powietrzem
ü wąska rozpiętość anestezji
ü słabe działanie analgetyczne i miorelaksacyjne
ü zmniejsza ciśnienie
ü zwolnienie rytmu serca i przewodzenia przedsionkowo-komorowego
ü uszkodzenie wątroby
ü żółtaczka przebyta
N2O (podtlenek azotu)
- gaz rozweselający
- niepalny
- w połączeniu z tlenem podtrzymuje palenie
ü silne działanie analgetyczne
ü słaby anestetyk
ü brak działania zwiotczającego
ü depresyjne działanie na układ krwiotwórczy
- podawany w postaci mieszaniny z tlenem (70% N2O i 30% O2)
niedokrwistość megaloblastyczna
- preparat: nitrogenum oxydatum (ciecz w butli stalowej)
Dożylne środki ogólnie znieczulające
- stosowane do indukcji znieczulenia ogólnego oraz krótkotrwałego znieczulenia ogólnego…..
Stosowane dożylnie ŚOZ
- pochodne kwasu barbiturowego:
TIOPENTAL, METOHEKSITAL – niestosowany w Polsce
- różne:
ETOMIDAT, KETAMINA, PROPOFOL
- pochodne benzodiazepin:
MIDAZOLAM, DIAZEPAM, FLUNITRAZEPAM
-opioidy:
FENTANYL, ALFENTANYL, SUFENTANYL, REMIFENTANYL
TIOPENTAL
- pochodna kwasu tiobarbiturowego
ü brak działania analgetycznego (hiperalgezja)
ü poraża ośrodek oddechowy (duże dawki)
ü zwiększa częstość pracy serca
- wskazania
ü indukcja znieczulenia ogólnego
ü łącznie z lekami analgetycznymi do znieczulenia przy krótkotrwałych zabiegach
ü niewydolność nerek, wątroby i serca
ü stan śpiączki
ü ostra porfiria wątrobowa
ü stany astmatyczne oraz wstrząs
ETOMIDAT
- działa szybko ( po 1 minucie) i krótkotrwale nasennie
ü brak działania analgetycznego
ü zapalenie żył w miejscu wstrzyknięcia
KETAMINA
- pochodna fencyklidyny, racemat lub S-izomer
- wskazania:
ü do zabiegów krótkotrwałych
ü w medycynie katastrof
- wywołuje „anestezję rozkojarzoną” (równocześnie pobudza i hamuje OUN)
- działa silnie analgetycznie
- powoduje amnezję
ü nadciśnienie
ü dusznica bolesna
ü rzucawka porodowa
ü psychozy
- działania niepożądane
ü ...
anitka3006