UKŁAD LIMFATYCZNY
Układ limfatyczny jest jednym z 3 komponentów układu naczyniowego, ale zasadniczo różni się od układu krwionośnego, ponieważ /6/ :
- ukł. limf. jest otwarty, tzn. że włosowate naczynia limfatyczne otwierają się bezpośrednio do przestrzeni międzykomórkowych
- w ukł. limf. nie ma części centralnej
- w ukł. limf. nie ma krążenia limfy, albowiem limfa ma przepływ jednokierunkowy - z przestrzeni międzykomórkowych odprowadzana jest naczyniami chłonnymi do prawego i lewego kąta żylnego.
- obecność na trasie przebiegu naczyń limfatycznych węzłów chłonnych
- powolniejszy przepływ limfy, który wynosi ok. 2 litry limfy na dobę, znacznie mniejszy niż przepływ krwi (ok. 800-1000 litrów na dobę)
- różny skład i wygląd limfy w zależności od obszaru topograficznego
ORGANIZACJA TKANKI CHŁONNEJ
W organizmie człowieka występuje mniej lub bardziej zorganizowana tkanka limfatyczna.
Najbardziej prymitywne skupiska tk. chłonnej to tzw. plamy mleczne występujące w sieci większej i mniejszej otrzewnej.
Kolejna organizacja tk. chłonnej to grudki chłonne samotne i skupione, które są tk. chłonną swoistą dla jelit. Jako, że pełnią one funkcje odpornościowe, to grudki chłonne samotne występują w jelicie czczym, gdzie działa jeszcze bakteriobójczo sok żołądkowy, natomiast grudki chłonne skupione obecne są w jelicie krętym, gdzie wygasa bakteriobójcze działanie soku żołądkowego. Grudki chłonne skupione nazywane są kępkami Pajera.
Kolejne utkanie limfatyczne to migdałki. Występują one na skrzyżowaniu drogi oddechowej i pokarmowej, tworząc w gardle zamknięty pierścień nazywany pierścieniem Waldeyera. W jego skład wchodzą :
- migdałki podniebienne
- migdałki językowe
- migdałek gardłowy
- migdałek trąbkowy
Kolejny, wyższy stopień organizacji reprezentują węzły chłonne, które najczęściej mają kształt fasolowaty z widoczną wnęką węzła. Pokryte są one łącznotkankową torebką, która wysyła przegrody w postaci beleczek dzielące zrąb węzła chłonnego. Ww. chłonny składa się z 3 zasadniczych części :
- kora
- część przykorowa
- rdzeń
Część przykorowa jest częścią grasiczozależną i w związku z tym występuje ona u osobników młodych (szczególnie dobrze jest rozwinięta u dzieci). Z chwilą osiągnięcia dojrzałości płciowej (pokwitania) grasica przekształca się w ciało tłuszczowe zamostkowe, a część przykorowa ww. chłonnego zanika.
Do ww. chłonnego dochodzi wiele naczyń doprowadzających, które wiodą z chłonką antygeny.
W obrębie zrębu ww. chłonnego dochodzi do filtracji chłonki. Tworzone sa przeciwciała, a zatrzymywane antygeny. Tak przefiltrowana chłonka wypływa z węzłów naczyniami odprowadzającymi, których zawsze jest mniej niż naczyń doprowadzających.
Najwyższą organizację tkanki chłonnej reprezentuje grasica i śledziona.
DORZECZE PRZEWODU PIERSIOWEGO I PRZEWODU CHŁONNEGO PRAWEGO
Na kończynach i głowie ww. chłonne dzielą się na ww. chłonne powierzchowne i ww. chłonne głębokie.
O ile ww. chłonne powierzchowne badane są fizykalnie (palpacyjnie), o tyle ww. chłonne głębokie badane są wyłącznie przez USG.
Klinicznie najważniejsze są ww. chłonne głębokie, których jest więcej niż ww. powierzchownych. Na tułowiu ww. chłonne dzielimy na ścienne, obecne w ścianach klatki piersiowej, brzucha i miednicy oraz ww. chłonne trzewne, których nazwy pochodzą od konkretnych narządów wewnętrznych.
Do głównych naczyń limfatycznych zaliczamy po pierwsze przewód piersiowy (ductus thoracicus) i po drugie przewód limfatyczny prawy.
Przewód piersiowy powstaje w jamie brzusznej na wysokości L2 ze zlania się pni limfatycznych lędźwiowych prawego i lewego oraz pnia jelitowego.
Początkowo odcinek przewodu piersiowego nosi miano zbiornika mleczu (cisterna chyli), albowiem chłonka niesiona pniem jelitowym ma charakterystyczne mlecznobiałe zabarawienie na wskutek obecności w niej chylonikronów, czyli malutkich drobin tłuszczu.
W swoim przebiegu przewód piersiowy towarzyszy aorcie i razem z nią przechodzi przez przeponę brzuszną do jamy klatki piersiowej, gdzie uchodzi do lewego kąta żylnego. Lewy kąt żylny to miejscew zlania się żyły szyjnej wewnętrznej lewej z żyłą podobojczykową lewą, czyli miejsce powstania lewej żyły ramienno-głowowej.
Przed ujściem do lewego kąta żylnego przewód piersiowy przyjmuje chłonkę z pnia szyjnego lewego, pnia podobojczykowego lewego i pni oskrzelowo-śródpiersiowych przedniego i tylnego lewych.
Przewód limfatyczny prawy jest to naczynie chłonne bardzo krótkie, długości ok. 1-2 cm, które powstaje z połączenia się następujących pni limfatycznych :
- pnia szyjnego prawego
- pnia podobojczykowego prawego
- pni oskrzelowo-śródpiersiowych przedniego i tylnego prawych
Obszar drenowania chłonki przez te dwa główne naczynia chłonne jest nierównomierny, tzn. :
- przewód chłonny prawy drenuje chłonkę wyłącznie z prawego, górnego kwadranta ciała, tzn. z prawej części głowy, szyi, kończyny górnej i prawej części klatki piersiowej (1/4 ciała)
- pozostała część drenowana jest przez przewód piersiowy - cała podprzeponowa część ciała i lewy nadprzeponowy kwadrant (3/4 ciała)
CZYNNIKI PRZEPŁYWU CHŁONKI
Wyróżnia się 10 czynników przepływu chłonki :
1. zasysanie przesionka prawego serca
2. ujemne ciśnienie w klatce piersiowej /1+2 - ułatwiają spływ żylny/
3. kapilarność/włosowatość naczyń chłonnych - podstawowy czynnik zasysania
4. obecność bardzo licznych zastawek ww. chłonnych - co 1 cm zastawka
5. działanie siły ciężkości usprawniające spływ chłonki z górnej części ciała
6. skurcze błony środkowej (mięśniowej) ww. chłonnych
7. skurcze komórek mięśniowych gładkich ww. chłonnych
8. ucisk prawej odnogi przepony brzusznej (L3) na zbiornik mleczu (L2)
9. ruchy narządów sąsiednich i mięśni
10. udzielone tętnienie tętnic obwodowych
UWAGI KLINICZNE
Najważniejszymi ww. chłonnymi dla kończyny dolnej są ww. chłonne pachwinowe powierzchowne i głębokie.
Ww. chłonne pachwinowe powierzchowne przebiegają w 2 kierunkach - poziomym wzdłuż więzadła pachwinowego oraz w kierunku pionowym, towarzysząc żyle odpiszczelowej (v. saphena magna).
Ww. chłonne pachwinowe głębokie towarzyszą żyle udowej. Wśród nich najwyżej położony nazywa się ww. chłonnym Rosenmüllera, ma duże znaczenie kliniczne.
W miednicy istotne klinicznie są ww. chłonne biodrowe wewnętrzne, zewnętrzne i wspólne. Wszystkie są ww. ściennymi i przebiegają wzdłuż odpowiadających sobie naczyń biodrowych.
Ww. trzewne miedniczne uzyskują miano od określonych narządów wewnętrznych, np. ww. pęcherzowe, przymaciczne czy odbytnicze.
Spływ chłonki z tych narządów zasadniczo odbywa się drogą naczyń chłonnych biodrowych, które odprowadzają tę chłonkę do odpowiednich ww. chłonnych.
Z kolei najważniejszymi ww. chłonnymi dla kończyny górnej są ww. chłonne pachowe, które filtrują chłonkę z kończyn górnych z klatki piersriowej i gruczołu sutkowego. Najważniejszym z ww. chłonnych głębokich nadobojczykowych nazywa się węzłem Virchoffa. Jego powiększenie bowiem może świadczyć o przebiegu procesów nowotworowych w obrębie jamy brzusznej czy kończyn dolnych, a to za pośrednictwem drenażu przez przewód piersiowy, np.
rak żoładka è powiększony ww. chłonny Virchoffa na szyi (nadobojczykowy głęboki)
ODPŁYW CHŁONKI Z SUTKA
Zasadniczo wyróżnia się 5 dróg (tracti) odpływu chłonki z sutka :
- droga pachowa i międzymięśniowa /górnoboczny kw. sutka/
- droga szyjna (cervicalis) /górnoprzyśrodkowy kw. sutka/
- droga międzyżebrowa przednia /przyśrodkowy kw. sutka/
- droga międzyżebrowa tylna /dolnoboczny kw. sutka/
- droga nabrzuszna (epigastricus)
Najważniejsze dla sutka i odpływu chłonki są ww. pachowe zlokalizowane w jamie pachowej oraz pomiędzy mm. piersiowym większym a mniejszym. Węzły te oraz naczynia chłonne tworzą drogę pachową i międzymięśniową (tractus axillaris et intermuscularis). Droga ta drenuje chłonkę z górnobocznego kwadranta sutka.
Najczęściej drogą pachową i międzymięśniową rozprzestrzenia się rak sutka.
Górnoprzyśrodkowy kwadrant leży w obrębie drogi międzyżebrowej przedniej i drogi szyjnej prowadzącej do ww. chłonnych szyjnych i ww. nadobojczykowych.
Z dolnobocznego kwadranta sutka wiedze droga międzyżebrowa tylna, która prowadzi przez ww. śródpiersiowe tylne.
Dolnoprzyśrodkowy kwadrant sutka leży w obszarze drenowania drogi nabrzusznej prowadzącej do ww. chłonnych nabrzusznych oraz przez drogę międzyżebrową przednią prowadzącą pr...
medyczne_materialy