pierwiastki.pdf

(375 KB) Pobierz
Pierwiastki można podzielić na :
Mikro i Makroelementy pierwiastki życia
Biofilne pierwiastki, pierwiastki biogenne, pierwiastki wchodzące w skład organizmów roślinnych i
zwierzęcych, niezbędne do życia. Stanowią materiał budulcowy, wchodząc w skład enzymów i koenzymów, sterują
procesami metabolicznymi, regulują ponadto równowagę jonową i utrzymują pobudliwość nerwowo-mięśniową.
Ze względu na ich zawartość w organizmie, dzieli się je na makroelementy ( azot , chlor , fosfor , magnez , potas ,
siarka , sód , tlen , wapń , węgiel , wodór ) i mikroelementy ( chrom , cynk , fluor , jod , kobalt , krzem , mangan , miedź ,
Pierwiastki można podzielić na :
1. pierwiastki konieczne do życia tzw. biopierwiastki
2. pierwiastkiobojętne, bez których przemiany metaboliczne mogą normalnie przebiegać
3. wywierające szkodliwe działanie na organizm
Wybrane biopierwiastki i ich znaczenie
Pierwiastki konieczne do życia
Pierwiastki toksyczne
miedź
potas
selen
Chrom (Cr)
Własności
Chrom jest niezbędny dla normalnego rozwoju organizmu człowieka i organizmów zwierzęcych. Na ogół
zawartość w diecie i paszach pokrywa zapotrzebowanie, które wynosi dla dorosłego człowieka 50-200 mg/dzień
Chrom stabilizuje poziom cukru we krwi. Obniża poziom cholesterolu i trójglicerydów w naczyniach
krwionośnych kontroluje poczucie apetytu, stymuluje przemiany energetyczne i syntezę kwasów tłuszczowych,
pobudza transport aminokwasów do komórek, stymuluje działanie insuliny przy wykorzystaniu glukozy oraz
zwiększa tolerancję na glukozę. Metal ten spełnia istotną role w metabolizmie glukozy, niektórych białek oraz
tłuszczów. Szczególnie interesujący a niewyjaśniony jest jego udział w metabolizmie cholesterolu. Przypuszcza
się, że wzrost cholesterolu w surowicy u osób starszych pozostaje w związku ze spadkiem zawartości chromu w
tkankach układu krążenia, natomiast funkcja chromu w przemianach glukozy jest ściśle związana z działaniem
insuliny, a nadmierne spożywanie cukrów przyspiesza jego wydalanie z organizmu. Niektóre schorzenia, a
zwłaszcza układu krążenia wpływają na metabolizm chromu.
Niedobór
Przy deficycie występować mogą: bóle głowy, brak odporności nerwowej, brak wewnętrznej energii, drażliwość,
napady nudności, nastroje depresyjne, niepokój, skłonność do alkoholu, skłonność do słodyczy, stany lękowe,
zmęczenie, nietolerancja na glukozę, zaburzenia w gospodarce białek i lipidów, utrata masy ciała.
Dawka
Zapotrzebowanie na chrom dla osób dorosłych określane jako "bezpieczne i dostateczne" wynosi 0,05 - 3,75
umol. Niedobór chromu występuje rzadko zarówno u ludzi, jak i zwierząt. Pojawia się w niektórych rejonach
oraz przy diecie ubogiej w białko zwierzęce.
8226380.001.png
Cynk (Zn)
Własności
Cynk pełni bardzo wiele funkcji w organizmie. Jako składnik różnych enzymów (lub ich aktywator) bierze udział
w metabolizmie białek i węglowodanów oraz przypuszczalnie tłuszczy.
Przyswajanie cynku przez organizm jest bardzo różne i zależy od jakości pożywienia, jak również interakcji
zachodzących między cynkiem a innymi pierwiastkami. Cynk odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu układu
rozrodczego, działa odtruwająco (antagonista ołowiu i kadmu). Istotny metabolicznie antagonizm zaznacza się
między Zn-Cd (cynk-kadm) i Zn-Cu (cynk-miedź). .Poza tym wapń i magnez mogą działać ograniczająco na
wchłanianie tego metalu.
Cynk bierze również udział w utrzymaniu równowagi pomiędzy innymi pierwiastkami śladowymi takimi jak
mangan, magnez, selen i miedź. Poza ogólną poprawą metabolizmu cynk również przyspiesza gojenie się ran,
zwłaszcza ubytków skóry, poprawia sprawność umysłową jak również ochrania plamkę żółtą oka przed
zmianami zwyrodnieniowymi. Cynk jest niezbędny do syntezy białek, jest ważnym składnikiem enzymów
trawiennych, bierze udział w magazynowaniu insuliny, a także wspomaga system immunologiczny.
Niedobór
Przy niedoborach cynku pierwszymi objawami są : brak apetytu, brak popędu płciowego, niedostateczne
wykształcenie cech płciowych, kurza ślepota, brak wewnętrznego "napędu", choroby skór, drżenie kończyn,
karłowatość, łamliwe paznokcie, łamliwość i wypadanie włosów, niedobór pigmentu , objawy starzenia się,
podatność na zakażenie, przedłużająca się suchość oczu, rozstępy w skórze, stany depresyjne, stany
zagubienia, upośledzenie możliwości ruchowych i trudności z chodzeniem, upośledzenie smaku, wydłużony czas
gojenia się ran, zaburzenia miesiączkowania, zwłaszcza u młodych kobiet, zaburzenia mowy, zaburzenia
wzrostu, uczucie znużenia.
Uwaga! Przy deficycie cynku występuje natychmiast spowolnienie procesów wzrostu. Szybko też występują
dolegliwości, jak nagłe pojawienie się zmarszczek, fałd skórnych i "kurzych łapek". Objawami niedoboru są
również, znaczny wzrost tolerancji na glukozę, zmiany w gospodarce hormonalnej i aktywności enzymów,
zwiększone niebezpieczeństwo infekcji, cukrzyca.
Nadmiar
Działanie toksyczne: Nadmierne spożycie tego metalu może mieć skutki uboczne Szkodliwość cynku jest
związana przede wszystkim z wtórnym deficytem miedzi i nie wywołuje objawów specyficznych. Ostre zatrucie
cynkiem powoduje osłabienie, wymioty i niedokrwistość. Nadmiar tego metalu w organizmach zwierzęcych
uważa się za jedną z przyczyn zmian nowotworowych.
Zatrucia ludzi cynkiem następują głównie w wyniku spożycia owoców lub warzyw opryskiwanych preparatami
cynkowymi lub produktów przechowywanych w naczyniach cynkowych.
Dawka
Łatwo dostępny cynk występuje w mleku. W kobiecym mleku zawartość wynosi 0,4-8 mg/l, ponieważ występuje
w połączeniach z drobnocząsteczkowymi białkami. Dzienne zapotrzebowanie cynku przez człowieka dorosłego
wynosi średnio 15 mg.
Uwaga! U kobiet w ciąży oraz w przypadku niektórych chorób jest ono większe (suplementacja cynkiem kobiet
ciężarnych powinna być prowadzona pod kontrolą lekarza). Najlepiej przed planowanym zajściem w ciążę
poznać zapotrzebowanie własnego organizmu wykonując Analizę Pierwiastkową Włosów.
Fosfor (P)
Własności
Fosfor występuje w każdej komórce organizmu, lecz ok.80% fosforu występuje w połączeniach z wapniem w
kościach. Fosfor odgrywa ogromną rolę w magazynowaniu i transporcie energii kiedy występuje w postaci
estrów fosforanowych. Stosunek wapnia do fosforu w diecie ma wpływ na wchłanianie i wydalanie tych
pierwiastków. Jeśli jeden z tych pierwiastków występuje w przewadze, wzrasta wydalanie drugiego. Fosfor
potrzebny jest nie tylko do przemian energetycznych, ale bierze udział w tworzeniu kości i zębów, uczestniczy w
równowadze kwasowo-zasadowej, współtworzy fosfolipidy, które służą za budulec dla mózgu i komórek
nerwowych, uczestniczy w syntezie kwasów nukleinowych - dezoksyrybonukleinowego DNA i rybonukleinowego
RNA.
Niedobór
Objawy niedoboru to: stany osłabienia, ucieczka wapnia z kości, zaburzenia w budowie masy kostnej,
nieregularny oddech, zmęczenie, zaburzenia nerwowe.
Dawkowanie:
Dorośli: 700-900mg/dobę
Magnez (Mg)
Własności
Magnez bierze udział w różnych procesach metabolicznych. Odgrywa ważną rolę w procesie skurczu mięśni (w
tym mięśnia sercowego), - utrzymuje normalny rytm serca. wpływa na pobudliwość nerwowo-mięśniową.
Wpływa także korzystnie na proces krzepnięcia krwi - jest stabilizatorem płytek krwi i fibrynogenu. Stymuluje
mechanizmy obronne organizmu, wpływa na prawidłowy rozwój układu kostnego, a także wywiera działanie
uspokajające. Magnez jest makroelementem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania komórek; Witamina
B 6 (pirydoksyna) zwiększa syntezę GABA, który pełni funkcję neuroprzekaźnika w organizmie, ale ułatwia
wchłanianie magnezu z przewodu pokarmowego. Dzięki synergicznemu działaniu obu składników preparat
usuwa stany niepokoju o podłożu psychicznym lub somatycznym, nie upośledzając zdolności uczenia się i
koncentracji. Zapobiega także stresom, bólom i zawrotom głowy. Magnez jest konieczny dla właściwego
metabolizmu wapnia i witaminy C Magnez wywiera wpływ na metabolizm sodu, potasu, i wapnia. Magnez
potrzebny jest do syntezy białek, chroni naczynia włosowate mięśni przed uszkodzeniem, bierze udział w
syntezie znacznej ilości enzymów, odgrywa kluczową rolę w biochemicznych przemianach energetycznych cukru
we krwi. Wymienione procesy podlegają zaburzeniom przy niedoborze magnezu, który jest przyczyna także
innych dysfunkcji metabolicznych w organizmie, głównie w komórkach mięśni gładkich i mięśnia sercowego.
Magnez spełnia rolę w profilaktyce i terapii różnych chorób oraz zapobiega nadpobudliwości nerwowej, depresji i
wegetatywnej dystonii.
Niedobór
Brak magnezu objawia się wzmożonym napięciem mięśniowym, drżeniem mięśniowym, skurczami mięśni, w
skrajnych przypadkach osłabieniem, nudnościami i wymiotami, napadami tężyczki, zaburzeniami rytmu serca,
zmianami psychicznymi - objawami depresyjnymi, drażliwością, stanami lękowymi, omamami, zaburzeniami
snu. Zapotrzebowanie dobowe na magnez wynosi około 300 mg i wzrasta przy przyspieszonym pasażu przez
przewód pokarmowy, nadmiernym spożyciu alkoholu, sytuacjach stresowych, nadmiernym wysiłku. Przy
deficycie występują biegunka, dolegliwości kostne, mdłości, nerwowość, niepokój, stan zgubienia, osłabienie
mięśni, stany depresyjne, ubytki w zębach, uczucie mrowienia w rękach i nogach, zakłócenia w prawidłowej
czynności serca (magnez niezbędny jest do zapewnienia prawidłowej pracy serca). Objawami niedoboru są
również: zaburzenia wzrostu i rozwoju psychicznego, osłabienie, skurcze mięśni, depresja, nerwowość - .
Dawkowanie
Mężczyźni: 370mg Kobiety: 300mg. Dzienne zapotrzebowanie magnezu przez człowieka wynosi 300-400
mg/dobę. Przyswajalność magnezu dla organizmu jest zróżnicowana i kształtuje się na poziomie 40% dawki w
pożywieniu. Stopień przyswajalności zależy od właściwości organizmu oraz od antagonistycznego wpływu
innych pierwiastków.
Mangan (Mn)
Własności
Mangan jest niezbędnym składnikiem kości i bierze udział w prawidłowym funkcjonowaniu ośrodkowego układu
nerwowego. Całkowita zawartość manganu w organizmie to 12-20 mg. Nerki i wątroba to główne narządy
magazynujące mangan. Mangan - należy do antyutleniaczy
Jego obecność konieczna jest dla metabolizmu witaminy B1 i witaminy E. Aktywuje niektóre enzymy biorące
udział w procesie wytwarzania energii, syntezie glikogenu, syntezie mocznika oraz białek uczestniczących w
procesie krzepnięcia krwi i regeneracji tkanki łącznej.. Mangan wspomaga działanie magnezu w kościach.
Mangan wypiera magnez z połączeń w układach enzymatycznych, ale przeciwnie do wapnia i fosforu nie blokuje
tych enzymów, ale pobudza je do jeszcze większej aktywności niż jony magnezu. Mangan jako katalizator
bierze udział w trawieniu tłuszczów i cholesterolu.
Od manganu zależy między innym: aktywność płciowa, barwnik włosów, działanie wielu enzymów, działanie
wielu witamin, funkcjonowanie trzustki, ma wpływ na kości i zęby, bierze udział w aktywnym oddychaniu
komórkowym, odgrywa rolę w utrzymaniu prawidłowego stężenia cukru we krwi, wpływa na wytwarzanie
hormonów, zawartość kolagenu w tkankach. Stężenie manganu w tkankach człowieka, szczególnie w kościach,
spada z wiekiem. Jego niedobór powoduje deformacje kości, zahamowanie wzrostu oraz zaburzenia w
koordynacji ruchów (np. ataksja u zwierząt).
Niedobór
Przy deficycie manganu mogą wystąpić : bóle w stawach, brak popędu płciowego, pesymizm, pogorszenie się
słuchu, sucha, popękana skóra, szmery w uszach, utrata masy ciała, zmęczenie, zniechęcenie, stany niepokoju.
Objawy niedoboru: ślepota, utrata słuchu, cukrzyca, zawroty głowy.
Dawka
Dawkowanie: Dorośli: 2.5-5.0 mg. Dawka z pożywieniem 2,7 - 3,7 mg/dzień., zapotrzebowanie 2,5 - 6
mg/dzień.
Miedź (Cu)
Własności
Miedź jest niezbędnym składnikiem pożywienia wszystkich zwierząt i człowieka, a pełne pokrycie
zapotrzebowania na nią jest podstawowym warunkiem prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest jednym
ze stabilnych składników krwi ludzkiej. Jej stężenie w surowicy waha się najczęściej w granicach 100 - 130 mg /
100 ml i jest nieznacznie większe u kobiet niż u mężczyzn.
Miedź konieczna jest dla absorpcji oraz metabolizowania żelaza, odgrywa znaczną rolę przy utlenianiu witaminy
C. Miedź jest niezbędna zarówno do prawidłowego metabolizmu tkanki łącznej, jak i do funkcjonowania
komórek mózgu. Interakcje zachodzące między miedzią a innymi pierwiastkami mogą być przyczyną jej
wtórnego deficytu lub toksyczności.
Miedź wraz z cynkiem przeciwdziałają uszkodzeniom wywołanym przez wolne rodniki tlenowe. Najczęściej
występuje antagonizm miedzy miedzią i cynkiem (Cu-Zn), którym tłumaczy się wiele objawów związanych z
niedoborem miedzi. Względny wzrost zawartości cynku oraz zwiększone wydalanie miedzi wywołuje różne
zaburzenia metaboliczne, a głównie niewłaściwą przemianę lipidów, prowadzącą do schorzeń naczyń
wieńcowych lub zaburzeń psychicznych.
Niedobór
Brak miedzi powoduje ogólna słabość, obniżenie prawidłowego oddychania tkankowego, owrzodzenia skórne.
Niedobór miedzi to także: anemie, ograniczenia wzrostu i płodności, zaburzenia sytemu nerwowego (migreny),
choroby układu krążenia, brak tego ważnego pierwiastka przyczynia się także do powstawania osteoporozy.
Nadmiar
Długotrwałe spożywanie żywności o podwyższonej (chociaż nietoksycznej) zawartości miedzi wiąże się z
ryzykiem zatruć chronicznych, na co są szczególnie narażone dzieci i niemowlęta.
Nadmiar miedzi w diecie człowieka wywołuje różne zmiany metaboliczne, a odległe skutki wiążą się przede
wszystkim ze zmianami w wątrobie, a w następnej kolejności z uszkodzeniem nerek, tkanki mózgowej oraz
naczyń wieńcowych i mięśnia sercowego. Miedź wykazuje większą toksyczność przy bezpośrednim działaniu na
komórki, zwłaszcza w ich młodym stadium rozwojowym, co tłumaczy się zmianami w strukturze białek pod
wpływem tego metalu.
Najczęstszymi skutkami nadmiaru miedzi mogą być zburzenia psychiki, uszkodzenia nerek, a także nadciśnienie
tętnicze. Wskazana jest analiza hormonów zwłaszcza u kobiet, gdyż może u nich wystąpić nadmiar estrogenów.
Dawka
Zapotrzebowanie człowieka dorosłego wynosi 1, 5 -4 mg Cu /dzień i jest pokrywane w normalnej diecie, która
dostarcza 1,5 -3,5 mg Cu /dzień. Zapotrzebowanie na miedź jest zwiększone u kobiet w ciąży, dzieci i osób
starszych (ze względu na gorsze przyswajanie).
Stopień przyswajania miedzi zależy od jej formy w pożywieniu i wynosi średnio dla człowieka 5-20% całkowitej
dawki. Miedź jest łatwo przyswajana z mleka oraz warzyw. Stopień jej wchłaniania zależy od osobniczych
właściwości stanu zdrowia oraz od wielu interakcji z innymi pierwiastkami.
Potas (K)
Własności
Potas wpływa na prawidłowe utrzymanie gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu, jest jonem
wewnątrzkomórkowym. Jest on niezbędny do syntezy białek, bierze również udział w metabolizmie
węglowodanów. Ma wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego. Potas pełni bardzo
ważną rolę przy aktywności mięśnia sercowego i jest najważniejszym kationem płynu wewnątrzkomórkowego.
Wewnątrzkomórkowe stężenie potasu spełnia wiele metabolicznie ważnych funkcji, łącznie z biosyntezą białek.
Potas i sód kierują całą gospodarką elektrolitów i mają wpływ na równowagę kwasowo-zasadową organizmu,
jak również odgrywają bardzo ważną rolę przy przewodzeniu bodźców we wszystkich komórkach nerwowych.
Od potasu zależy m.in. : prawidłowa czynność mięśnia sercowego, dotlenienie mózgu, przemiana
węglowodanowa, działanie mięśni, funkcjonowanie i zaopatrzenie komórek, funkcjonowanie nerek oraz
gospodarka wodna organizmu.
Potas jest bardzo ważny przy przemianach glukozy, skurczach włókien mięśniowych, syntezie białek, glikogenu.
Niedobór
Do deficytu potasu w organizmie dochodzi w wyniku nadmiernej jego utraty przez przewód pokarmowy
(długotrwałe wymioty, biegunka ), nerki (niewydolność krążenia, cukrzyca, niektóre choroby nerek, stosowanie
tiazydowych leków moczopędnych, kortykosteroidów), również przy marskości wątroby i alkoholizmie. Przy
niedoborach potasu mogą także wystąpić nadmierna suchość skóry, bóle głowy, trądzik u dorastającej
młodzieży, problemy ze snem, omdlenia, skurcze jelit, wydłużony czas gojenia się ran, zakłócenia lub
zatrzymanie pracy serca, zaparcia, uczucie znużenia, dolegliwości mięśniowe, nerwowość, zaburzenia
koncentracji, utrata apetytu, skurcze i porażenia mięśni, spowolniona reakcja na bodźce, dolegliwości
oddechowe.
Dawka
Zapotrzebowanie dobowe dla potasu wynosi : 3500 mg
Selen (Se)
Własności
Selen we krwi bierze udział w procesach metabolicznych na poziomie komórkowym, - jako antyutleniacz chroni
błony komórki przed generacją wolnych rodników dzięki czemu zmniejsza ryzyko wystąpienia raka, chorób
serca i naczyń krwionośnych. Selen jest potrzebny do prawidłowego przebiegu procesów metabolicznych. Jest
bardzo ważny dla funkcjonowania systemu immunologicznego.
Selen jest niezbędny do prawidłowego wzrostu, płodności i w zapobieganiu różnym schorzeniom, odgrywa
ważną rolę w przekazywaniu impulsów nerwowych w ośrodkowym układzie nerwowym. Selen jest
rozpowszechniony w organizmie zwierzęcym, największe jego stężenia występują w warstwie korowej nerek,
trzustce, przysadce i wątrobie
Selen jest uważany również za pierwiastek wybitnie toksyczny. Jeśli selen występuje w diecie w stężeniu około
5-15 ppm, to działa on w sposób wysoce toksyczny. Jednak w stężeniach poniżej 3 ppm selen przyspiesza
wzrost i zapobiega wielu chorobom.
Zawartość selenu we krwi dzieci na poziomie około 50 mg/l jest przypuszczalnie przyczyną zaburzeń w
metabolizmie hormonów tarczycy u dziewcząt.
Bioprzyswajalność selenu zależy od zarówno od formy występowania i składu pożywienia, jak i od
indywidualnych właściwości organizmu. Najłatwiej pobierane są seleniany oraz aminowe związki selenu.
Przyswajalność selenu zwiększona jest w diecie bogatej w białka drobnocząsteczkowe oraz w witaminy (głównie
E, A, C), a utrudniona przy podwyższonej ilości metali ciężkich i siarki.
Niedobór selenu wiąże się głównie z uszkodzeniem mięśnia sercowego (choroba Keshan) i z chorobami układu
kostnego (choroba Kashin-Becka). Ostatnio ukazuje się coraz więcej doniesień o związku między niedoborem
selenu a schorzeniami nowotworowymi, jak również chorobami układu krążenia).
Selen wchodzi w skład jednego z enzymów wydzielanych przez gruczoł tarczowy, co tłumaczy jego synergiczną
funkcję w stosunku do jodu. Obecność siarki obniża toksyczne działanie selenu.
Niedobór
Objawami deficytu selenu. są: bladość, dolegliwości mięśniowe, dolegliwości stawowe, łamliwe paznokcie,
oznaki starzenia się, pewne zaćmienie intelektualne, podatność na zakażenia, zaburzenia czynności serca,
zaburzenia widzenia, częste przeziębienia.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin