05-11-2002
Mikroekonomia wykład 3.
Ogólne zagadnienia procesu gospodarowania.
Gospodarowanie:
– Świadomy rozdział ograniczonych co do rozmiarów zasobów miedzy różne (konkurujące wzajemnie) cele wynikające z potrzeb ludzkich,
– Podstawowym problemem jest tu więc zjawisko rzadkości zasobów,
– Składa się z procesu produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji,
– Oprócz aspektów technicznych i ekonomiczno-finansowych istotny jest również rozległy kontekst społeczny
System gospodarczy:
– Całokształt warunków materialnych, instytucjonalnych, społecznych, politycznych oraz reguł gospodarowania w jakim odbywa się proces gospodarowania
– Układ stosunków oraz organizacji, który kształtuje prawa i reguluje rządzące działalnością gospodarczą, determinuje prawa własności czynników produkcji rozdziela uprawnienia do podejmowania decyzji w zakresie produkcji i konsumpcji, determinuje bodźce motywujące różne podmioty gospodarcze, a w ostateczności rozstrzyga kwestie co jak i dla kogo ma być produkowane
Rodzaje zasobów:
– Ludzkie (praca ludzka, wiedza i umiejętność człowieka)
– Naturalne:
§ Odnawialne (ziemia, las)
§ Nieodnawialne (surowce mineralne)
– Kapitałowe:
§ Rzeczowe – środki pracy (maszyny, urządzenia, budowle, budynki) i przedmioty pracy (surowce, materiały)
§ Finansowe (pieniądz i papiery wartościowe)
– Informacyjne (informacje we wszystkich postaciach)
Potrzeby ludzkie:
– Subiektywne odczuwanie braku zaspokojenia określonych warunków lub rzeczy, które człowiek uważa za niezbędne do utrzymania go przy życiu, uniemożliwienia mu rozwoju, realizowania różnych ról społecznych itp.
– Poszczególne potrzeby są odczuwalne przez ludzi z różną siła i w różny sposób dlatego tez podstawowymi ich cechami jest indywoidualizm i subiektywizm
Hierarchia potrzeb wg, Maslowa
Potrzeby wyższego rzędu mogą być zaspokojone tylko po wcześniejszym zaspokojeniu potrzeb niższego rzędu.
Przykłady potrzeb ludzkich:
– Potrzeby podstawowe: sen, zaspokojenie głodu
– Potrzeby bezpieczeństwa: posiadanie mieszkania, praca,
– Potrzeby kontaktów społecznych: przynależność do grupy, spotkania, rozmowy, dyskusje
– Potrzeby uznania: szacunek ludzi, zajęcie uprzywilejowanej pozycji w grupie
– Potrzeby samorealizacji: nauka, hobby, zainteresowania
Dobra:
– Wszelkie środki służące bezpośrednio lub pośrednio do zaspokojenia potrzeb ludzkich
– Powstaje w procesie gospodarowania (niekoniecznie w procesie produkcji)
Kryteria klasyfikacji dóbr:
- forma występowania
a) materialne (produkty, wykorzystane bezpośrednio zasoby naturalne, usługi materialne jak np.: usługi komputerowe)
b) niematerialne (usługi niematerialne i porady prawne, lekarskie itp.)
- przydatność dla człowieka
a) pozytywne – służące osiągnięciu przez człowieka określonych korzyści
b) negatywne – nieprzysparzające człowiekowi korzyści, bądź tez mające negatywny wpływ na człowieka, np. zanieczyszczenie środowiska
- związek z zaspokojeniem potrzeb:
a) dobra konsumpcyjne (jednorazowego użytku i trwałe) – związek bezpośredni
b) dobra produkcyjne (inwestycyjne) – związek pośredni
- wytwarzanie w procesie produkcji
a) dobra rzadkie (ekonomicznie) – tworzone poprzez człowieka w procesie produkcji
b) wolne – niewytworzone w procesie produkcji, czerpane bezpośrednio z przyrody bez ponoszenia kosztów na ich wytworzenie (mogą występować koszty dostarczania, udostępniania itp.)
- właściwości
a) dobra prywatne
b) dobra publiczne
– pełnią funkcję dla różnych osób.
– nikt nie jest wyłączony z ich używania
– powiększenie się liczby użytkowników nie eliminuje ani nie pomniejsza możliwości korzystania z danego dobra przez innych użytkowników
– mogą być dostarczone przez państwo nieodpłatnie lub odpłatnie
Produkcja:
- działalność ludzka polegająca na wytwarzaniu różnych środków niezbędnych do zaspokojenia potrzeb ludzkich, a otrzymywane na skutek tej działalności dobra nazywamy produktem,
- proces produkcji jest możliwy dzięki czynnikom produkcji czyli wszystkim środkom użytym w procesie produkcji
Czynniki produkcji:
- ziemia – dobra wolne (surowce mineralne, lasy, użytki rolne, wody)
- praca ludzka – proces świadomego i celowego użytkowania własnej siły roboczej (tj. zdolności do wykorzystywania określonej pracy przy wykorzystaniu sił fizycznych, kwalifikacji i zdolności wrodzonych)
- kapitał – ekonomiczne dobra produkcyjne (maszyny, urządzenia, budynki) tworzące kapitał rzeczowy
Spośród wymierzonych czynników produkcji tylko kapitał jest wytwarzany w procesie produkcji.
Podział mniejszy „odpowiada” podziałowi zasobów
Inne kryteria podziału czynników produkcji
a) czynniki rzeczowe (ziemia, kapitał)
b) czynniki osobowe (ludzie)
- szybkość zużycia
a) czynniki produkcji zużywające się jednorazowo
b) czynniki produkcji zużywające się stopniowo
Nakład – ilość czynników produkcji zastosowanych w danym czasie do określonego procesu (tylko ta część, która została zużyta)
Wynik – ilość uzyskanego produktu
Strumień – ilość zasobów (także dóbr pracy) mierzonych jako przepływ podczas pewnego okresu czasu przez gospodarkę, przedsiębiorstwo, gospodarstwo domowe.
Podział:
- rozdysponowanie – rzadkich środków (zasobów, dóbr, pracy) pomiędzy producentów i konsumentów
- dominującą formuł podziału jest forma rynkowa
- proces podziału można rozstrzygać z dwóch punktów widzenia makroekonomicznego i mikroekonomicznego
Racjonalność w gospodarowaniu:
- dokonywanie najbardziej korzystnych (optymalnych) wyborów przy podejmowaniu decyzji o wyborze celów gospodarowania oraz środków i metod realizacji tych celów
- ma charakter historyczny i względny gdyż w historycznym rozwoju społeczeństw zmieniają się cele gospodarowania i sposoby ich realizacji
Rachunek ekonomiczny
- daje możliwości oceny racjonalności (rezultatów) podjętych decyzji, mierzymy ich efektywność
- posługuje się rachunkiem ekonomicznym jest możliwe przy spełnieniu następnych warunków:
a) nakłady i efekty muszą być wyrażone w odpowiednich jednostkowych
b) musi istnieć jednoroczne kryterium oceny
- nie wszystkie decyzje społeczno-gospodarcze mogą być oparte na miarodajnym (precyzyjnym) rachunku ekonomicznym
1
moderator132