4
,,Metody aktywne w procesie wychowawczo-dydaktycznym
przedszkola-pedagogika zabawy”.
,, Jeśli chcecie, aby przedszkole było obrazem życia,
musicie z niego raz na zawsze usunąć przepytywanie, jako metodę pracy’’.
/ C. Freinet/
W pedagogice minionego okresu przekazywano dzieciom zbyt wiele sądów, prawd uznawanych za oczywiste, nie wymagające dowodów. Nie dawano dzieciom szansy na samodzielne poszukiwania.
Obecnie w teorii i praktyce wychowania przedszkolnego przeważa nowy sposób myślenia o kształcie edukacji dzieci, w którym odchodzi się od doktryny edukacji adaptacyjnej na rzecz edukacji służącej rozwojowi dziecka-podmiotu uczestniczącego w procesie edukacji. Taki sposób edukacji i wychowania zmierza do ograniczenia lub wyeliminowania tradycyjnych metod pracy, w których stroną aktywną jest nauczyciel, zaś dziecko stroną odbierającą, bierną.
Nowatorskie metody pracy mają umożliwiać dziecku: kreowanie siebie, rozwijanie własnej aktywności, samodzielność w poznawaniu, eksperymentowaniu, doświadczaniu, działaniu.
Rolą nauczyciela jest udzielanie pomocy dziecku w procesie poznawania rzeczywistości w myśl zasady sformułowanej przez M. Montessori ,, pomóż mi samemu to zrobić”. Chcąc wspomagać dziecko nauczyciel musi uznać jego prawo do poszukiwań i samodzielnej aktywności. Pomoc taka jest możliwa tylko wtedy, gdy nauczyciel podejmie trud związany ze zmianą w sposobie własnego myślenia
i działania w pracy z dziećmi. Stanie się otwarty i twórczy. Wymaga tego od nauczyciela nowe spojrzenie na wychowanie, edukację i kształcenie dzieci, skierowane ku nowym aktywnym metodom pracy z dziećmi.
z Austrii w drugiej połowie lat 80-tych. Stosowane w niej metody angażują emocjonalnie uczestników, pobudzają do twórczego działania, inspirują do maksymalnego wykorzystania swoich możliwości, a jednocześnie są źródłem radości i satysfakcji.
Pedagogika zabawy uczy, jak w praktycznych , codziennych działaniach realizować wytyczne wypływające z ducha psychologii humanistycznej. Nastawiona jest na pomoc nauczycielowi.
,, Główne cele pedagogiki zabawy to: wszechstronny rozwój jednostki funkcjonującej w ramach określonej grupy, a także pomoc w odkrywaniu jej najlepszych cech”*.
Cele te są realizowane w oparciu o metody zabawowe, które są dla dziecka
przyjemne w odbiorze i stanowią niezbędny element jego rozwoju.
Małe dziecko najlepiej poznaje otaczającą rzeczywistość poprzez zabawę. Za pomocą prostych przedmiotów codziennego użytku może przenieść się w świat fantazji. Im bardziej rozwiniętą fantazję ma dziecko, tym mniej środków wykorzystuje
w zabawie.
Wśród zabaw stosowanych w pedagogice zabawy można wyodrębnić kilka grup:
· zabawy integracyjne służące poznaniu się np. ,, Imię do imienia”/ rzucamy do kogoś piłeczką mówiąc swoje imię i imię kogoś do kogo rzucamy/, ,, Puste miejsce” / dzieci siedzą w kole blisko siebie. Pomiędzy nauczycielem i jednym z dzieci jest przerwa. Umawiamy się z dziećmi, że w to miejsce będziemy zapraszać kolegów mówiąc do nich po imieniu. Zapraszać będziemy słowami ,,Miejsce po mojej np. prawej stronie jest puste, zapraszam do siebie...”/ oraz tańce integracyjne oparte na motywach ludowych różnych krajów,
· zabawy aktywizujące i rozluźniające np. , Zwierzęta w Krainie Fantazji” /układanie zagadek o zwierzętach z użyciem kanonu: ,, Jestem...mam...lubię..”, ,,Kostka”/ dowolne tańce przy muzyce, na przerwę rzucamy kostką, w zależności od liczby oczek dzieci wykonują wcześniej ustalone polecenia np. lustro- ruchy jednej osoby naśladuje druga /,
· zabawy nastawione na poznanie odczuć, samopoczucia dzieci np. ,, Mapa pogody” / dziecko za pomocą rysunku, symbolu: chmura, słońce, deszcz, piorun przedstawia swoje samopoczucie lub określa je za pomocą słów /,
· zabawy pozwalające na uzyskanie informacji zwrotnej np.,, Proporczyki”/do zabawy potrzebne są trójkątne kolorowe karteczki. Każde dziecko rysuje swój proporczyk z zaznaczeniem własnego charakterystycznego motywu np. znaku zodiaku, wykonane proporczyki zawieszamy przed grupa uczestników zabawy,
· zabawy zbliżone do zabaw dydaktycznych np.,, Przekształcenia- modyfikacje”/ przekształcanie figur geometrycznych tak, aby powstały z nich różne przedmioty/, ,, Znajdź podobne przedmioty”/ wyszukiwanie podobieństw między dwoma przedmiotami , obrazkami dwóch zwierząt itp./,
· zabawy wyrabiające poczucie własnej wartości np. ,, Jestem niepowtarzalny” /dzieci siedzą w kręgu , kolejno odpowiadają co według nich oznacza bycie niepowtarzalnym, wyjątkowym. Dziecko powinno wymienić cechy, które wyróżniają je spośród siebie np.,, mam długie włosy”, mam zielone oczy” itp./
· zabawy kształtujące postawy twórcze poprzez działania plastyczne i ruchowe np. ,, Karuzela plastycznych pomysłów: portret, wykonanie czapki z papieru, drzewko szczęścia”/ wyżej wymienione pomysły są kolejno
,,Jak uczyć, żeby nie zanudzić” U. Żyżyńska w ,, Edukacja w przedszkolu”.
wykonywane przez dzieci, po czym następuje zmiana i przejście do następnej pracy już rozpoczętej przez poprzednią grupę,
,, Ekspresja ruchowa”/ dzieci siadają na krześle w określony przez
nauczyciela sposób np. człowiek zmęczony, ludzie oglądający mecz, każdy
wg. własnego pomysłu /,
· zabawy polegające na odgrywaniu ról np. ,, Cyrk”,
· zabawy ułatwiające samoocenę np. ,, Moje sukcesy” / na podłodze rozkładamy trzy arkusze papieru. Na pierwszym dzieci rysują dom- sukcesy domowe, na drugim przedszkole- sukcesy odnoszone w przedszkolu, na trzecim sylwetki dzieci i ludzi dorosłych- sukcesy odnoszone w kontaktach z kolegami i ludźmi dorosłymi /.
Aby metody zabawowe stosowane w pedagogice zabawy przynosiły jak najlepsze efekty w pracy z dziećmi, należy przestrzegać następujących zasad:
Ø dobrowolności uczestnictwa,
Ø wykorzystywania zabaw do pobudzania twórczej aktywności dziecka. Na uwagę zasługuje tu zmiana postawy nauczyciela z pedagoga na przyjaciela dziecka, który pomaga mu odnaleźć własną drogę do zrozumienia zjawisk i zdarzeń,
Ø dokładnego określania norm czasowo-przestrzennych. Należy pamiętać, że dobra zabawa angażuje emocjonalnie dzieci, a równocześnie je wyczerpuje.
W związku z tym ilość bodźców pobudzających musi być proporcjonalna do
możliwości percepcyjnych dzieci,
Ø umiejętnego zawierania umów z dziećmi dotyczących reguł postępowania w grupie w czasie realizacji określonego zadania, aby zasady: wolności spontaniczności, twórczego działania mogły odnieść pozytywny skutek wychowawczy.
Zastosowanie pedagogiki zabawy w przedszkolu pozwala na:
o kształtowanie w dziecku odpowiedzialności za siebie i grupę,
o przestrzeganie zasad w relacjach dziecko- nauczyciel, dziecko-inne dzieci,
o poznanie i utrwalenie imion kiedy nauczyciel obejmuje grupę,
o kształtowanie odpowiednich nawyków poprzez wspólne sprzątanie po skończonej zabawie,
o budzenie szacunku dla autora i dla stworzonego dzieła poprzez tworzenie warunków do twórczej działalności dziecka,
o lepszą współpracę z rodzicami poprzez organizowanie uroczystości, w których rodzice angażują się razem z dziećmi we wspólna zabawę sprzyjającą integracji dzieci, rodziców i nauczycieli / zabawa z chustą integracyjną, tańce przy muzyce/.
Stosowanie przez nauczycieli w pracy z dziećmi metod pedagogiki zabawy pozwoli dzieciom łączyć naukę z przyjemnością.
Głównym celem podjęcia przeze mnie niniejszego tematu było zachęcenie wszystkich nauczycieli do odkrywania nowych możliwości pracy z dziećmi, nowego spojrzenia na dziecko.
Osobiście kilkakrotnie miałam możliwość uczestniczyć w warsztatach z pedagogiki zabawy i proszę mi wierzyć, że warto bliżej zainteresować się metodami stosowanymi w pedagogice zabawy i realizować je w pracy wychowawczo-dydaktycznej z dziećmi przedszkolnymi ze względu na efekty.
Przecież każda nauczycielka przedszkola pragnie widzieć w swojej grupie dzieci radosne, aktywne i twórcze. Aktywność to jedna z potrzeb psychofizycznych dziecka, która ujawnia się przy spełnieniu odpowiednich warunków.
Zadaniem nauczyciela jest stworzyć te warunki małemu człowiekowi, a jego aktywność ukierunkować tak, aby stanowiła ona potencjał twórczy, a nie była źródłem konfliktów wychowawczych.
Opracowała:
mgr Jolanta Kaczmarczyk
Literatura:
,, Zabawa edukacja” Danuta Waloszek ODN Zielona Góra
,,Jak uczyć, żeby nie zanudzić” 1992Urszula Żyżyńska w ,, Edukacja w przedszkolu”
,,Pedagogika zabawy,czyli radość współdziałania”w ,,Wychowanie w przedszkolu”10/ 1995
,, Elementarz twórczego życia” K. J. Szmidt, Wydawnictwo INTRA, Warszawa 1994
harynurek