Rachunek zdań – sformalizowana teoria spójników logicznych:
1) – „nieprawda, że ...” – negacja, symbolicznie ¬ lub ~ (i, oraz, ale, a)
2) – „... i ... „ – koniunkcja, symbolicznie: ^ (&)
3) – „ ... lub ... „ – alternatywa, symbolicznie: V (lub, albo, bądź, czy)
4) – „ jeżeli, ... to ... „ – implikacja, symbolicznie: = > lub
5) – „... wtedy i tylko wtedy, gdy ...” – równoważność, symbolicznie: < = > ; <->,
6) symbole reprezentujące dowolne zdanie: p, q, r
Budowa definicji:
1) Definiendum
2) Funktor definicyjny
3) Definiensa.
definiendum – funktor definicyjny - definiensa
1) n z/nn n np. człowieka
nazywamy istotą rozumną
2) z /zz z np. ssak jest
człowiekiem wtedy i tylko wtedy gdy jest istotą rozumną
str. 10 Drzewo jest to roślina drzewiasta z koroną o ulistnionych gałęziach.,
RODZAJE DEFINICJI:
1. supozycja definiendum
Definicja klasyczna:
1) definiendum musi być identyczne z wyrażeniem definiowanym
2) funktor definicyjny – musi być określenie „jest to”
3) definiens – składa się z 2 części:
a) rodzaj
b) różnice gatunkowe
definicja funktor definiens
kobieta jest to złowiek płci żeńskiej
+ + +
DEFINICJA ANALITYCZNA DEFINICJA SYNTETYCZNA
powszechnie rozumiana narzucany sposób rozumienia
7. Podaj przykład nazwy generalnej takiej, której Ty byłbyś jedynym desygnatem.
Najmłodszy syn Ireny S. (nie ma innych osób, które nazywają się Irena S.).
8. Podaj przykład zdania, w którym słowo student byłoby użyte:
a) w supozycji prostej - Bartosz S. to student.
b) w supozycji formalnej - Student zaczyna rok szkolny 1 października.
c) w supozycji materialnej - Wyraz „STUDENT” ma dwie literki „t”.
Nazwa „student” w trzech supozycjach oznacza ułożenie trzech zdań, w których nazwa „student” (bez
zmiany formy gramatycznej) raz będzie oznaczała wyraz, raz jednego studenta a raz wszystkich studentów.
9. W jakiej supozycji użyto wyróżnionej nazwy:
Zgniatacz - to nazwa urządzenia stosowanego w produkcji hutniczej. Supozycja materialna.
Fabryka samochodów zbudowana została na Żeraniu. Supozycja prosta.
Spychacz jest maszyną konieczną do szybkiego wykonywania prac ziemnych. Supozycja formalna.
Pilot jest osobą kierującą samolotem. Supozycja formalna.
Dźwig ustawiono na placu budowy tego gmachu. Supozycja prosta.
11. Podaj własne przykłady nazw, których zakresy pozostają w stosunku:
a) zamienności. Kartofel - ziemniak.
b) podrzędności pierwszego względem drugiego. Sierżant - oficer.
c) krzyżowania się. Człowiek - policjant.
d) wykluczania się (przeciwieństwa). Pies - kot.
a) zarazem, prostej, zbiorowej i ogólnej (Logika nie zna liczby mnogiej!) - np. las, biblioteka.
b) zarazem złożonej zbiorowej i jednostkowej - Książnica Szczecińska.
c) zarazem złożonej, zbiorowej i pustej - Książnica Szczecińska na Marsie
1. Podaj własne przykłady nazw, których zakresy pozostają w stosunku:
2. Jaki zachodzi stosunek między zakresem nazw:
a) „linia kolejowa Warszawa-Berlin” i „linia kolejowa Wrocław-Gdynia”. Wykluczają się.
b) „makówka” i „ziarnko maku”. Stosunek wykluczania.
c) „płaszcz oddany do szatni” i „numerek na płaszcz oddany do szatni”. Stosunek wykluczania się.
3. Jaki zachodzi stosunek między zakresem nazw:
a) „porucznik WP” i „kapitan WP”. Wykluczają się.
b) „oficer WP” i „żołnierz WP”. Podrzędność pierwszego względem drugiego.
4. Jaki jest stosunek zakresów nazw: „osoba, która ukończyła 18 lat” i „osoba, która nie przekroczyła 50 roku życia”?
Stosunek krzyżowania!!!
5. Jaki zachodzi stosunek między zakresem nazw. Przedstaw to graficznie za pomocą wykresów.
a) „zwierzę” (s) i „nie-pies” (p). Stosunek krzyżowania.
s p
b) „nie-piernik” (s) i „nie-wiatrak” (p). Stosunek krzyżowania.
c) „analfabeta” (s) i „nie-student” (p). Podrzędności pierwszego względem drugiego.
- + +
d) „nie-ptak” (s) i „wróbel” (p). Wykluczają się na zasadzie przeciwieństwa.
+ -
+
6. Jaki jest stosunek między zakresami nazw „zwierze nieparzystokopytne” (np. koń) i „coś, co nie jest zwierzęciem
parzystokopytnym”? Przedstaw to graficznie.
s - zwierze nieparzystokopytne, p - coś co nie jest zwierzęciem parzystokopytnym, z - zwierze
parzystokopytne.
S p
z
7. Jaki zachodzi stosunek między zakresami nazw:
a) „oko” i „siatkówka oka”. Stosunek wykluczania.
b) „nos” i „część twarzy”. Stosunek krzyżowania.
c) „fabryka” i „kierownik fabryki”. Stosunek wykluczania.
d) „spółka” i „wspólnik”. Stosunek wykluczania.
e) „kraina geograficzna należąca do europejskiego Pasa Wielkich Dolin” i „kraina geograficzna położona w granicach RP”.
Stosunek krzyżowania.
f) „całość obszaru Europy” i „całość obszaru Polski”. Stosunek wykluczania.
g) „całość obszaru Pasa Wielkich Dolin” i „całość obszaru RP”. Stosunek wykluczania.
8. Czy umiesz określić stosunek między zakresami nazw: „mężczyzna” i „syn bezdzietnej kobiety”? Wyjaśnij bliżej.
9. Jakie w ogóle mogą zachodzić stosunki:
a) między zakresami dwóch nazw jednostkowych. Wykluczające się na zasadzie przeciwieństwa i stosunek
zamienności.
b) między zakresem nazwy jednostkowej a zakresem nazwy ogólnej. Podrzędności jednej względem drugiej oraz stosunek
wykluczania.
10. Narysuj trzy koła tak położone względem siebie, by przedstawiały stosunek zakresów nazw:
a) „prawnik” (A), „prokurator” (B), „notariusz” (C).
b) „akt prawodawczy” (A), „ustawa” (B), „kodeks cywilny” (C).
c) „ptak” (A), „wróbel” (B), „istota żyjąca w Polsce” (C).
d) „zwierze żyjące w wodzie” (A), „wieloryb” (B), „ssak” (C).
e) „koń” (A), „osioł” (B), „muł” (C).
11. Co trzeba najpierw rozstrzygnąć, by móc ustalić stosunek między zakresami nazw: „zamek” i „przedmiot metalowy”, „chłopiec”
i „dziecko”?
Trzeba przyjąć jedno znaczenie dla wyrazu „zamek” oraz zaostrzyć zakres nazwy „chłopiec” i „dziecko”.
ZADANIA. Część IV (str. 54-55).
1. Czy z punktu widzenia współczesnego języka polskiego poniższe definicje są definicjami sprawozdawczymi, czy regulującymi, czy
konstrukcyjnymi:
a) „Podręcznik jest to książka zawierająca zbiór wiadomości z pewnej dziedziny wiedzy, ułożonych tak, by czytelnik mógł jak
najłatwiej wiadomości te opanować”. Na gruncie języka polskiego jest to definicja sprawozdawcza.
b) „«Włóczykij» to «taki student, któremu jego grupa powierzyła organizowanie wspólnych wycieczek»”. Na gruncie języka
polskiego jest to definicja projektująca konstrukcyjna.
c) „Wysoki człowiek to człowiek, który liczy więcej niż 220 cm wzrostu”. Na gruncie języka polskiego jest to definicja
konstrukcyjna projektująca, bowiem nie liczy się z dotychczasowym znaczeniem wyrażenia „wysoki
człowiek”. Prawie wszyscy wysocy przestaliby być wysocy.
2. Podaj definicję sprawozdawczą dla nazw (przy pytaniu tak sformułowanym można podać definicje nieprawdziwe,
byle by spełniały warunki zadania): ……… Jeśli jest to definicja klasyczna, podkreśl linią podwójną rodzaj (genus
- wytłuszczenie), a pojedynczą - różnicę gatunkową (podkreślenie).
a) „prokurator”. Prokurator jest to osoba, która z urzędu zajmuje się oskarżaniem oraz przedstawianiem
dowodów winy oskarżonemu.
b) „budzik”. Budzik, jest to urządzenie służące do budzenia.
c) „organizacja”....
Milka_1507