Mikroekonomia – wykład 4
Temat: Gospodarka rynkowa
Ø Postępującego wyodrębnienia się producentów
Ø Dokonywania się społecznego podziału pracy
Ø Specjalizacji działalności gospodarczej
Ø Wszelkie dobra (zarówno ekonomiczne jak i wolne) będące przedmiotem wymiany,
Ø W wymianie biorą udział dwie strony: sprzedawca (posiadacz towaru), nabywca (pragnący go kupić)
Ø Jest skutkiem specjalizacji i podziału pracy
Ø Polega na przeniesieniu wszelkich praw własności do danego towaru od osoby sprzedawcy do osoby nabywcy, w zamian za dobrowolnie ustalony ekwiwalent tego towaru będący własnością nabywcy
Ø Dokonuje się pomiędzy ludźmi, przedsiębiorstwami oraz przedsiębiorstwami i ludźmi
Ø Formy wymiany
o Barter (bezpośrednia: polegająca na wymianie jednego dobra na inny)
o Pośrednia (za pośrednictwem pieniędzy)
Ø Przedmiotem wymiany są równocenne – wymiana jest ekwiwalentna w sensie obiektywnym
Ø Wymiana dochodzi do skutku, dlatego że obie strony mają poczucie, że wymieniaja to, co jest dla nich mniej korzystne na to, co przynosi im większe korzyści – wymiana jest ekwiwalentna w sensie subiektywnym
Ø Pieniężny ekwiwalent jednostki towaru
Ø Liczba jednostek wymienialnych na jednostkę towaru
Ø Informuje producenta lub konsumenta ile musi poświecić innego dobra, aby przy swoich dochodach mógł kupić interesujący go towar, czyli informuje o relacji ceny danego dobra do cen innych dóbr
Ø Cena uwzględniająca zmiany cen innych dóbr, czyli inflację
Ø W ujęciu prawa podatkowego to różnica między przychodem a kosztem
Ø Liczba jednostek pieniężnych, którą dysponuje producent lub konsument
Ø Dochód nominalny przekształcony przy danych cenach w określone ilości (wolumen) dóbr i usług konsumpcyjnych
Ø Dochód odzwierciedlający tzw. „siłę nabywczą” konsumenta
Ø Dochód uwzględniający zmiany cen innych dóbr, czyli inflację
Ø Proces rywalizacji o nabywcę w trakcie, którego uczestnicy rynku dążą do uzyskania lepszej pozycji w stosunku do rywali
Ø Powoduje, że dobra zostają podzielone między tych uczestników, których rynek ocenił jako lepszy niż inni
Ø Proces regulowania decyzji konsumentów i producentów, który dokonuje się poprzez rynek niezależnie od woli poszczególnych podmiotów gospodarczych (doktryna niewidzialnej ręki rynku)
Ø Za pośrednictwem cen relatywnych rozdziela zyski i straty w taki sposób, aby indywidualne decyzji koordynowały się w skali gospodarki
Ø Zorientowywuje prywatną produkcję na zapotrzebowanie gospodarstw domowych
Ø Zapewnia niezależność gospodarstw domowych w zakresie wyboru, (jakie dobra i w jakich ilościach będą kupowane w ramach środków, którymi rozporządza), czyli suwerennością konsumenta, która powoduje, że producent dostosowuje swoje wybory do suwerennych decyzji konsumenta
Ø Może wyzwalać impulsy innowacyjne
Ø W dosłownym znaczeniu – miejsce, gdzie SA sprzedawane i kupowane towary
Ø W znaczeniu ekonomicznym:
o Forma nawiązywania kontaktów między kupującymi i sprzedającymi w celu ustalenia warunków transakcji: sposobu, miejsca, czasu oraz ilości ekwiwalentu nabywców towaru, (B. Klimczok Makroekonomia, AE)
o Zespół warunków, które doprowadzają do kontaktu pomiędzy kupującymi i sprzedającymi w procesie wymiany dóbr i usług (D.Begg)
Ø W znaczeniu ogólnym – ogół transakcji kupna i sprzedaży towarów dokonujący się w sposób dobrowolny i ciągły, w którym określone są ceny nominalne oraz ilość nabywanych i sprzedawanych towarów
Ø Towarów znaczeniu konkretnym – z uwzględnieniem rodzaju towarów, zakresu wymiany i legalności przedmiotu transakcji
Ø Rodzaje towarów będących przedmiotem wymiany:
o Rynek dóbr konsumpcyjnych
o Rynek dóbr produkcyjnych
o Rynek pracy
o Rynek ziemi (i inne rynki tytułów prawnych do dóbr pierwotnych)
o Rynek dóbr kapitałowych w formie obiektów produkcyjnych
o Rynek pieniężny, (na którym towarem jest waluta krajowa lub waluty obce)
o Rynek kapitału finansowego (towarami są papiery wartościowe m. in. weksle, bony skarbowe, obligacje, akcje)
o Rynek tytułów prawnych dla tzw. wartości niematerialnych (np. programy komputerowe, znak firmy, marka, licencja, patent)
Ø Zakres przestrzenny transakcji:
o Rynki lokalne (tzn. takie rynki, których transakcje są skoncentrowane w jednej okolicy, niektóre towary nadają się tylko do obrotu lokalnego)
o Rynek światowy
Ø Stopień legalności
o Rynki legalne (białe)
o Rynki półlegalne (szare) – występuje wtedy, gdy przepisy prawa nie są skutecznie egzekwowane
o Rynki nielegalne (czarne) – tzn. transakcje ścigane przez prawo (np. handel narkotykami)
Rynki nielegalne i półlegalne różnią się od rynków legalnych ryzykiem poniesienia strat w razie wykrycia nielegalności transakcji
Ø Podmioty gospodarcze działają na rynku doskonałej konkurencji (perfect compilation market)
Ø Na rynku działają tylko dwa rodzaje podmiotów gospodarczych: gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, występują w rolach nabywców i sprzedawców
Ø Abstrahuje się od istnienia państwa i jego funkcji gospodarczych
Ø Podmioty gospodarcze spotykają się na rynku dóbr konsumpcyjnych oraz na rynkach czynników produkcji
Ø Abstrahuje się od rynków dóbr produkcyjnych stanowiących przedmiot obrotu między przedsiębiorstwami
Ø Producenci i konsumenci dążą do maksymalizacji swoich korzyści
Ø Decyzje konsumentów są suwerenne i zależą od ich potrzeb, gustów, upodobań, możliwości finansowych oraz od cen relatywnych
Ø Producenci podejmują decyzje w zależności od swoich zasobów produkcyjnych i możliwości finansowych oraz na podstawie cen relatywnych
Ø Ceny są jedynymi zewnętrznymi informacjami dla podmiotów gospodarczych
Ø Więzi między uczestnikami rynku występują jedynie w formie transakcji kupna-sprzedaży
Ø Gospodarstwa domowe kupują dobro konsumpcyjne w zamian za ekwiwalent pieniężny, stanowiący dochód producentów
Ø Producenci nabywają czynniki produkcji – wydatki te stanowią koszty produkcji dóbr konsumpcyjnych
Ø Każda dokonana transakcja powoduje przepływ pieniądza i towarów między uczestnikami rynku, nie wyzwalając żadnych skutków ubocznych
Ø Przepływom towarów i pieniądza odpowiada przekazywanie praw własności
Ø Strumienie pieniądza i towarów są zrównoważone za pośrednictwem cen, w modelu występuje integralność przepływu pieniądza i towarów pomiędzy poszczególnymi rynkami
Ø Gromadzenie oszczędności i ich wydawanie jest wskaźnikiem, który umożliwia sprawność wymiany
Ø Funkcjonujący w tym modelu gospodarki pieniądz ma stałą silę się nabywczą (a więc nie oddziaływają na niego zmiany poziomu cen)
Mechanizm konkurencji doskonałej zapewnia optymalną alokacją zasobów społeczeństwa ustabilizowany rozwój i odpowiednia dystrybucję
Ø Konkurencja jest doskonała dzięki wolności ekonomicznej, równości szans oraz zachowaniu zasad fair play przez uczestników rynku
Ø Preferencje SA korzystne zarówno indywidualnie jak i społecznie (tzn. są akceptowalne) przy zachowaniu wolności i suwerenności konsumenta
Ø Decyzje konsumenta i producenta są podejmowane na podstawie informacji przekazywanych wszystkim uczestnikom bezpłatnie z rynku
Ø Koszty i przychody są w pełni, zinternalizowane (czyli transakcje nie generują kosztowi efektów zewnętrznych)
Internalizacja – przychody i koszty zewnętrzne działalności gospodarczej zostają uwzględnione w przychodach i kalkulacjach kosztów własnych podmiotów gospodarczych powodujących ich powstanie (B. Fiedor)
Ø Pieniądz znajduje się stale w obiegu i służy do podtrzymywania procesów gospodarczych
Ø Gospodarczych krótkim okrasie czasu występuje zjawisko malejącego produktu marginalnego a w długim okresie zjawisko nierosnących korzyści skali produkcji, a więc koszty marginalne i przeciętne rosną
Ø Nie występuje zjawisko losowe zakłócające naturalny porządek mechanizmu konkurencji doskonałej
moderator132