Jan Brzechwa-Przygody rycerza Szaławiły.pdf

Jan Brzechwa

BAŚNIE I POEMATY

PRZYGODY RYCERZA SZAŁAWIŁY

Pana Soczewkę, jak pewno wiecie,

Gdy wojna się skończyła,

Wsiadł rycerz Szaławiła

Na bułanego konia.

Za giermka wziął gamonia,

Co po wsiach kury kradł,

I milcząc ruszył w świat.

Miał giermek Roch na imię.

Nos odmrożony w zimie

Na gębie mu wykwitał

Jak rzepa pospolita.

A nade wszystko Roch

Spać lubił, bo był śpioch.

Miał rycerz zbroję podłą

I niewygodne siodło,

Do tego uprząż biedną

I strzemię tylko jedno,

Lecz za to żył w nim duch,

Co starczyłby za dwóch.

Tylko na jedną nogę

Przy bucie miał ostrogę,

Gorący w walkach udział

Sprawił, że włos mu zrudział.

Nietęgą postać miał,

Lecz rycerz był na schwał.

Mawiali o nim Szwedzi,

Że w nim stu diabłów siedzi,

Tatarzy z trwogi słabli

Na widok jego szabli,

A Turcy - zwykła rzecz -

Zmykali przed nim precz.

Gdy wojna się skończyła,

W świat ruszył Szaławiła,

Roch za nim zwolna człapał,

Bo miał niewielki zapał

Do przygód. Nadto Roch

Niechętnie wąchał proch.

Rzekł rycerz: "Jestem głodny

To objaw niezawodny,

Że gdzieś tu jest zamczysko

Albo oberża blisko.

Na pieczeń mam dziś chęć

Mój giermku! Za mną pędź!"

Z pół mili ujechali,

A już gospoda w dali

Gospoda "Pod Fijołkiem",

Więc rycerz z swym pachołkiem

Przed bramą z konia zsiadł:

"Tu - rzecze - będę jadł!"

Koń dawniej rżał - dziś nie rży,

Gdy staje przy oberży,

Wiadomo - rycerz w nędzy,

A owsa bez pieniędzy

Nie daje przecież nikt:

Pan chudy - chudy wikt.

Toteż niepewnie trochę

Wszedł Szaławiła z Rochem

Do izby dość przestronnej,

Gdzie przy pieczeni wonnej,

Która zapiera dech,

Siedziafo zuchów trzech.

Rzekł tedy Szaławiła:

"Hej, gospodyni miła,

Nam też tu podaj pieczeń,

A proszę - bez złorzeczeń.

Bo płacę, kiedy mam,

Dziś nie mam, stwierdzam sam."

Zaśmiała się szynkarka:

"A to z was niezła parka,

Wynoście się czym prędzej,

Nic nie dam bez pieniędzy,

Włóczęgów mamy dość,

A taki gość - nie gość!"

W rycerzu moc ożyła:

"Jam - rycerz Szaławiła,

Do króla jegomości

Chodziłem nieraz w gości,

Król brał mnie grzecznie wpół

I sadzał za swój stół.

Ugaszczał mnie szach perski

I regent holenderski,

Królowa Izabela

I król węgierski Bela,

I nawet Wielki Fryc -

Lecz nie płaciłem nic!"

To rzekłszy rycerz godnie

Podciągnął sobie spodnie.

"Niech miła gospodyni

Trudności mi nie czyni,

Nie jadłem od dwóch dni,

Aż w brzuchu mi się ckni."

Tu głos zabrały zuchy:

"Brzuch pusty, język suchy,

Któż ścierpi taką dolę?

Siadajcie tu przy stole,

Pieczeni jest w sam raz

By nią ugościć was.

I piwa do wieczerzy

Nie zbraknie dla rycerzy.

Hej, gospodyni, żywo

Nieś chleb, mięsiwo, piwo,

Talerze, szklanki, nóż,

Prosimy siadać już!"

Rzekł rycerz Szaławiła:

"Przemowa nader miła,

Ogromnie sobie cenię

Szlachetne zgromadzenie,

Chodź, Rochu! Oto Roch:

Mój giermek - leń i śpioch.

"A my jesteśmy zuchy,

Wesołe pasibrzuchy.

Kochamy opowieści

O bohaterskiej treści.

Mów, Szaławiło, mów,

Słuchamy twoich słów!"

Za stół przybysze siedli,

Porządnie się najedli,

Roch aż językiem mlasnął,

Ze stołka spadł i zasnął,

A rycerz wziął się wpół

I swą opowieść snuł:

"Mam dwieście lat z kawałkiem,

Lecz jestem młody całkiem,

Mój ojciec miał trzy wieki,

Gdy zamknął swe powieki,

A mój stryjeczny dziad

Żył ponad pięćset lat.

Walczyłem ja w Wenecji,

W Hiszpanii, Grecji, Szwecji,

Pod Warną i nad Marną,

Choć miałem zbroję marną,

Mnie w Moskwie Batu-Chan

Czterdzieści zadał ran.

Gdy mi odrąbał głowę,

Myślałem: "Juź gotowe!"

Lecz zbiegli się lekarze,

Puszkarze, rusznikarze,

Przyszyli głowę znów

I - proszę - jestem zdrów!

W Warszawie Bonaparte

Powiedział do mnie żartem:

"Do Pyr jedź, Szaławiło,

Tam jeszcze cię nie było!"

Odrzekłem: "Rozkaz, Sire.

Wyjeżdżam dziś do Pyr."

Przyjeżdżam tam koleją,

A w Pyrach już się leją

Kozacy i Prusacy,

I nasi beliniacy.

Pif-paf! Pif-paf! Pif-paf!

Ruszyłem do nich wpław.

Złapałem wnet dowódcę

I mówię mu pokrótce,

Że rozkaz mam i władzę,

Że ja dziś pułk prowadzę.

Dowódca z gniewu zżółkł,

A ja prowadzę pułk.

Kozacy tył podali,

Prusacy się poddali

Wraz z całą artylerią

(Mówię to całkiem serio),

A cesarz do mnie rzekł:

"Wspaniały jesteś człek!

Mianuję cię marszałkiem,

(Mówię to serio całkiem)

Masz legię honorową,

(Daję wam na to słowo)

I będziesz księciem Pyr."

Odrzekłem: "Rozkaz, Sire!"

Tak! Różnie w życiu bywa!"

Tu rycerz łyknął piwa,

Zapalił papierosa,

Kłąb dymu puścił z nosa,

Uderzył dłonią w stół

I swą opowieść snuł:

"Za króla Władysława

Ciekawsza była sprawa:

Chciał zdobyć król warownię,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: