Substancje_psychoaktywne.pdf

Zaburzenia spowodowane

używaniem substancji

psychoaktywnych

dr Piotr Szczukiewicz

Zakład Psychologii Klinicznej

i Neuropsychologii UMCS

Uwagi wstępne

Substancja określana jest jako

psychoaktywna, jeśli wykazuje bezpośredni i

wyraźny wpływ na układ nerwowy,

prowadząc do silnych zmian w sferze

emocjonalnej, poznawczej i w zachowaniu.

ICD-10 wyróżnia główne kategorie

diagnostyczne zaburzeń ze względu na typ

substancji oraz podaje dodatkowe kategorie

odnoszące się do rodzaju zaburzenia.

Podział ze względu na typ substancji

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania

spowodowane używaniem :

Alkoholu (F10)

Opiatów (F11)

Kannabinoli (F12)

Leków uspokajających i nasennych (F13)

Kokainy (F14)

Innych subst. stymulujących (F15)

Subst. halucynogennych (F 16)

Tytoniu (F 17)

Lotnych rozpuszczalników (F 18)

Alkohol

Zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu

wiążą się z jego tłumiącym działaniem na układ

nerwowy. Alkohol może dawać uczucie rozluźnienia,

odprężenia i prowadzić do rozhamowania poprzez

osłabienie kontroli zachowania. Wywołuje

uzależnienie fizyczne, wykazuje toksyczne działanie

na komórki organizmu, w tym zwłaszcza na komórki

nerwowe. Większe dawki (6-8 g na 1 kg masy ciała)

są jużśmiertelne. Z przyjmowaniem alkoholu

związanych jest wiele problemów społecznych i

zdrowotnych.

Opiaty

Opiaty i opioidy to alkaloidy otrzymywane głównie z

maku lekarskiego lub drogą syntetyczną (opium,

morfina, heroina, „kompot makowy”, kodeina,

metadon, fentanyl, dolargan). Działają znieczulająco,

wywołują błogostan i apatię, silnie zaburzają procesy

uwagi, pamięci, spostrzegania i myślenia. Dłuższe

przyjmowanie opiatów wywołuje spustoszenie w

organizmie (uszkodzenia wielu narządów

wewnętrznych i układu nerwowego. Silnie uzależniają

fizycznie. Duża dawka jest śmiertelna. Objawy

odstawienia przypominają na początku silną grypę i są

bardzo nieprzyjemne (silnie odczuwane bóle).

Kannabinole

Pochodne konopi indyjskich i konopi siewnych: marihuana,

haszysz, olej cannabis. Główna substancja psychoaktywna

to THC - tetrahydrokannabinol. Ma długi okres półtrwania

(ponad 20 godz.). Wywołuje uczucie odprężenia i lekkiego

podniecenia, zmniejsza samokontrolę, prowadzi do

zaburzeń percepcji (czasu, przestrzeni, obrazu ciała,

własnego ja ). Dają lepszą samoocenę, uczucie wyostrzenia

zmysłów, niekontrolowany śmiech, „filozofowanie”. Osłabia

pamięć, koordynację wzrokowo-ruchową i czynności

automatyczne. Zawiera wiele substancji kancerogennych.

Dłuższe zażywanie prowadzi do zespołu apatyczno-

abulicznego. Może silnie uzależniać psychicznie,

uzależnienie fizyczne jest słabo manifestowane.

Leki sedatywno-trankwilizujące

Należą do nich głównie barbiturany i

benzodiazepiny : cyklobarbital, luminal, diazepam,

oksazepam, relanium. Działają tłumiąco na układ

nerwowy; nasennie, przeciwdrgawkowo,

przeciwlękowo, uspokajająco i znieczulająco. W

połączeniu z alkoholem mogą prowadzić do śmierci.

Silnie uzależniają fizycznie i psychicznie. Powinny być

stosowane tylko zgodnie z zaleceniami lekarza.

Stosowane są także w usuwaniu objawów

abstynencyjnych w chorobie alkoholowej. Wieloletnie

przyjmowanie tych środków prowadzi do zaburzeń

neurologicznych, hormonalnych, układu krążenia i

oddechowego oraz chorób psychicznych, łącznie z

zespołem otępiennym.

Substancje stymulujące

Należą do nich substancje pochodzenia roślinnego jak i

syntetyczne – np. kokaina, amfetamina, metaamfetamina,

kath, metkatyna, metylfenidat, efedryna, kofeina.

Powodują poprawę nastroju, euforię, usuwają zmęczenie,

zmniejszająłaknienie, obniżają potrzebę snu, dają

poczucie energii, zwiększają wydolność niektórych

procesów psychicznych (uwaga, czujność, spostrzeganie),

zwiększają pewność siebie. Używanie substancji

stymulujących działających na ośrodkowy układ nerwowy,

obok uzależnienia, może wywoływać nadciśnienie,

bezsenność, drażliwość, agresywność, stany maniakalne i

paranoidalne, a także prowadzić do skrajnego wyczerpania

organizmu. Większe dawki kokainy i amfetaminy mogą

prowadzić do śmierci (paraliż mięśni oddechowych, udar).

Substancje halucynogenne

Należą do nich np.: LSD, PCP ( angel dust ),

psylocybina, meskalina, atropina, skopolamina,

MDMA ( exstasy ). Większość substancji

halucynogennych jest pochodzenia roślinnego.

Wywołują głównie różnego rodzaju zmiany percepcji:

dają poczucie „poszerzenia świadomości”, „snu na

jawie”, iluzje, halucynacje, urojenia, zaburzenia toku

myśli, silne wahania nastroju, depersonalizację, stany

psychotyczne. Halucynogeny wywołują

nadwrażliwość na bodźce, mogą dawać doznania

mistyczne, spostrzeganie wielozmysłowe, zaburzenia

czasu i przestrzeni. Dłuższe odurzanie się i skrajne

stany świadomości mogą prowadzić do dezintegracji

osobowości.

Substancje wziewne

Należą do nich benzen, toluen, aceton, azotan amylu,

trójchloroetylen, niektóre związki nitro i

węglowodory. Występują w farbach, lakierach,

rozpuszczalnikach, klejach, pastach. Wspólną ich

cechą jest zdolność silnego parowania w

temperaturze pokojowej. Maja bardzo różne działanie

psychoaktywne. Mogą dawać uczucie błogostanu i

euforii, działać halucynogennie i rozhamowująco,

zaburzają spostrzeganie. Działają uzależniająco, silnie

zakłócają pracę neuroprzekaźników mózgowych. Ze

względu na sposób przyjmowania działają bardzo

toksycznie na układ nerwowy i wywołują ubytki istoty

szarej mózgu.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: