Zderzenie dwóch Platform.pdf

Zderzenie dwóch Platform

piątek, 25 luty 2011, 10:02 Źródło: Newsweek Polska

Donald Tusk i Grzegorz Schetyna, fot. Sławomir Kamiński / Agencja Gazeta

Nigdy dotąd Platforma obywatelska nie była tak blisko katastrofy politycznej. Przez ostatnie pięć lat

Donald Tusk ciągnął PO w górę. Czy ma jeszcze siłę, aby teraz powstrzymać jej spadanie?

Premier jest coraz bardziej samotny i politycznie coraz słabszy. Niby wciąż jeszcze kieruje

najpopularniejszą w Polsce partią i ma szanse zostać pierwszym politykiem, który dwa razy z rzędu

wygra wybory parlamentarne. Tyle że nie ma już w nim dawnego entuzjazmu ani siły. Ostatnie

półtora roku było dla Donalda Tuska wyjątkowo trudne. Kiedy przetrwał niemal bez draśnięcia aferę

hazardową, komisję śledczą w tej sprawie i Smoleńsk, wydawało się, że nic nie jest w stanie go

zatopić. Że jest teflonowy – ten epitet opozycji był w gruncie rzeczy komplementem. Jednak

ostatnie wydarzenia dowiodły, że teflonowy nie jest.

W ciągu kilku tygodni jasny plan reelekcji, zachowania premierowskiego fotela i utrzymania władzy

w Platformie legł w gruzach. Najpierw premier oberwał potężny cios od Rosjan, którzy opublikowali

raport całkowicie obwiniający polską stronę za katastrofę smoleńską. Potem zaliczył bolesne ciosy

od liberalnych ekonomistów na czele z prof. Leszkiem Balcerowiczem , którzy przypuścili atak na

rządowe plany zmian w Otwartych Funduszach Emerytalnych. A w finale okazało się, że nie jest już

jedynowładcą w Platformie, że stracił kontrolę nad znaczną częścią partii. W tak złej sytuacji

politycznej Tusk nie był od podwójnej wyborczej porażki z PiS w 2005 roku. Wówczas się podniósł.

Jak będzie teraz?

Pałac prezydencki, miniony tydzień. Bronisław Komorowski podejmuje Donalda Tuska. Stara się

być miły, serwuje gościowi wino. Nigdy między nimi nie było szczególnej więzi. Lider Platformy

często wręcz ostentacyjnie lekceważył Komorowskiego albo nawet go dyskredytował na partyjnym

podwórku. Może dlatego premier wciąż nie najlepiej reaguje na zajmowanie przez Komorowskiego

pozycji politycznego arbitra. Prezydent zaprosił Tuska w bardzo konkretnej sprawie: żeby

przekonać go do porozumienia z ambitnym marszałkiem Sejmu Grzegorzem Schetyną . Konflikt

dwóch najważniejszych polityków PO przybiera na sile i coraz bardziej szkodzi partii. – Musicie się

jakoś dogadać z Grzegorzem przed wyborami – mówi Komorowski.

Tusk słuchać rad prezydenta nie zamierza. – Zobacz, co piszą gazety. On spiskuje z SLD, żeby po

wyborach wysadzić mnie z fotela premiera! – rzuca zirytowany. Mimo starań prezydenta, który

uchodzi za życzliwego Schetynie, Tusk nie daje się przekonać. Wychodzi ze spotkania

zdenerwowany. Dla zwolenników Schetyny to jasny sygnał: jeszcze przed wyborami może dojść do

ostatecznego starcia. – Jeśli panowie się nie porozumieją, dojdzie do rzezi. A czy są jeszcze w

stanie się dogadać? Znam ich od lat. I po raz pierwszy nie wiem – mówi nam jeden z ministrów.

Historia Platformy pisana jest politycznymi trupami tych, którzy stanowili zagrożenie dla pozycji

Donalda Tuska: od Andrzeja Olechowskiego przez Zytę Gilowską po Jana Rokitę. Schetyna – mówią

nam jego współpracownicy – jest przekonany, że miał być następny w tym szeregu straconych. I

że afera hazardowa była tylko pretekstem, aby usunąć go z rządu. Premier miał się obawiać

rosnącej roli Schetyny, sądził też, że ambitny wicepremier chce go wyekspediować do pałacu

prezydenckiego, by zająć fotel szefa rządu. Doszło do tego, że Tusk zlecał swemu zaufanemu

specowi od propagandy Igorowi Ostachowiczowi zamawianie – za plecami Schetyny – własnych

sondaży prezydenckich. Nie ufał przyjacielowi, który przekonywał go, że według badań zwycięstwo

ma w kieszeni.

Zawiedziona przyjaźń to w zrozumieniu wrogich relacji Tuska i Schetyny rzecz kluczowa. –

Wyglądało na to, że oni się naprawdę przyjaźnią – opowiada były członek rządu. – Ściśle

współpracowali, kluczowe decyzje podejmowali we dwóch, mnóstwo czasu spędzali razem.

I dodaje po niedawnej rozmowie ze Schetyną: – Grzegorz doszedł do wniosku, że gdy był w

rządzie, to nie była przyjaźń, tylko gra Tuska. Nie ma już złudzeń. I skrupułów.

Władzom Platformy i ministrom rządu Schetyna mówił co prawda, że krytyka Tuska za

nonszalancką reakcję na raport MAK w sprawie katastrofy smoleńskiej była przypadkowa

(„Wyrwało mi się rano w wywiadzie radiowym, poprzedniej nocy do późna byłem na zakrapianej

imprezie”), to niewielu traktuje to poważnie. Tym bardziej że w tej krytyce Schetyna był

konsekwentny, powtarzał ją wielokrotnie. Dlatego też na ostatnim posiedzeniu zarządu PO Tusk

nagle zmienił zaplanowany porządek obrad i kilka godzin poświęcił na publiczne pastwienie się nad

Schetyną. To jeszcze bardziej podniosło temperaturę w partii.

Schetyna jest pierwszym politykiem, którego Tuskowi nie udało się zmarginalizować ani wypchnąć

z Platformy. Być może dlatego, że jako wykonawca wcześniejszych wyroków Tuska na innych

polityków umiał się dobrze przygotować do obrony. Premier pozbawił go co prawda najpierw

stanowisk wicepremiera i szefa MSWiA, a następnie sekretarza generalnego i szefa klubu

parlamentarnego Platformy, ale nie był w stanie politycznie Schetyny dobić. Ze względu na duże

poparcie dla Schetyny w partii musiał przystać, aby został on marszałkiem Sejmu oraz

wiceprzewodniczącym Platformy. To był znak, że nie ma już pełnej kontroli Donalda Tuska nad

partią. Że już nie ma jednej Platformy.

Im bliżej wyborów, tym intensywniej ścierają się owe dwie Platformy. Poza rozgrywkami

personalnymi – to najważniejsze paliwo polskiej polityki – obie Platformy różnią się także w

kwestiach programowych. Platforma Schetyny (POS) oskarża Platformę Tuska (POT) nie tylko o

fatalne rozegranie sprawy raportu MAK o katastrofie smoleńskiej, lecz także o zaniechanie reform i

doprowadzenie do trudnej sytuacji finansowej kraju. POS czuje się bardziej przywiązana do

dawnego, liberalnego programu gospodarczego partii, który POT porzuciła na rzecz starań o

utrzymanie władzy. Zresztą Platforma Tuska to wcale nie są wpatrzeni w lidera wyznawcy. To

grupa interesów. Ludzie, którzy dzięki Tuskowi doszli do władzy i chcą zachować wpływy. Najlepszy

przykład to minister infrastruktury Cezary Grabarczyk. Ponieważ przez ostatnie trzy lata premier

zaniedbał kontakty z szeregowymi posłami i działaczami w terenie, Grabarczyk stał się dla wielu

nieformalnym liderem. Gdy Tusk potrzebuje szabel do starcia ze Schetyną, sięga właśnie po jego

ludzi. Nie ma miłości, jest tylko interes.

Niedawno podczas narady z kilkoma ministrami PO premier zastanawiał się, co może zrobić, aby

jeszcze przed wyborami poprawić notowania. Padła propozycja, by wziąć się na poważnie do

reformy zdrowia. – To byłby mocny sygnał dla naszego elektoratu, oburzonego sprawą OFE i

przekonanego, że rząd niewiele robi. Ale kiedy zaczęliśmy się zastanawiać nad konsekwencjami

zmian w służbie zdrowia, to uznaliśmy, że nie mamy dość siły, aby się z tym zmierzyć. Nie byliśmy

nawet pewni, czy PSL nas poprze – przyznaje samokrytycznie jeden z ministrów.

Takie są dziś nastroje w Platformie. Pewność siebie i samozadowolenie zniknęły wyparte przez

nerwowość i niepewność. Rząd jest jak oblężona twierdza, która spodziewa się ataku z każdej

strony. Dziś premier ma przekonanie, że wszyscy się przeciwko niemu sprzysięgli. Nie tylko

opozycja, lecz także media i eksperci gospodarczy. No i spora część własnej partii. Z grona, które w

pierwszych latach rządu spotykało się w gabinecie premiera przy alkoholu i cygarach, nie pozostał

prawie nikt. Petentem na premierowskich salonach stał się nawet uważany za mózg rządu minister

Michał Boni.

Ale przyczyn owych tarapatów premier powinien raczej szukać w sobie. Wygląda na to, że Donald

Tusk stracił swego słynnego nosa – wyczucie, czego oczekuje opinia publiczna i jak sobie zaskarbić

jej względy. Nie zrozumiał, jak bardzo elektorat Platformy zaboli dobranie się przez rząd do

pieniędzy OFE. I nie przewidział ostrej reakcji Leszka Balcerowicza, dotąd przecież rządowi

przychylnego. – Sprawa OFE została fatalnie rozegrana, wyszło na to, że potraktowaliśmy własnych

wyborców z pogardą – mówi nam jeden z ministrów.

Gdy został opublikowany raport MAK, premier był na nartach we Włoszech i – jak twierdzą nasi

rozmówcy z jego otoczenia – przez wiele godzin nie widział nawet potrzeby natychmiastowego

powrotu do kraju. Zmusił go do tego dopiero rzecznik rządu Paweł Graś, który na pokładzie

rządowego embraera poleciał po Tuska w Dolomity. Zaraz po swej konferencji w Kancelarii

Premiera w sprawie rosyjskiego raportu Tusk wsiadł do samolotu i wrócił na stok. Sondaże

pokazały, że Polacy źle ocenili spóźnioną reakcję rządu na raport MAK.

Platforma płaci za to, że skończył się jej – i tak wyjątkowo długi ze względu na powszechną niechęć

do PiS – okres karencji u wyborców. Dlatego dużej rangi nabierają dziś wpadki polityków PO, takie

jak idiotyczne wypowiedzi posłanki Joanny Muchy w partyjnej gazetce („starsi ludzie

przyzwyczajeni do traktowania wizyty u lekarza co dwa tygodnie jako rozrywki”) czy erotyczne

fantazje posła Roberta Węgrzyna („z gejami to dajmy sobie spokój, ale z lesbijkami to chętnie bym

popatrzył”). Media eksponują nawet informacje, że gminny radny PO gwałcił dziecko w

samochodzie.

Dziś rachunki za potknięcia, błędy i zaniechania Platformy są obłożone przez wyborców

dodatkowym podatkiem – od rozczarowania. W efekcie sondaże premiera, rządu i PO pikują, nawet

po kilkanaście punktów. Ostatni sondaż OBOP pokazał, że między styczniem a lutym Platformie

spadło poparcie o 13 pkt proc.

Słaby wynik wyborczy partii może zagrozić pozycji Tuska. Wiele zależy od tego, jaki po wyborach

będzie skład klubu parlamentarnego Platformy. Jeśli dominować będą zwolennicy Tuska,

premierowi włos z głowy nie spadnie. Jeśli wielu będzie stronników Schetyny, może dojść do próby

pozbawienia Tuska premierowskiego fotela i szefostwa w Platformie.

Dlatego decydujące starcie między POT a POS będzie zapewne polegać na próbie radykalnego

ograniczenia obecności ludzi Schetyny na listach wyborczych. A przede wszystkim na tzw.

biorących miejscach.

To starcie o listy jest tym bardziej prawdopodobne, że spór Tuska ze Schetyną podgrzewa trzeci

wpływowy człowiek w partii, Cezary Grabarczyk. A ma on duże wpływy wśród szefów regionów. W

interesie Grabarczyka jest, by konflikt Tuska ze Schetyną trwał, bo jeżeli dojdzie do ugody, to

odbędzie się to jego kosztem. Być może zapłaci wtedy stanowiskiem, na przykład podczas szerszej

rekonstrukcji rządu. Jeżeli konflikt będzie trwał, to Tusk zapewne się nim posłuży, by ograniczyć

wpływy Schetyny.

Do tej decydującej rozgrywki dojdzie już niebawem, bo w najbliższych tygodniach zarząd PO ma

robić przymiarki do pierwszych miejsc na listach. Całą procedurę układania list PO chce bowiem

zakończyć do lata, gdy rozpocznie się prezydencja Polski w Unii Europejskiej.

Kluczem do rozstrzygnięcia będą ustalenia dotyczące przede wszystkim trzech regionów: Łodzi,

Poznania i Krakowa. Jeśli się okaże, że w Łodzi na czele list będą ludzie skonfliktowani z

Grabarczykiem, czyli Krzysztof Kwiatkowski lub Iwona Śledzińska-Katarasińska, będzie to znak, że

Schetyna się obronił. Ale o jego naprawdę mocnej pozycji świadczyć będzie dopiero obecność na

listach Mirosława Drzewieckiego, skompromitowanego przez aferę hazardową.

W Poznaniu siły Schetyny dowiedzie miejsce jego stronnika Rafała Grupińskiego, obecnego szefa

regionu wielkopolskiego. Skonfliktowanego ze swoim poprzednikiem Waldym Dzikowskim,

trzymającym z kolei z Grabarczykiem.

Co do Krakowa, gdy okaże się, że pierwsze miejsce ma szef regionu małopolskiego Ireneusz Raś,

uważany za stronnika Grabarczyka, a nie ma na listach sejmowych Jarosława Gowina, będzie to

oznaczać, że Schetyna przegrał. Gowin jest bowiem także uważany za człowieka Schetyny. – Gowin

jest od dawna radykalnym przeciwnikiem Tuska. Nawet bardziej jest przeciwnikiem Tuska niż

zwolennikiem Schetyny. Jest to człowiek potrafiący otwarcie krytykować Tuska w różnych

gremiach, a ten o tym wie – mówi „Newsweekowi” Paweł Piskorski, też kiedyś wypchnięty przez

Tuska z Platformy.

Jeśli mimo to Gowin znajdzie się na sejmowych listach, będzie to najmocniejszy sygnał, że Tuskowi

nie udało się pokonać Schetyny. Choć oczywiście Ireneusz Raś zapewnia, że jego propozycja, by

Gowin kandydował nie do Sejmu, a do Senatu, nie ma nic wspólnego z próbą osłabienia jego

samego lub Grzegorza Schetyny. – W wyborach do Senatu po raz pierwszy będą obowiązywać

okręgi jednomandatowe. Potrzebne będą więc silne indywidualności, takie jak Gowin – przekonuje

Raś.

Zawieszenie broni między Tuskiem a Schetyną jest o tyle mało prawdopodobne, że relacje między

nimi są najgorsze od czasu, gdy się poznali dwie dekady temu. Wciąż jednak porozumienie jest

możliwe. – Ostachowicz sonduje nas, czy da się zaklajstrować konflikt na czas wyborów. Nie ma

wątpliwości, że robi to z polecenia Tuska – opowiada nam jeden ze stronników Schetyny.

W tych personalnych grach giną podstawowe pytania: po co Platforma chce rządzić przez kolejną

kadencję? W imię jakiego programu Donald Tusk ma być przez kolejne lata premierem? Zajęte

sobą frakcje nie są w stanie odpowiedzieć na te pytania. Wciąż trwa poszukiwanie przewodniego

motywu kampanii. Opowiada jeden ze współpracowników premiera: – Namawiałem go do

przeprowadzenia przed wyborami jakiejś naprawdę znaczącej reformy, żeby dać sygnał wyborcom

Platformy. „Chcesz zostać premierem?” – syknął Tusk.

Od czasu do czasu, siedząc w ulubionym fotelu w Kancelarii Premiera, Donald Tusk rzuca

nazwiskami ministrów, którzy mu się nie podobają. Często wymienia szefa MON Bogdana Klicha,

ministra środowiska Andrzeja Kraszewskiego i ministra kultury Bogdana Zdrojewskiego. Ale w jego

otoczeniu brak wiary, że rekonstrukcja rządu na pół roku przed wyborami mogłaby poprawić jego

spadające notowania. Tym bardziej że najgorzej ocenianych ministrów – takich jak Ewa Kopacz

(zdrowie) czy Cezary Grabarczyk (infrastruktura) – Tusk nie odwoła, bo należą do POT. Nie wyrzuci

także ministra finansów Jacka Rostowskiego, choć – jak mówią nam współpracownicy premiera –

księgowe sztuczki, skrywające rzeczywistą sytuację kasy państwa, coraz bardziej niepokoją Tuska.

Na razie jedyny pomysł premiera na ucieczkę do przodu to prezydencja w UE i brylowanie w gronie

najważniejszych graczy tego świata. Poza tym zawsze Tuskowi może pomóc PiS, jeśli w rocznicę

Smoleńska wyjdzie na ulice z pochodniami i – daj Boże! – petardami. Premier oczekuje pomocy z

zewnątrz, ponieważ nie może już liczyć na dawnych przyjaciół w partii. W gruncie rzeczy Donald

Tusk jest dziś w Platformie zupełnie sam. I sam jest temu winien.

Andrzej Stankiewicz, Piotr Śmiłowicz, współpraca Amelia Panuszko

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: