Trylogia Rzymska 01 - Waltari Mika - Tajemnica Królestwa.pdf - Książki - Nemo163

Mika WALTARI

Trylogia Rzymska

część druga:

TAJEMNICA

KRÓLESTWA

Przełożyła z fińskiego Kazimiera Manowska

Wydawnictwo „Książnica”

LIST PIERWSZY

Marek Mezencjusz Manilianus do Tulii.

Pozdrawiam Cię.

W moim poprzednim liście, Tulio, opowiadałem Ci o swojej wędrówce z biegiem

rzeki po Egipcie. Kiedy nastała zima, na próżno zatrzymałem się w Aleksandrii aż do

jesiennych sztormów, czekając na Twój przyjazd. W miłosnym zapamiętaniu byłem tak

naiwny, 5je ani najbogatszy kupiec, ani najzagorzalszy obywatel nie prześcignęli mnie w

gorliwości, z jaką witałem każdy statek z Ostii i Brundyzjum. Co dzień bowiem, aż do

końca sezonu żeglugowego, przychodziłem do portu i natrętnymi pytaniami

uprzykrzałem życie wartownikom, celnikom i urzędnikom portowym. Poszerzałem tym

sposobem wiedzę, wysłuchując nowych opowieści o krainach Wschodu, lecz choć do

bólu wbijałem wzrok w morze, musiałem po przycumowaniu ostatniego statku z

przykrością stwierdzić, że po prostu zakpiłaś ze mnie.

W tych dniach, Tulio, minie rok od naszego ostatniego spotkania, kiedy — jak na to

teraz patrzę — mamiąc mnie kłamliwymi przysięgami i obietnicami spowodowałaś, że

wyjechałem z Rzymu.

Wysłałem Ci pożegnalny list, pełen goryczy, w którym przysięgałem ruszyć do Indii

i nigdy więcej nie wrócić. Są tam przecież nadal, i to piastujący godność królów, dawni

greccy władcy Aleksandrii, którzy teraz panują nad obcymi im miastami. Przyznaję

jednak, że już w trakcie pisania wiedziałem, iż tego nie uczynię. Nie mogłem znieść

myśli, że nigdy Cię już więcej nie zobaczę, moja Tulio.

Przekroczywszy trzydziestkę mężczyzna nie może już być niewolnikiem miłości.

Przycichłem zatem, moja gwałtowna namiętność wygasła, lecz to mnie zawiodło do

podejrzanych miejsc w Aleksandrii i do zepsucia. Nie kajam się, nigdy bowiem człowiek

nie odwróci swoich czynów i nie zmieni tego, co zrobił. Jestem pewny, że kocham

Ciebie, bo w niczyich ramionach nie zaznałem takiego ukojenia jak w Twoich. Dlatego

pozostaniesz w moim sercu, najdroższa Tulio, choć zwiędnie kwiat Twej młodości,

zmarszczki pokryją gładkie lica, zmętnieje wzrok, włosy zrzedną i zęby będą wypadały.

Może wtedy pożałujesz, że dla kariery i zaszczytów poświęciłaś naszą miłość. Albowiem

wierzę, że mnie kochałaś, nie mogę wątpić w szczerość Twych przysiąg. W przeciwnym

razie wszystko na tym świecie straciłoby dla mnie sens. Kochałaś mnie, lecz czy nadal

kochasz? Nie wiem.

Z rozrzewnieniem wspominam, jak wyłącznie z myślą o tym, by uchronić mnie przed

utratą majątku, a może i życia, nakłoniłaś mnie kłamliwymi obietnicami do opuszczenia

Rzymu. Nigdy bym nie wyjechał, gdybyś nie przysięgła, że spotkamy się w Aleksandrii i

razem tam spędzimy zimę. Wiele znanych kobiet wyjeżdża samotnie na zimę do Egiptu i

nadal będzie wyjeżdżało — na tyle znam rzymskie białogłowy. Wróciłabyś rzecz jasna

na wiosnę, zaraz na początku sezonu żeglugowego. Przez tyle miesięcy, Tulio, mogliśmy

być razem...

Ja tymczasem marnowałem zdrowie fizyczne i duchowe. Sporo podróżowałem i do

obrzydzenia wydrapywałem Twe imię i symbole miłości na prastarych murach i

kolumnadach świątyń. Z nudów pozwoliłem się nawet wtajemniczyć w sekretne obrzędy

Izydy, choć byłem już starszy i bardziej sceptyczny niż owej niezapomnianej nocy w

Bajach, kiedyśmy ślubowali w czasie misterium ku czci Dionizosa. Tamtego uniesienia

już z siebie nie wykrzesałem, nie potrafiłem też dać wiary tym ogolonym kapłanom.

Znowu czułem niedosyt i byłem pewien, że za marną wiedzę płacę zbyt wiele.

Nie chcę, byś z kolei pomyślała, że obracałem się wyłącznie w doborowym

towarzystwie kapłanów i kapłanek Izydy. Skądże! Nawiązywałem też znajomości z

aktorami, muzykami, a nawet gladiatorami. Obejrzałem kilka greckich sztuk teatralnych

z dawnych lat,które można by przetłumaczyć i wystawiać po łacinie. Gdybyż mi tylko

zależało na sławie! Opowiadam Ci to wszystko, abyś wiedziała, że mi się czas w

Aleksandrii nie dłuży. To miasto zajmuje czołowe miejsce w świecie, jest bardziej niż

Rzym wykwintne, ale zblakłe i wyniszczone. Najwięcej jednak czasu spędzałem w

Muzeum, czyli w bibliotece położonej w pobliżu portu. Choć należałoby raczej mówić

„w bibliotekach", te gmachy bowiem stanowią sporą część miasta. A mimo to wszyscy

skarżą się na ciasnotę pomieszczeń bibliotecznych.

Starcy, którzy żyją historią minionej epoki, są przekonani, że po spaleniu przez

Juliusza Cezara, kiedy był tu namiestnikiem, floty egipskiej i portu, biblioteka nigdy nie

wróci do dawnej świetności. W czasie owej strasznej pożogi spłonęło wraz z budynkami

sto tysięcy zwojów bezcennych starych arcydzieł. Zanim wdrożyłem się w sztukę

korzystania z tych księgozbiorów i odnajdywania w katalogach tego, czego szukałem,

minęły całe tygodnie. Ocenia się, że samych komentarzy do „Iliady" jest tu dziesiątki

tysięcy zwojów, nie mówiąc o objaśnieniach do Platona i Arystotelesa, którym

poświęcono osobny gmach. Poza tym jest w Muzeum nieskończenie dużo zwojów

nigdzie nie rejestrowanych. Podejrzewam, że po złożeniu tutaj nikt ich nawet nie tknął,

nie mówiąc o przeczytaniu.

Sądzę, że ze względów politycznych nikomu nie zależy na wyciąganiu z lamusa

starych przepowiedni, którymi się zainteresowałem, a tym bardziej na zaznajamianiu

mnie z nimi. Musiałem docierać do nich okrężną drogą, przez osobiste kontakty z ludźmi

pozyskiwanymi sutymi obiadami i podarunkami. W bibliotece opłacani są kiepsko i —

jak to zwykle bywa — z mądrością idzie w parze bieda, albowiem tacy jak oni ponad

wszystko kochają książki, wiedza zastępuje im cały świat, a zwoje pergaminu chleb

powszedni. W ten sposób udało mi się wyłowić z bibliotecznych schowków wiele,

bardzo wiele proroctw i przepowiedni, zarówno znanych, jak i zupełnie zapomnianych.

Ciekawe, że od prawieków przepowiednie ludów się powtarzają, wszystkie są też

jednakowo mgliste i niewiarygodne, podobnie jak orzeczenia wyroczni. Mówiąc

uczciwie, w całym labiryncie przepowiedni wielokrotnie przewijało się pewne greckie

podanie, pełne łgarstw i fałszywych sądów o kraju, którego nazwy nie pamiętam, i

zamieszkujących go ludziach. Miałem wtedy ochotę rzucić w kąt te spleśniałe papirusy i

zgodnie z regułami sztuki zacząć notować własne myśli i spostrzeżenia. Jednakże,

pomijając moje pochodzenie, czuję się za bardzo Rzymianinem, aby pisać wyłącznie o

sprawach prywatnych.

W bibliotece są także dzieła z zakresu sztuki kochania, które zawstydziłyby

nieboszczyka Owidiusza i dowiodły mu, jaką się wykazał naiwnością. To dawne teksty

greckie bądź tłumaczone na grecki z egipskiego i doprawdy nie umiem ocenić, które są

bardziej wyrafinowane. Przeczytałem kilka i miałem dosyć. Od czasów boskiego

Augusta zwoje podobnej treści zamyka się w specjalnych pomieszczeniach, zakazując

ich kopiowania i udostępniając je tylko badaczom.

Wracam wszakże do przepowiedni. Jedne są stare, inne nowe. Stare interpretowano

już dla potrzeb Aleksandra, a także boskiego Augusta, który świat uspokoił. Badając te

omówienia coraz wyraźniej sobie uświadamiałem, że największą pokusą dla badacza jest

— zależne od epoki i jego indywidualności — objaśnianie proroctw.

Jednego tylko jestem całkowicie pewien, a przekonanie owo potwierdziły zarówno

wydarzenia naszych czasów, jak i układ gwiazd. Otóż świat przechodzi do nowej epoki,

której znaki rozpoznawcze będą inne niż obecnej. Fakt to tak wyraźny i oczywisty, że

pod tym względem panuje zgodność wśród astrologów Aleksandrii, Chaldei, Rodosu i

Rzymu. Jest rzeczą ze wszech miar zrozumiałą, że z wejściem Słońca w znak Ryb wiążą

się narodziny władcy świata. Czy tym władcą był Cezar August, któremu już za życia

oddawano w rzymskich prowincjach cześć boską? Jak Ci już w Rzymie opowiadałem,

mój przybrany ojciec Marek Manilianus nadmienia w swoim dziele „Astronomica" o

spotkaniu Saturna i Jowisza w konstelacji Ryb. Co prawda z przyczyn politycznych

musiał opuścić ten fragment w opublikowanej książce, niemniej ów fakt potwierdzają

współcześni astrologowie. Jeśli przyszły władca świata rzeczywiście wówczas się

narodził, powinien mieć teraz około trzydziestu siedmiu lat. Sądzę, że coś byśmy już o

nim usłyszeli.

Dziwisz się na pewno, że tak otwarcie piszę w liście o sprawach, o których jeszcze

niedawno szeptałem ukradkiem jako o największych tajemnicach. Pamiętasz świt w

Bajach przy kwitnących krzewach róż? Wtedy wierzyłem, że nikt na świecie nie rozumie

mnie lepiej od Ciebie. Teraz mam większe doświadczenie, do proroctw podchodzę więc

w sposób dojrzały. Pewien na wpół ociemniały uczony powiedział mi w bibliotece

szyderczo, że przepowiednie są domeną młodych. Po przeczytaniu tysiąca książek budzą

się bowiem w człowieku przygniatające refleksje, a przeczytawszy dziesięć tysięcy —

zmienia się w ponuraka. Piszę zaś tak otwarcie, ponieważ w naszych czasach niepodobna

zachować coś w tajemnicy. Najtajniejsze rozmowy dają się podsłuchać i przekazać

innym, nie ma takiego listu, którego nie można by przeczytać i skopiować. Żyjemy w

czasach nieufności, dlatego dochodzę do wniosku, że najlepszym lekarstwem na

przetrwanie jest szczerość wypowiedzi i wyrażanie na głos swoich myśli.

Dzięki spadkowi, o którym Ci wiadomo, jestem aż nadto bogaty, aby zaspokajać

swoje najwybredniejsze zachcianki, lecz nie na tyle majętny, by warto mnie

prześladować. Z racji swego pochodzenia nie mogę — zresztą nawet bym nie chciał —

starać się o stanowiska państwowe. Nie ma we mnie żądzy takich zaszczytów.

Gwiazdy wskazywały na wschód. Nakłoniłaś mnie do opuszczenia Rzymu, aby się

ode mnie uwolnić, niewierna Tulio, bo stałem się dla Ciebie niewygodny. Ja zaś

upierałem się, a może i zaklinałem, że niemal namacalnie czuję bliskość władcy świata,

albowiem czas był najwyższy, aby się pojawił. Chciałem jako jeden z pierwszych być

przy nim, służyć mu, a w nagrodę zostać Twoim czwartym lub piątym małżonkiem. Jak

mogłaś tak zadrwić sobie ze mnie!

Nie ma obawy. Takie idee nie mogą być powodem prześladowań. Władcy świata ani

widu, ani słychu. Wiedziano by o nim w Aleksandrii, centrum gadulstwa, filozofii i

intryg. Zresztą sam Tyberiusz trzydzieści siedem lat temu wiedział o koniunkcji Jowisza i

Saturna. Równie dobrze wie o tym człowiek, którego nazwiska nie ma powodu w liście

wymieniać. Ale on mocno wierzy, że władca świata nie nadejdzie ze wschodu.

Tulio, moja najdroższa! Mam świadomość, że badanie proroctw jest dla mnie tylko

namiastką tego, czego nie mogę osiągnąć. Muszę kierować uwagę na inne tory, byle dalej

od Ciebie. Rano, kiedy się budzę, pierwsza moja myśl biegnie ku Tobie, z myślą o Tobie

zasypiam. Oglądałem Cię w snach i potem całe noce nie mogłem spać. Zwoje pergaminu

nie zastąpią mężczyźnie ukochanej kobiety.

Wnioski, jakie wysnułem z prowadzonych badań, zdecydowały, że zabrałem się do

studiowania świętych ksiąg żydowskich. W Aleksandrii dużą sławą cieszy się niejaki

Filon, filozof żydowski, który omawia księgi równie alegorycznie, jak Grecy i Rzymianie

dzieła Homera. Filon uważa, że dzięki greckiej filozofii religia żydowska stanie się

bardziej czytelna. Żydów i ich religię znasz; przecież w Rzymie — podobnie jak w

Aleksandrii — odizolowali się i nie chcieli składać ofiar rzymskim bogom. Wiele osób

właśnie dlatego ich unika. Wprawdzie sporo rodzin na żydowską modłę świętuje dzień

siódmy, ale większość gardzi narodem uznającym tylko jednego Boga, w dodatku Boga,

który nie posiada żadnego wizerunku.

W każdym razie w świętych księgach żydowskich przetrwała, choć nie bez

kłopotów, jedna z najstarszych wiekiem przepowiedni o nadejściu władcy świata. Tę

przepowiednię prorocy żydowscy przekazywali przez wieki i dzięki temu zachowała się

najwierniej ze wszystkich podobnych. Przyszłego władcę świata zwą „mesjaszem".

Kiedy on dojdzie do władzy, Żydzi zapanują nad światem. Takie zuchwałe proroctwo ma

uzasadnienie tylko wówczas, kiedy służy pokrzepieniu poczucia narodowego. Naród

żydowski przeszedł haniebne i godne pożałowania koleje losu: niewolę w Egipcie i

podobne jarzmo w Babilonii. Dopiero Persowie pozwolili im wrócić do własnego kraju.

Ich Świątynię wiele razy rabowano, aż w końcu — choć niechcący — spalił ją

Pompejusz. Żydzi tym jeszcze różnią się od innych narodów, że mają tylko jedną

świątynię. Znajduje się ona w ich świętym mieście, Jeruzalem. Synagogi, które wznoszą

we wszystkich miastach na całym świecie, nie są świątyniami, tylko miejscami

zgromadzeń, gdzie śpiewnym głosem odczytują i objaśniają święte księgi. Wielu ludzi

nienawidzi Żydów z powodu proroctwa, iż spośród nich narodzi się król królów, któremu

zawdzięczać będą swoje panowanie nad światem. Dlatego głośno się już tym nie chwalą,

tylko dzielą się między sobą tajnikami proroctwa, zamknąwszy drzwi przed wścibskimi.

Trylogia Rzymska 01 - Waltari Mika - Tajemnica Królestwa.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: