Chichen Itza 01.pdf

CHICHEN ITZA

(CZĘŚĆ 1)

Swoją wędrówkę śladami Majów rozpoczęłam od Chichen Itza (czyt.

Cziczen Itza). Meksykanie nazywają ją bardziej nowocześnie, aby

przybliżyć turystom, szczególnie angielsko języcznym jej obcą

nazwę: chicken – pizza (kurczak – pitza). Ta podróż ukazała mi

magię i tajemnicę nie tylko Chichen Itza, centrum kultury

starożytnych Majów lecz otworzyła mi mocniej oczy na inne

prekolumbijskie kultury.

W Chichen Itza pod kierunkiem bardzo dobrego przewodnika

zobaczyłam Piramidę Kukulcan, Świątynię Tysiąca Kolumn,

obserwatorium astrologiczne i inne niesamowite budynki i tereny,

wciąż kryjące dużą ilość tajemnic. Trudno przewidzieć co można

jeszcze znaleźć w tej jukatańskiej dżungli.

Święte miasto Itza, zwany Chichen Itza (Chee-EET chehn-sah w

Maya), położony jest 120 km na wschód od Meridy, stolicy stanu

Jukatan w Meksyku. To archeologiczne miejsce oceniane jest jako

jedno z najważniejszych ośrodków kultury Majów i obejmuje obszar

około sześciu kilometrów kwadratowych, gdzie znajduje się setki

budynków. Teraz większość z nich to kurhany, ale około trzydziestu

jest dostępne dla turystów.

Chichen Itza oznacza “na ustach”, jest drugim z najczęściej

odwiedzanych archeologicznych miejsc w dzisiejszym Meksyku.

Chichen Itza była głównym centrum ceremonialnym na półwyspie

Jukatan. Cywilizacja Majów rozwijała się na dużej przestrzeni:

Jukatanu, Quintana Roo, Tabasco, Chiapas, Campeche jak również w

centralnej Ameryce: Gwatemali, Belize, Salwadoru, Hondurasu.

Majowie dzielili się na trzy grupy, ze względu na swoje

geograficzne położenie:

1. Majowie z centralnego obszaru – mieszkańcy Gwatemali, Chiapas,

południowej Campeche, południowej Quintana Roo, Tabasco i Belize.

2. Majowie z południowych obszarów - mieszkańcy Salwadoru,

wysokich terenów Gwatemali I północnego Hondurasu.

3. Majowie z północnego obszaru Campache, Jukatanu i północnego

Quintana Roo.

Ruiny w Chichen Itza są podzielone na dwie grupy. Jedna z grup

należy do klasycznych Majów, które zostały zbudowane w okresie

między 7 i 10 w. n. e., kiedy to miasto stało się znaczącym

centrum ceremonialnym. Druga grupa odpowiada okresowi Majów

-Tolteków, z dalszej części od 10 wieku do początku 13 w. n.e.

Obszar ten obejmuje sekretny mur i większość zaległych ruin.

Za początek okresu klasycznego Majów przyjmuje się czas od połowy

III wieku, kiedy to na obszarze Majów pojawiają się pierwsze

inskrypcje zawierające dane kalendarzowe zapisane przy użyciu

Długiej Rachuby– tzw. Płytka z Leiden, znaleziona na dnie kanału

na karaibskim wybrzeżu Gwatemali (z datą 320 r.) oraz Stela 29 w

Tikal (z datą 292 r.)

Środkowy okres klasyczny datowany jest między połową VI a końcem

VII w., jest dla Majów czasem wojen i niepokojów.

W okresie klasycznym schyłkowym, latach 800-900, nastąpił upadek

majańskiej cywilizacji, jedno z najbardziej tajemniczych wydarzeń

w całej historii prehiszpańskiej Ameryki. Już około roku 700 w

ważniejszych ośrodkach regionów środkowych i na nizinnym południu

zaprzestano wznoszenia budowli ceremonialnych, rezydencjalnych i

administracyjnych, upadały rzemiosła i dystrybucja dóbr

luksusowych. Zarzucono też wznoszenie rzeźbionych stel

kalendarzowych, a ostatni znany przykład takiego obiektu nosi datę

15 stycznia 910 r. i został odnaleziony w Itzimte na terenie

dzisiejszego meksykańskiego stanu Campeche.

Kiedy w Chichen-Itza osiedlili się pierwsi Majowie było to głównie

centrum rolnicze. Ze względu na wiele w tej okolicy cenotes

(źródła wody – głębinowe studnie) było to dobre miejsce do

osiedlenia się. Podczas Okresu Centralnej Fazy Klasycznej (625 –

800n.e) następuje kwitnienie sztuki i nauki. Właśnie w tym czasie

Chichen Itza staje się centrum religijnym o coraz większym

znaczeniu, co zostało potwierdzone przez budynki wznoszone w tym

czasie: Czerwony Dom, świątynia Jelenia, klasztoru i jego

załącznika, Kościoła, Akab Dzib, Świątyni Trzy Nadproża i Izby

Phalli.

Pod koniec Klasycznego okresu, od 800 do 925 r.n.e, fundamenty tej

wspaniałej cywilizacji zostały osłabione i Majowie porzucili swoje

religijne ośrodki i obszary gruntów wiejskich wokół nich. Powstają

nowe, mniejsze już centra zbudowane w wielkich miastach, takich

jak Chichen Itza ale odwiedzali je tylko do wykonywania obrzędów

religijnych lub grzebania zmarłych. Ludzie “Itza” porzucili swoje

miasta do końca 7 w. n. e. i żyli na zachodnim wybrzeżu półwyspu

około 250 lat. Jednak w 10 wieku wrócili do Chichen Itza.

W latach 1224 – 1244 Itza zdominowali Jukatan, byli to Majowie

Putun. Wódz Itzá, noszący podobnie jak jego toltecki poprzednik,

imię K'uk'ulkan, założył wielkie miasto Mayapan, które niebawem

uzyskało hegemonię.

Spokrewnili się z dwoma potężnymi plemionami: Xio i Cocom. Sojusz

ten był korzystny dla “Itza” na około dwa i pół wieku. W tym

czasie mieszkańcy Chichen Itza tworzą wspaniałe budynki

opieczętowane wspaniałą sztuką Tolteków: ganki, krużganki, arkady

i rzeźby przedstawiające węże, ptaki i ich bogów.

Nazwa "Putun" odnosi się do grup związanych z językiem Chontal;

Majów w regionie Chontalpa Tabasco i dorzecza rzeki Candelaria w

południowo-zachodniej Campeche. Putun jest wspólną nazwą dla kilku

grup Majów. Byli oni związani z architekturą Puuc - właściwy im

styl i charakterystyczne ceramiki. Itza są często uważane za grupę

Putun Majów.

Toltekowie traktowani jako odrębna grupa etniczna

środkowoamerykańskich Indian nadali wpływ “Itza” na więcej

sposobów niż tylko architekturę i sztukę. Nałożyli na nich również

religię, co oznaczało - ofiary z ludzi na wielką skalę. Toltekowie

rozszerzyli swoje dominia w północnym Jukatanie z sojuszu z

Mayapan i Uxmal. Jako baza polityczna Chichen Itza poszerzyła

miasto, dodając mu jeszcze bardziej spektakularnych budynków:

Obserwatorium, Piramidę Kukulcan, Świątynię Wojownika, gry w piłkę

(Ball Game) i Grupę Tysiąca Kolumn.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: