Ciekawostki o pierwiastkach
Szczególną stabilność wykazują jądra pierwiastków, w których liczba protonów i neutronów jest równa “magicznym liczbom”: 2, 8, 10, 28, 50, 82, 114, 126, 184, np. Nikiel 28 protonów, Cyna 50 protonów.
Najtrwalsze są pierwiastki o podwójnie magicznych liczbach, np. Hel 2 protony i 2 neutrony, Tlen 8 i 8, Wapń 20 i 20, Ołów 82 protony i 126 neutronów.
Najbardziej nietrwałe są pierwiastki posiadające w jądrach nieparzystą liczbę protonów i neutronów.
Zasadniczą masę skorupy ziemskiej tworzą najbardziej stabilne pierwsze 30 pierwiastków OUP.
Obecnie znanych jest już 107 pierwiastków i przypuszczenia co do następnych, ale od 105 nie ma w Polsce oficjalnych publikacji.
Okres połowicznego rozpadu uranu wynosi około 10 miliardów lat.
Cez jest jednym z najaktywniejszych chemicznie metali. W zetknięciu z wodą, siarką, chlorem i fosforem wybucha, w powietrzu zapala się. Zasadniczo może pracować tylko w próżni.
Ren jest jednym z najrzadszych metali, nie tworzy żadnych rud. Nić z renu dwukrotnie cieńsza od włosa wytrzymuje obciążenie 7 kg. Najlepsze przewodnictwo cieplne z metali ma srebro a najgorsze rtęć i bizmut.
Najlepsze przewodnictwo elektryczne z metali posiada srebro i miedź a najgorsze german.
Największą twardość ma wanad, najmniejszą z metali ciężkich ind i ołów a z metali lekkich potas i sód.
Najbardziej odporne na działanie kwasów są rod i tantal.
Najwyższą wytrzymałość na rozciąganie posiada tor i bor.
W jednej tonie skał skorupy ziemskiej jest 5 miligramów złota, oznacza to, że w skorupie Ziemi grubości 20 km znajduje się około 100 miliardów ton złota. W całej historii ludzkości wydobyto około 100 000 ton złota.
Złoto jest najbardziej plastycznym metalem – z 1 grama złota można wyciągnąć nić długości 3,5 km.
Lustro platynowe przepuszcza światło jednostronnie, po stronie nieoświetlonej jest przezroczyste.
Ciekły tlen ma właściwości paramagnetyczne i daje się wyciągnąć magnesem z naczynia.
Czysta cyna trwała jest tylko w temperaturze powyżej +13oC, natomiast w niższych temperaturach zaczyna się powolna przemiana alotropowa w sypką odmianę szarą, a przy –33oC proces ten przebiega już bardzo szybko.
Najwięcej izotopów ma ksenon (Xe) i Cez (Cs) – oba po 36. Najbardziej elektroujemnym pierwiastkiem jest fluor (F) – w skali Paulinga = 4,0.
Tylko 38 pierwiastków wykazuje nadpłynność i nadprzewodność. Ciekawe cząsteczki związków chemicznych W związku z różnorodnością budowy cząsteczek naukowcy nadają im dziwne nazwy, np.
–
koronan – przypomina koronę;
mitran – podobny jest do mitry;
manksan – przypomina herb wyspy Man i polski herb dragomir;
pagodan – przypomina kształt chińskiej pagody;
kuban – sześcian, kiedyś kubik;
basketan – przypomina koszyk;
prisman – jest w kształcie pryzmy;
fulleren – futbolan (piłka), alotropowa odmiana C60;
olimpiadan – wygląda jak olimpijski znak;
katenan – wygląda jak ogniwa łańcucha.
Zawartość pierwiastków w % wagowo
Układ słoneczny
H 74,4
Ne 0,206
Mg 0,0705
Ni 0,00784
Na 0,00355
P 0,000873
He 23,7
Fe 0,136
S 0,0448
Ca 0,00664
Cr 0,00189
Cl 0,000504
O 0,87
N 0,087
Ar 0,0113
Al 0,00620
Mn 0,00142
K 0,000400
C 0,39
Si 0,0761
Ziemia jako całość (wg Morgana i Andersa)
Fe 32,07
Mg 13,90
Ca 1,54
Cr 0,41
Na 0,12
Co 0,08
O 30,12
S 2,92
Al 1,41
P 0,19
Ti 0,08
reszta 0,22
Si 15,12
Ni 1,82
Skorupa ziemska
O 45,5
Fe 6,2
Mg 2,76
K 1,84
H 0,15
Mn 0,106
Si 27,2
Ca 4,66
Na 2,27
Ti 0,63
P 0,11
reszta 0,26
Al 8,3
Człowiek
O 62,81
P 0,63
Si 0,004
Sn 0,0002
Mo 0,00002
V 0,00001
C 19,37
Na 0,26
Zn 0,0025
Mn 0,0001
B 0,00002
Ni 0,00001
H 9,31
moderator132