Metamorfozy jako poemat mitologiczny (wg BNki, oprac. S.Stabryła)
OWIDIUSZ wraca do pierwotnej funkcji mitu jako cudownego opowiadania, nie ma służyć-jak w Eneidzie, celom politycznym lub w tragedii, celom moralnym. To po prostu mitologia Rzymian, żeby się mieli z czego cieszyć, przecież nie mają porządnej własnej (i tak większość zerżnięta od Greków). No i przy okazji, wykład filozofii znanego góralskiego filozofa Heraklita (płynie sysko, hej; coby gorzałka tyż tak płynęła….)
Kompilacja rodzimych mitów, Iliady, Eneidy, Odysei, mitów egipskich i wschodnich. Niektóre mity pojawiają się tylko u Owidiusza.
Treść: (wybaczcie, nie opisuję oczywistości; i tak połowy z tych imion nie jest w stanie wymówić, a co dopiero zapamiętać, normalny człowiek… Pod koniec wymiękłam doszczętnie, więc rzymskie księgi, oprócz wykładu Pitagorasa i Owidiuszowego exegi, są niedokładnie streszczone (mniej dokładnie niż niedokładna reszta ;))
1. - Prooemium
I część (ks. I-V) od stworzenia świata do z chaosu do czasów Kadmusa i Perseusza
- Opis powstania świata z Chaosu
- Mit o 4 wiekach ludzkości
- Zwycięstwo Jowisza nad Gigantami
- Ukaranie Likaona (w wilka)
- O potopie zesłanym na ludzkość
- Deukalion i Pyrra
- Powtórne postanie zwierząt z błota
- Zabicie Pytona przez Apolla
- Apollo i Dafne (w drzewo bobkowe)
- Io w jałówkę przez Herę (Io uwiedziona przez Jowisza)
- Syrinks i Pan (trzcina)
- Zakończenie o Jowiszu i Io
- Faeton part 1 (ten co spalił Etiopię i zaśnieżył Kaukaz)
- Siostry Faetona, Hellady, zamienione w czarne topole
2.
- Faeton part 2
- Jowisz i Kallisto (w niedźwiedzicę i na niebo jako gwiazdozbiór; kara Junony za romans)
- Apollo i Koronis (wrona)
- Ocyroe- wróżbitka, ur. Eskulapa, zamieniona w klacz
- Niktymere w sowę za kazirodztwo z ojcem
- Battus (w kamień probierczy, bo zdradził Apolla przed nim samym)
- Aglaur i Merkury (w kamień)
- Porwanie Europy przez Jowisza
3. mity tebańskie i zw. z Bachusem
- Kadmus (jak sadził zęby smocze)
- Akteon (jeleń)
- Jowisz i Semele
- Terezjasz
- Narcyz (kwiat)
- Echo (zagadała Junonę, żeby ta nie widziała zdrady Jowisza, jąka się)
- Penteus rozszarpany przez matkę i siostry w bachicznym szale
- żeglarze tyrreńscy źle sterują z Bachusem na pokładzie, w delfiny
4.
- córki Miniasta nie uznające Bachusa w nietoperze, ale najpierw opowiadają o:
- Pyramie i Tyzbe
- romansie Marsa i Wenus
- Leukotoe (latorośl kadzidlana) i Klytii (kwiat heliotropu, bo zakochana w Słońcu-Apollinie)
- Salmacis i Hermafrodyt (wlazł do źródła, w które się zmieniła i został mu półmęski i półkobiecy)
- Potem Ino i Melicertes (szaleństwo zesłane przez Junonę, Neptun dał im nowe ciała po tym, jak rzucili się w przepaść)
- Kadmus i Harmonia (małżeństwo)
- Perseusz i Atlas (za brak gościnności potraktował go Meduzą)
- Perseusz i Andromeda
- Zabicie Meduzy
5.
- Perseusz walczy o Andromedę z byłym narzeczonym, Fineuszem
- O Pallas Atenie: przybycie na Helikon
- Pireneusz (usiłował zgwałcić Muzy (zabija się skacząc ze skały)
- Spór muz z Pierydami (o umiejętności wokalne)
- Walki bogów z gigantami –Tyfeus i przemiany bogów w swoje zwierzątka
- Ceres i Prozerpina
- Kyane w potok ratując Prozerpinę
- Ceres zamienia chłopca w jaszczurkę (wyśmiewał ją, gdy piła wodę)
- W tym mity sycylijskie o Aretuzie w chmurę, potem w potok (gonił ją Alfeusz)
- Triptolemus- król Lynks zmieniony w rysia, gdy chce zabić gościa
- Pierydy (sroki) przez Muzy zamienione
II część (ks. VI-X) mity epoki Herkulesa
6. metamorfozy jako kara bogów za pychę ludzi
- Arachne (pająk)
- Niobe obraziła Latonę, w kamień
- Wieśniacy lykijscy (żaby) za nieudzielanie pomocy brzemiennej Latonie
- Marsjasz (obdarty)
- Tereus, Prokne i Filomela (dudek, jaskółka i słowik)
- Boreasz i Orytia (zdenerwowany niechęcią porywa Or. i rodzą im się dzieci ze skrzydełkami po tacie, którzy wyruszają z Jazonem)
7. Argonauci w Kolchidzie, złote runo, ucieczka z Medeą do Jolkos
- Odmłodzenie Ezona i piastunek Bachusa przez Medeę
- Córki Peliasza zabijają ojca (po radzie Medei)
- Medea ucieka do Grecji, morduje dzieci i zabiera się za Jazona
- Arne w kawkę (lubiła złoto)
- Minos najeżdża Ateny- poselstwo Cefalusa na Eginę do króla Eaka, prosi o pomoc
- Zaraza na Eginie-opowieść Eaka- jak już niewielu się ostało poddanych, poprosił Eak Jowisza o tylu ludzi, ile mrówek na dębie, no i dostał (mrówczy ludek-Myrminidzi)
- Cefalus i Prokris- chorobliwie o siebie zazdrośni; zabija ją, myśląc, że to lisek
8. Tezeusz
- Miłość Scylli, córki króla Megary, Nisusa, do Minosa (poddała mu miasto, obcinając szczęśliwy pukiel włosów ojcu; Minos nie chce zdrajczyni, Sc. rzuca się w morze)
- Zabicie Minotaura przez Tezeusza i ucieczka z Ariadną na Naksos
- Dedal i Ikar
- O Perdyksie (wynalazł cyrkiel; zazdrosny o to Dedal zrzuca go ze skały, zm. w kuropatwę)
- Polowanie na dzika kaledońskiego, śmierć Meleagra (mama zgasiła mu pochodnię za to, że zabił swojego wuja)
- Siostry Meleagra (w pantarki)
- Tezeusz na dworze Achelousa (boga rzeki)
- Echidy (za obrażenie Achel. w 5 wysp) i Perimela (w ciąży z Achel., w wyspę)
- Filemon i Baucis
- Eryzychton (ukarany Głodem, bo ściął święte drzewa)
- i jego córka- sprzedana, może zmieniac postać, by mogła uciec ojcu
9.przejście do mitów o Herkulesie (w opowiadaniu Achelousa o pojedynku z nim)
- Tezeusz i jego tow. Opuszczają dwór Ach.
- zabicie Nessusa przez Herkulesa
- śmierć i apoteoza Herkulesa
- urodzenie Herkulesa i służąca Galantis (Alkmena nie mogła urodzić, bo Lucyna siedziała z założonymi nogami na progu jej domu; Gal.skłamała, ze Herkul już urodzony, aż Lucyna podskoczyła ze zdziwienia; zamieniona w jaszczurkę przez Junonę)
- Dryopa (zgwałcona przez Apolla, zerwałą lotos (nimfa Lotos uciekała przed Priapem), zamieniła się w drzewo lotosu)
- Jolaus, bratanek Herkulesa, odmłodzony przez Hebe
- Alkmeon i Kalliroe (uprosiła o szybki wzrost dla synów, by pomścili ojca)
- Odmłodzenia- każdy by chciał, ale Jowisz nie pozwala
- Byblida (zakochana w bracie, wyznała mu miłość w liście, oszalała, zm. w potok)
- miłość Ifidy do Janty (tata Ifis chciał chłopca, więc za radą bogów matka chowała dziewczynę jak faceta, aż przyszło do ślubu, a tu taki kłopot; bogowie zmieniają ją w chłopaka)
10. legendy zw. z Orfeuszem
- ślub Orfeusza I Eurydyki, umiera od węża
- katalog drzew, które schodzą się, by słuchać [pieśni Orfeusza
- Cyparissus (za zabicie ulubionego jelonka, w żałobny cyprys)
- Orfeusz o Ganimedesie (uwiedziony przez Jowisza)
- Hiacyncie (uderzony dyskiem przez Apollina)
- Mirrze (zakochana w ojcu, chce się powiesić, piastunka podsuwa ją ojcu; zm. w drzewo mirry i płacze wonnościami)
- Cerastach (rogaci ludzie przez Wenus w byki) i Propetydach (dziewczęta w kamienie, bo nie chciały uznać boskości Wenery, pierwsze prostytutki)
- Pigmalionie (posąg ożywiony łaskawością Wenus)
- Adonis (syn Myrry, zabity przez dzika, zakochana Wenus zamienia w kwiat anemonu)
- Hippomenes i Atalanta, zawody, złote jabłka rzucane, aby wzbudzić ciekawość, (zm. w lwy, bo zbezcześcili świątynię nieprzystojnym zachowaniem ;))
III część (ks. XI-XV) mity trojańskie i italsko rzymskie, epoka historyczna
11.
- Śmierć Orfeusza- rozszarpany przez szalone kobiety (może fanki…;)
- Midas (złoto i ośle uszy)
- Apollo wznosi mury troi razem z Neptunem dla Laomedonta, który odmówił zapłaty
- Uratowanie córki Laom. Hezjony przez ...
Volakis