Podstawy-sztuki-operatorskiej.pdf

Podstawy sztuki operatorskiej

Skrypt dla słuchaczy MSM

mgr Jacek Zygadło

Elementy gramatyki filmu

Język filmu powstał w momencie, kiedy twórcy pierwszych obrazów ruchomych pojęli róŜnicę

pomiędzy dowolnym łączeniem ujęć, przedstawiających róŜne stadia ruchu a ideą, gdzie

obrazy te mogą pozostawać względem siebie w określonym kontekście. Poprzez połączenie

dwóch róŜnych symboli osiąga nowe znaczenia, zyskując inny sposób przekazywania emocji

lub idei.

Podstawowe jednostki filmu:

- kadr - najmniejsza jednostka statystyczna filmu, jedna klatka (film) lub ramka (TV)

- ujęcie - najmniejsza jednostka dynamiczna zawarta pomiędzy dwoma cięciami

montaŜowymi

- scena – miejsce, w którym rozgrywa się akcja; kaŜde nowe miejsce akcji filmu jest sceną,

scena moŜe składać się z jednego lub więcej ujęć

- sekwencja – seria scen lub ujęć stanowiących jedną całość

- przebitka – krótkie ujęcie pokazujące reakcję aktora w zbliŜeniu lud fragmentów sceny

- mastershot – długie ujęcie rejestrujące całą scenę

- plan - odległość kamery od głównego obiektu filmowanego w danym ujęciu, jeden z

głównych elementów kompozycji, której miarą jest postać ludzka

rodzaje planów filmowych:

1. ogólny - pełny obraz miejsca akcji; postać ludzka podporządkowana otoczeniu, drobna

2. pełny - postacie ludzkie pokazywane od stóp do głów, tło zajmuje waŜkie, choć nie

główne miejsce w kadrze

3. amerykański - postacie pokazywane do kolan, zaczynają zdobywać dominującą pozycję

4. półzbliŜenie - popiersie postaci ludzkiej; spada znaczenie tła

5. zbliŜenie - twarz ludzka zajmuje większą część kadru

6. duŜe zbliŜenie (detal) - szczegół postaci ludzkiej bądź powiększenie rekwizytu lub

fragmentu dekoracji

rodzaje montaŜu:

- montaŜ w kadrze lub w kamerze – ujęcie podstawowe rejestruje całą scenę; montaŜ w

kamerze moŜe teŜ być oparty teŜ o zmianę płaszczyzny ostrości

- przejścia skokowe - ujęcie podstawowe zostaje montowane przemiennie z innymi ujęciami

- równoległy – nasz punkt widzenia zmienia się od jednego ujęcia podstawowego do

drugiego; mamy tutaj do czynienia z dwoma lub kilkoma wątkami

Łączenie dwóch ujęć moŜe odbywać się przez proste cięcie lub łączenie optyczne

(ściemnienie, rozjaśnienie, przenikanie lud inny efekt)

dobór ustawień w scenie

W montowaniu sceny niezbędne jest dobranie:

- połoŜenia postaci

- ruchu

- kierunku spojrzenia

JeŜeli postać pokazana jest po lewej stronie kadru w planie pełnym, to po cięciu na zbliŜenie

umieszczone w tej samej osi wizualnej, postać ta musi się znaleźć po tej samej stronie.

Kierunek ruchu w dwóch następujących po sobie ustawieniach, które rejestrują ruch ciągły

postaci, powinien być ten sam.

Postacie, które wymieniają spojrzenia, czynią to w przeciwnych kierunkach. JeŜeli postacie

skadrowane są w oddzielnych ujęciach, to dla prawidłowej ciągłości wizualnej

przeciwstawienie kierunków musi być utrzymane. Jeśli obie postacie w obu ujęciach patrzą w

tym samym kierunku, wtedy patrzą na trzecią osobę lub przedmiot, a nie na siebie.

- oś akcji – umowna niewidzialna linia na planie zdjęciowym, wzdłuŜ której przebiega ruch

obiektów w scenie; kamera powinna pozostać po tej samej stronie osi, a filmowani z drugiej

strony osi powinno następować po widocznym dla widza przekroczeniu tej linii.

Postacie A i B tworzą niewidzialną linię pomiędzy kamerami 1 i 3; kamera 2 znajduje się po

tej samej stronie osi akcji

- plan - kontrplan - ujęcie wykonane pod kątem przeciwnym w stosunku do tego, z którego

wykonane zostało ujęcie poprzednie

- kontrplan zewnętrzny - kamera pokazuje obie postaci i umieszczona jest za plecami

jednej z nich

kontrplany zewnętrzne: kamery w dwu pozycjach równolegle do osi akcji skierowane są

na postacie; symbol przedstawiający ludzką postać ma płaską część, która jest przodem

postaci

- kontrplan wewnętrzny - kamera pokazuje jedną z postaci widzianą spojrzeniem drugiej;

(najprostsze zastosowanie to rozmowa dwojga osób w planie bliskim; mamy moŜliwość

koncentrowania uwagi widza na danej osobie nie tylko wtedy, gdy mówi, ale i wtedy, gdy

słucha).

Kontrplany wewnętrzne: dwie kamery równolegle do osi akcji skierowane są na zewnątrz,

obejmując kaŜdą z postaci osobno

Podstawowe elementy obrazu

Przestrzeń

Przestrzeń jest złoŜonym elementem wizualizacji. Podstawowe składniki to głębia, płaskość,

ograniczenie i wieloznaczność. Wyzwaniem jest przedstawienie trójwymiarowego świata na

dwuwymiarowej powierzchni ekranu tak, aby wiarygodnie przekazywał trójwymiarowość

przedstawionego świata.

Przestrzeń głęboka jest iluzją i jest wraŜeniem trójwymiarowej przestrzeni (wysokość,

szerokość, głębokość). NajwaŜniejszym wskaźnikiem głębi jest perspektywa ;

- normalna perspektywa stosowana jest do ujęć, które opisują miejsce akcji

- spłaszczona lub przerysowana perspektywa pomaga w stworzeniu nastroju i atmosfery

miejsca akcji

Ruch

Głębia iluzoryczna jest tworzona za pomocą ruchu obiektów przed kamerą lub poprzez ruch

samej kamery. Istnieją trzy ruchy kamerą:

- najazd i odjazd wózkiem

- ruch po szynach z lewej do prawej lub w odwrotnym kierunku (travelling)

- ruch z wysięgnika góra/dół

Nie ma znaczenia, w jaki sposób odbywa się ruch kamery (przy uŜyciu wózka, wysięgnika,

samochodu, helikoptera). Podstawowe zasady obowiązują przy uŜyciu kaŜdego z tych

rozwiązań.

Odjazd i najazd wózkiem oznacza przybliŜanie lub oddalanie kamery od przedmiotu

filmowania. Dzięki uŜyciu wózka tworzy się ruch relatywny pomiędzy pierwszym a drugim

planem. Stosując do wykonania najazdu lub odjazdu transfokator (obiektyw o zmiennej

ogniskowej) zachowujemy istniejące wielkości, jedynie powiększamy lub pomniejszamy dany

fragment kadru. Częste uŜywanie transfokatora skutkuje utratą zainteresowania widza.

Rozproszenie fakturalne

KaŜdy obiekt posiada fakturę oraz szczegóły. Obiekty odznaczające się większą ilością

róŜnic fakturalnych wydaja się znajdować bliŜej, w odróŜnieniu od obiektów z mniejszą

ilością szczegółów, które wydają się być oddalone.

Rozproszenie cząstek powietrza

Ta technika tworzenia głębi uzaleŜniona jest od cząstek znajdujących się w powietrzu: pył,

mgła, deszcz, smog, dym i moŜe przesłaniać obiekt znajdujący się na dalszym planie.

Rozproszenie to powoduje utratę szczegółów i faktury, obniŜenie kontrastu tonów w obrazie,

zmianę koloru obiektów. Aby uzyskać efekt głębi ujęcie musi zwierać obiekt nie dotknięty

rozproszeniem powietrza. To właśnie ta róŜnica pomiędzy dwoma obiektami tworzy głębię.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: