Poznański czerwiec 1956 r. - podręcznik, str. 140-141
1. Przyczyny wydarzeń poznańskich:
a. kryzys reżimu komunistycznego- potępienie stalinizmu w tajnym referacie Nikity Chruszczowa na XX Zjeździe KPZR ( Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego) 14 II 1956 r.
b. krytyka „okresu błędów i wypaczeń”
c. niezadowolenie z warunków pracy i życia: „chleba i wolności”
- brutalne zetknięcie wielkopolskiej rzetelności i gospodarności z warunkami realnego socjalizmu
- propaganda i ideologizacja życia codziennego,
- narastający konflikt w dużych zakładach pracy ( niskie pensje, socjalistyczne normy pracy, ignorowanie związków zawodowych
- bezpośrednia przyczyna:
- nieprawidłowości w naliczaniu wynagrodzenia, nierealne wskaźniki produkcji i wydajności oraz złe warunki pracy – HCP ( Zakłady Hipolita Cegielskiego Poznań ) po wojnie ZASPO ( Zakłady Przemysłu Metalowego im. Józefa Stalina w Poznaniu)
· pobieranie podatku od więcej zarabiających,
· braki surowców, zła kooperacja,
· wycofanie się władz z części postulatów ustalonych na spotkaniu z delegacją robotników HCP 26 VI 1956 r. w Warszawie
2. Przebieg wydarzeń: 28 VI 1956
a. strajk w zakładach HCP, przyłączenie do strajku innych zakładów ( ZNTK- Zakłady Naprawy Taboru Kolejowego), MPK, Wiepofama, Pomet, Lechia)
b. manifestacja 100 tys. osób pod Zamkiem ( siedziba Miejskiej Rady Narodowej) – rozmowy z przedstawicielami władz miasta i przedstawicielami KW PZPR ( Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej)- żądania przyjazdu do Poznania premiera Józefa Cyrankiewicza lub I sekretarza KC PZPR Edwarda Ochaba
c. plotka o aresztowaniu delegatów
d. szturm więzienia w siedzibie WUBP ( Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego) na ul. Kochanowskiego i ul. Młyńskiej – uwolnienie 252 więźniów, pierwsze strzały i ofiary
e. wyrzucenie i podpalenie przed demonstrantów akt Sądu Rejonowego i Prokuratury
f. zdobywanie przez manifestantów broni ( komisariaty na Junikowie, Wildzie, w Swarzędzu, Puszczykowie, Mosinie, Czempiniu) i pacyfikacja miasta przez 19 Dywizji 2 Korpusu Pancernego na czele z gen. Stanisłwem Popławskim ( właściwie Rosjanin Siergiej Gorochow)
g. walki w rejonie WUBP , przybycie do Poznania kolejnych jednostek wojskowych ( 10 Dywizja Pancerna 2 Korpusu Pancernego, 4 Dywizja 2 Korpusu Armijnego z Wędrzyna), wprowadzenie godziny milicyjnej ( 21.00-4.00)
29 VI 1956
a. walki na ul. Kochanowskiego, w pobliżu Zamku, masowe aresztowania i przewożenie zatrzymanych do punktu filtracyjnego na Ławicy,
b. kolejne posiłki wojskowe- 5 Dywizja Piechoty 2 Korpusu Armijnego i obsadzenie strategicznych punktów miasta ( WUBP, MTP, ZNTK), patrolowanie ulic ( W sumie do tłumienia powstania użyto 10 tysięcy żołnierzy, 359 czołgów, 31 działa pancerne, 6 armat, 30 transportów opancerzonych, 880 samochodów, 68 motocykli i kilka tysięcy broni ręcznej i maszynowej.
c. skierowanie jednostek do pacyfikacji strajkujących zakładów w Poznaniu i Luboniu,
d. przemówienie radiowe premiera Cyrankiewicza: – „każdy, kto odważy się podnieść rękę przeciw władzy ludowej niech będzie pewien, że mu tę rękę władza odrąbie”
30 VI 1956
a. zakończenie walk ulicznych, wycofanie wojsk z Poznania, wygaszanie ognisk oporu
3. Bilans Poznańskiego czerwca 1956 r.:
a. pierwszy masowy bunt przeciw narzuconemu systemowi komunistycznemu,
b. Poznański czerwiec 1956 przyczynił się do odwilży październikowej 1956 roku,
c. zginęło 75 osób, 800 rannych, pierwsza ofiara: 13-letni Romek Strzałkowski
d. procesy uczestników manifestacji: proces Józefa Foltynowicza, Kazimierza Żurka i Jerzego Sroki - tzw. proces trzech, oskarżonych o zamach na funkcjonariusza UB kaprala Zygmunta Izdebnego, który zmarł w wyniku odniesionych obrażeń, proces m.in. Janusza Kulasa - tzw. proces dziesięciu
SYLWEK5