Pedagogika resocjalizacyjna Symptomatologia i etiologia niedostosowania spo�ecznego oraz rewalidacja jednostek niedostosowanych I.Objawy niedostosowania spo�ecznego Literatura przedmiotu zawiera liczne opisy przejaw�w w/w zjawiska tym czy dany objaw kwalifikuje si� do miana niedostosowania spo�ecznego decyduje motywacja i cz�stotliwo�� pope�niania czyn�w sprzecznych z normami.Pojedynczy czyn przest�pczy nie mo�e by� uznany jako spo�eczne niedostosowanie i odwrotnie-nie zawsze spo�eczne niedostosowanie przechodzi w wykolejenie przest�pcze.Warunkiem jest wsp�istnienie szeregu destrukcyjnych czynnik�w. Maria Grzegorzewska tak charakteryzuje jednostk� spo�ecznie niedostosowan�: tendencje spo�ecznie negatywne odwr�cenie zainteresowa� dla tzw. z�ych czyn�w cynizm i brawura w tym wzgl�dzie nie�yczliwy stosunek do cz�owieka sta�e konflikty z otoczeniem najcz�ciej na tle stosunku do cz�owieka,cudzego mienia,regulamin�w,norm i zarz�dze�,nieodpowiedniego stosunku do w�asnych czyn�w,nieumiej�tno�ci z�ycia si� z grup� wyk�amywanie si�,zrzucanie winy niech�� do pracy i nauki �ycie chwil�,przygod�, awantur� brak hamulc�w,krytycyzmu sugestywno�� nieumiej�tno�� wyj�cia z trudnej sytuacji i brak wiary w mo�liwo�� tego zaburzenia wybitne w procesach emocjonalnych Spo�r�d podawanych przez literatur� charakterystycznych objaw�w typowymi s�: nagminne wagary, ucieczki z domu, w��cz�gostwo(�ebractwo), nadu�ywanie alkoholu i alkoholizm, odurzanie si� i uzale�nienia(narkomania,lekomania itp.), wandalizm,niszczenie mienia, agresja,b�jki,czyny godz�ce w �ycie,zdrowie i godno�� innego cz�owieka, kradzie�e,w�amania,oszustwa zamachy samob�jcze lub samob�jstwa, notoryczne k�amstwa, prostytucja i niekonwencjonalne zachowania seksualne(zboczenia,sadyzm,str�czycielstwo,kazirodztwo,wczesne rozpoczynanie wsp�ycia p�ciowego oraz „podgl�dactwo”), Otton Lipkowski dodaje ponadto:niepos�usze�stwo,lenistwo,zaburzenia koncentracji,l�kliwo��,natomiast Marian Lipka i Czes�aw Czap�w jako wa�ne uwa�aj� paso�ytnictwo spo�eczne(m�odzie� nie ucz�ca si� i nie pracuj�ca) II. Przyczyny niedostosowania spo�ecznego A. Czynniki biopsychiczne 1) Organiczne(uszkodzenia tkanki m�zgowej ,o�rodkowego uk�adu nerwowego,uszkodzenia funkcji uk�adu wydzielania wewn�trznego) a)charakteropatia b)upo�ledzenia umys�owe stopnia lekkiego c)inne upo�ledzenia wewn�trzne o charakterze przewlek�ym,kt�re mog� po�rednio wp�yn�� na wyst�pienie niedostosowania spo�ecznego. 2) Czynno�ciowe(etiologia nie do ko�ca poznana) a)psychopatia b)nerwice i neurozy c)choroby psychiczne(schizofrenia,paranoja,psychoza depresyjno-maniakalna) d)padaczkowe stany pomroczne Osoby takie charakteryzuj� zmiany w zakresie uczu� wy�szych,my�lenia,�wiadomo�ci, intelektu,woli,dzia�ania i dlatego znajduj� si� w grupie o wysokim zagro�eniu wyst�pienia opisywanego zjawiska. B. Czynniki socjokulturowe 1) �rodowisko rodzinne a)niezaspokajanie podstawowych potrzeb biologicznych i psychospo�ecznych dziecka : · niski status ekonomiczny rodziny, · przewlek�e choroby rodzic�w lub opiekun�w(r�wnie� psychiczne), · patologie w rodzinie(przemoc,alkoholizm itp.), · rozk�ad rodziny, · bezdomno��, · sieroctwo b)negatywne wp�ywy lub wzorce �rodowiskowe : · system stosowanych kar i nagr�d wobec dziecka, · kontakt dziecka ze �rodowiskiem i podkultur� przest�pcz�, · brak u dziecka poczucia bezpiecze�stwa,troski i uczucia ze strony rodzic�w, · konflikty mi�dzypokoleniowe 2) �rodowisko szkolne a)niepowodzenia szkolne, b)brak zrozumienia ze strony nauczyciela, c)sytuacje konfliktowe w szkole, d)niewsp�mierne wymagania do mo�liwo�ci rozwojowych ucznia, e)schorzenia dziecka, takie jak:dysleksja,dysgrafia,wady wymowy r�wnie� mog� po�rednio przyczyni� si� do wyst�pienia niedostosowania 3) Negatywny wp�yw medi�w a)przemoc i agresja w �rodkach masowego przekazu(r�wnie� w grach komputerowych, bajkach dla dzieci oraz w niekt�rych zabawkach) b)bezproduktywne wykorzystywanie czasu sp�dzanego przed telewizorem,komputerem zuba�a rozwojowo c)og�lnodost�pne programy,filmy,strony internetowe gdzie brak jest cenzury co do przekazywanych tre�ci(seks,subkultury satanistyczne, sekty i wiele innych wypaczaj�cych �wiatopogl�d dzieci i m�odzie�y) Motywacje „wykolejenia spo�ecznego”wg Czes�awa Czap�wa motywacje w�a�ciwe-ch�� zdobycia nowych do�wiadcze� i roz�adowanie napi�� motywacje utylitarne-aby zwr�ci� na siebie uwag� Stadia „wykolejenia spo�ecznego”wg Czes�awa Czap�wa I.Stadium · Uczucie odtr�cenia,frustracji,potrzeby emocjonalnej zale�no�ci · Reakcje negatywne maj�ce na celu zwr�cenie na siebie uwagi · Narastaj�ca agresywno�� wobec rodzic�w,opiekun�w · Reagowanie nieproporcjonalnie silnie do podniety · Reakcje impulsywne · Brak cierpliwo�ci i wytrwa�o�ci · Brak koncentracji uwagi-dziecko nie ko�czy rozpocz�tych prac, wykonuje je niedbale II.Stadium · Manifestuj� si� reakcje wrogie nie tylko wobec rodzic�w,ale i nauczycieli · Bunt wobec autorytet�w · Pr�by zjednania rodz� agresj� · Cz�sto wyst�puje autoagresja(samookaleczenia,pr�by samob�jcze) · Wyst�puj� pierwsze drobne kradzie�e i szukanie kontaktu z podkultur� · Mo�e pojawi� si� „rozwydrzenie”seksualne lub upijanie si� i odurzanie innymi �rodkami III.Stadium · Nast�puje proces przyswajania kultury przest�pczej,najcz�ciej manifestuj�cy si� przy��czeniem do grupy przest�pczej,oraz pog��bianie w/w objaw�w · Nast�puj� cz�stsze kradzie�e,w�amania,rozboje,akty wandalizmu,ch�� zadawania b�lu · Pog��biona negacja norm moralnych,prawnych,a tak�e naturalnych Rewalidacja jednostek spo�ecznie niedostosowanych Poj�cie rewalidacji wg M.Grzegorzewskiej Dzia�alno�� rewalidacyjn� nale�y stosowa� tak jak wobec innych os�b kwalifikuj�cych si� do opieki specjalnej(g�uchego,niewidomego b�d� upo�ledzonego umys�owo) za pomoc� �rodk�w : · Kompensacyjnych( uzupe�nianie lub zast�powanie zamkni�tych czy utrudnionych dr�g kontaktu ze �wiatem zewn�trznym) · Usprawniaj�cych(aktywizowanie wszystkich dotkni�tych przez upo�ledzenie czy skrzywienie czynno�ci danego osobnika i doprowadzenie ich do odpowiedniego poziomu) · Koryguj�cych(oddzia�ywanie usuwaj�ce niesprawne dzia�anie narz�d�w upo�ledzonych) Maria Grzegorzewska zwraca uwag� na formy dzia�ania takie jak: wychowanie zdrowotne wychowanie estetyczne samorz�dno�� Nacisk k�adzie na osob� wychowawcy-jego odpowiednie przygotowanie oraz wymagane cechy charakteru.Odnosi si� to r�wnie� do osoby s�dziego jak i kuratora s�dowego. Praca resocjalizacyjna powinna opiera� si� na nast�puj�cych za�o�eniach: w jednostkach spo�ecznie niedostosowanych rozwin�� wiar� we w�asne si�y i stworzy� im wizj� �ycia w p�aszczy�nie spo�ecznie pozytywnej; zwr�ci� ich zainteresowania ku warto�ciom pozytywnym i rozwin�� ch�� wy�ycia si� w dzia�alno�ci konstruktywnej spo�ecznie; rozbudzi� pozytywny stosunek do nauki i pracy; zmieni� ich stosunek do w�asnych czyn�w i rozwin�� zrozumienie roli jednostki w zespole(�wiadoma dyscyplina); �ycie bezplanowe na dalsz� met�-�ycie chwil�,przygod�-zast�pi� �yciem planowym i poczuciem odpowiedzialno�ci za nie; rozbudzi� w nich wiar� we w�asne mo�liwo�ci wej�cia w �ycie spo�ecznie u�yteczne i umiej�tnie wskazywa� im t� drog�; rozwija� d��enie do prze�amywania trudno�ci,ch�� walki o doskonalenie �ycia spo�ecznego,zapala� tw�rczo�ci� i inicjatyw� w tym kierunku; kszta�towa� warunki korzystne dla przebiegu proces�w emocjonalnych Bibliografia: Otton Lipkowski „Pedagogika resocjalizacyjna” Maria Grzegorzewska „Pedagog w s�u�bie dzieci niepe�nosprawnych” Czes�aw Czap�w,Stanis�aw Jedlewski „Pedagogika resocjalizacyjna” Czes�aw Czap�w „Wychowanie resocjalizuj�ce” Marek Konopczy�ski „Tw�rcza resocjalizacja” J�zef Sowa „Pedagogika specjalna” Marian Lipka „Zjawiska patologii spo�ecznej w�r�d m�odzie�y” Internet „Dzieci i przemoc w mediach”
listopadowy-chomik