ENCYKLIKA - 1963. Jan XXIII - Pacem in terris.pdf - ENCYKLIKI PAPIESKIE - witmat1

Ze zbiorów

Zygmunta Adamczyka

PAPIEŻ JAN XXIII

ENCYKLIKA

PACEM IN TERRIS

O POKOJU

MIĘDZY WSZYSTKIMI NARODAMI

OPARTYM NA PRAWDZIE,

SPRAWIEDLIWOŚCI, MIŁOŚCI

DO CZCIGODNYCH BRACI PATRIARCHìW, PRYMASìW, ARCYBISKUPìW I

BISKUPìW ORAZ INNYCH ORDYNARIUSZY

ZACHOWUJĄCYCH POKìJ I WSPìLNOTĘ ZE STOLICĄ APOSTOLSKĄ,

DO DUCHOWIEŃSTWA I WIERNYCH CHRZEŚCIJAN CAŁEGO ŚWIATA ORAZ

DO WSZYSTKICH LUDZI DOBREJ WOLI

CZCIGODNYM BRACIOM I UKOCHANYM SYNOM

POZDROWIENIE I BŁOGOSŁAWIEŃSTWO APOSTOLSKIE

I WOLNOŚCI

W STĘP

1. POKìJ WE WSZECHŚWIECIE

1. Pokj na ziemi, ktrego wszyscy ludzie wszystkich czasw tak żarliwie pragnęli, nie może być budowany i

utrwalany inaczej, jak tylko przez wierne zachowywanie porządku ustanowionego przez Boga.

2. Rozwj w dziedzinie nauk i wynalazkw technicznych uczy nas wyraźnie, że zarwno w świecie istot

ożywionych, jak i w dziedzinie sił przyrody panuje podziwu godny porządek, i że człowiek posiada taką władzę,

dzięki ktrej można go poznawać oraz wytwarzać odpowiednie narzędzia dla opanowania tych sił i posługiwania

się nimi na własny pożytek.

3. Postęp jednak w zakresie wiedzy i wynalazkw technicznych ukazuje przede wszystkim nieskończoną

wielkość Boga, ktry stworzył i wszechświat, i samego człowieka. Stworzył - jak powiedzieliśmy - wszechświat

z niczego i wyposażył go wedle obfitości swej mądrości i dobroci. Dlatego święty Psalmista wielbi Boga: "O

Panie, nasz Boże, jak przedziwne Twe imię po wszystkiej ziemi"(1), a gdzie indziej: "Jak liczne są dzieła Twoje,

Panie! Ty wszystko mądrze uczyniłeś"(2). Człowieka zaś stworzył Bg: "Uczyńmy człowieka na Nasz obraz,

podobnego Nam"(3), wyposażonego w rozum i wolną wolę i ustanowił go panem wszechrzeczy. Psalmista

wyraził to w słowach: "Uczyniłeś go niewiele mniejszym od istot niebieskich, chwałą i czcią go uwieńczyłeś.

Obdarzyłeś go władzą nad dziełami rąk Twoich; złożyłeś wszystko pod jego stopy" (4).

2. PORZĄDEK W CZŁOWIEKU

4. Jakże bardzo sprzeczne z tym najdoskonalszym porządkiem wszechświata są tarcia tak między

poszczeglnymi ludźmi, jak i między narodami, jak gdyby stosunki wiążące je między sobą mogły być

podtrzymane wyłącznie siłą.

5. A przecież Stwrca świata wyrył głęboko w sercu człowieka prawo, ktre sumienie własne mu ukazuje i każe

wiernie zachowywać: "Wykazują oni, że treść Prawa wypisana jest w ich sercach, gdy jednocześnie ich sumienie

staje się jako świadek, a mianowicie ich myśli na przemian ich oskarżające lub uniewinniające"(5). Zresztą

jakżeby mogło być inaczej? Wszystko bowiem, co Bg uczynił, odzwierciedla Jego nieskończoną mądrość, a

odzwierciedla tym jaśniej, im bardziej uczestniczy w tej doskonałości (6) .

3. PORZĄDEK W STOSUNKACH SPOŁECZNYCH

6. Błędne poglądy stają się często źrdłem błędnych sądw wielu ludzi mniemających, że stosunki łączące

poszczeglnych ludzi z ich społecznościami państwowymi mogą rządzić się tymi samymi prawami, ktrym

podlegają pozbawione rozumu siły i elementy wszechświata. A przecież prawa, jakimi stosunki te powinny być

regulowane, są innego rodzaju i należy ich szukać jedynie tam, gdzie zapisał je Stwrca wszechrzeczy, to znaczy

w naturze ludzkiej.

7. Z tych to właśnie praw czerpią ludzie światło: najpierw dla regulowania swego wspłżycia, następnie dla

ustalania zasad układu stosunkw między obywatelami i władzami publicznymi w każdym kraju, dalej dla

ułożenia wzajemnych kontaktw między państwami, wreszcie dla wytyczenia zasad wspłżycia poszczeglnych

ludzi i państw ze społecznością wszystkich narodw, ktrej zorganizowania domaga się usilnie wsplne dobro

wszystkich ludzi.

I. PORZĄDEK MIĘDZY LUDŹMI

1. KAŻDY CZŁOWIEK JEST OSOBĄ I PODMIOTEM PRAW I OBOWIĄZKìW

8. Najpierw należy omwić porządek, jaki winien panować między ludźmi.

9. Wszelkie wspłżycie ludzi, jeżeli chcemy, aby było dobrze zorganizowane i rozwijało się pomyślnie, musi

opierać się na podstawowej zasadzie, że każdy człowiek jest osobą, to znaczy istotą obdarzoną rozumem i wolną

wolą, wskutek czego ma prawa i obowiązki, wypływające bezpośrednio i rwnocześnie z własnej jego natury. A

ponieważ są one powszechne i nienaruszalne, dlatego nie można się ich w żaden sposb wyrzec (7).

10. Jeśli zaś spojrzymy na godność osoby ludzkiej w świetle prawd objawionych przez Boga, to będziemy

musieli niewątpliwie ocenić ją znacznie wyżej. Ludzie zostali bowiem odkupieni za cenę krwi Jezusa Chrystusa,

stali się mocą łaski Bożej dziećmi i przyjaciłmi Boga i zostali ustanowieni dziedzicami chwały wiecznej.

P R A W A C Z Ł O W I E K A

2. PRAWO DO ŻYCIA ORAZ DO GODNEGO CZŁOWIEKA POZIOMU ŻYCIA

11. Przechodząc do omwienia praw człowieka zauważamy, że ma on prawo do życia, do nienaruszalności ciała,

do posiadania środkw potrzebnych do zapewnienia sobie odpowiedniego poziomu życia, do ktrych należy

zaliczyć przede wszystkim żywność, odzież, mieszkanie, wypoczynek, opiekę zdrowotną oraz niezbędne

świadczenia ze strony władz na rzecz jednostek. Z tego wynika, że człowiekowi przysługuje rwnież prawo

zabezpieczenia społecznego w wypadku choroby, niezdolności do pracy, owdowienia, starości, bezrobocia oraz

niezawinionego pozbawienia środkw niezbędnych do życia (8).

3. PRAWO DO KORZYSTANIA Z WARTOŚCI MORALNYCH I KULTURALNYCH

12. Ponadto człowiek ma naturalne prawo do należnego mu szacunku, do posiadania dobrej opinii, do wolności

w poszukiwaniu prawdy oraz - przy zachowaniu zasad porządku moralnego i dobra ogłu - do wypowiadania i

rozpowszechniania swych poglądw oraz swobodnej twrczości artystycznej. Ma wreszcie prawo do

otrzymywania prawdziwych informacji o wydarzeniach życia publicznego.

13. Rwnież na mocy prawa naturalnego ma człowiek prawo do korzystania z rozwoju wiedzy, to znaczy do

otrzymywania wykształcenia podstawowego, technicznego czy zawodowego, stosownie do poziomu wiedzy w

jego kraju. Należy też dążyć usilnie do tego, aby ludzie, ktrzy mają odpowiednie dane umysłowe, mogli

osiągnąć wyższy poziom wykształcenia, tak aby w miarę możności urzędy i stanowiska w społeczeństwie

otrzymywali ci, ktrzy są do tego odpowiednio uzdolnieni i przygotowani (9).

4. PRAWO DO ODDAWANIA CZCI BOGU ZGODNIE Z WYMAGANIAMI PRAWEGO SUMIENIA

14. Do praw człowieka zalicza się rwnież możność oddawania czci Bogu zgodnie z wymaganiem własnego

prawego sumienia oraz wyznawania religii prywatnie i publicznie. Jak bowiem trafnie naucza Laktancjusz:

"Rodzimy się po to, abyśmy Bogu, ktry dał nam życie, oddawali słuszną i należną cześć, abyśmy Jego tylko

uznawali i Jego wolę pełnili. Tą więzią pobożności jesteśmy z Bogiem złączeni i związani (religati), z czego

sama nazwa religii się wywodzi" (10). Poprzednik Nasz, niezapomnianej pamięci Leon XIII, tak o tym mwi:

"Ta prawdziwa i godna dzieci Bożych wolność, ktra najlepiej strzeże godności ludzkiej osoby, przewyższa

wszelką siłę i bezprawie. Jej też zawsze Kościł pragnął i ją szczeglnie miłował. Takiej wolności domagali się

zawsze dla siebie Apostołowie, sławili w swych pismach apologeci, a'wielka liczba Męczennikw uświęciła ją

swoją krwią"(11)

5. PRAWO DO WOLNEGO WYBORU STANU I DO SWOBODY ŻYCIA RODZINNEGO

15. Ponadto ludzie mają prawo wybrać sobie taki stan, jaki im najbardziej odpowiada: albo założyć rodzinę, w

czym kobiecie i mężczyźnie przysługują rwne prawa i obowiązki, albo stan kapłański czy też zakonny" (12).

16. Rodzinę, opartą na związku małżeńskim zawartym dobrowolnie, jednym i nierozerwalnym - należy uważać

za pierwszy i naturalny związek społeczności ludzkiej. Dlatego należy otoczyć ją jak największą troską - tak w

sprawach gospodarczych i socjalnych, jak w dziedzinie poglądw i obyczajw - wszystko w tym celu, aby

rodzinę umocnić oraz dopomc w pełnieniu właściwych jej zadań.

17. Prawo do utrzymywania i wychowywania własnych dzieci przysługuje w pierwszym rzędzie rodzicom (13).

6. PRAWA W DZIEDZINIE GOSPODARCZEJ

18. Przejdźmy do dziedziny spraw gospodarczych. Jest rzeczą oczywistą, że człowiek może na mocy prawa

naturalnego nie tylko żądać odpowiedniej pracy zarobkowej, lecz rwnież cieszyć się swobodą w jej

podejmowaniu (14).

19. Wiąże się z tym prawo do takich warunkw pracy, aby ani siły fizyczne człowieka nie słabły, ani nie

zostawała naruszana nieskazitelność jego obyczajw, ani nie ponosił szkody właściwy rozwj młodzieży.

Kobietom zaś należy zapewnić możność wykonywania pracy w warunkach zgodnych z ich małżeńskimi czy też

macierzyńskimi potrzebami i obowiązkami (15).

20. Z godności osoby ludzkiej wypływa rwnież prawo zajmowania się działalnością gospodarczą zgodnie z

poczuciem odpowiedzialności (16). Z tej też godności wynika - czego nie można przemilczeć -że pracownikowi

należy się płaca, ustalona według nakazw sprawiedliwości. Wysokość jej, dostosowana do możności

gospodarki, musi zapewnić pracownikowi i jego rodzinie poziom życia odpowiadający ludzkiej godności. Tak o

tym pisze Poprzednik Nasz, wielkiej pamięci Pius XII: "Osobistemu obowiązkowi pracy nałożonemu przez

naturę odpowiada i z niego wynika prawo naturalne każdej jednostki, by czynić z pracy środek do zaopatrzenia

życia własnego i dzieci: tak to wzniośle uporządkowane jest krlestwo przyrody dla zachowania człowieka"

(17).

21. Z natury człowieka wypływa rwnież prawo do posiadania na własność prywatną dbr, względnie środkw

do ich wytwarzania. Prawo to - jak kiedyś już oświadczyliśmy -"skutecznie przyczynia się do ochrony godności

ludzkiej osoby oraz do swobodnego wypełniania obowiązkw osobistych w każdej dziedzinie życia. Utwierdza

ono wreszcie więź i harmonię wsplnoty rodzinnej, przyczyniając się tym samym do utrwalenia w państwie

pokoju i wzrostu dobrobytu"(18).

22. Trzeba wreszcie i to przypomnieć, że w prawie do własności prywatnej zawarte są rwnież obowiązki

społeczne (19).

7. PRAWO DO ZRZESZANIA SIĘ

23. Ze społecznej natury człowieka wynika, że ludzie mają prawo zbierania się i zrzeszania w takiej formie, jaką

uważają za najwłaściwszą dla osiągnięcia zamierzonego celu, działania w tych zrzeszeniach z własnej woli i na

własną odpowiedzialność oraz dążenie do uzyskania jak najlepszych wynikw (20).

24. Jak sami zalecaliśmy usilnie w encyklice Naszej Mater et Magistra, jest rwnież rzeczą ze wszech miar

pożądaną, aby powstawały liczne organizacje czy też instytucje pośrednie dla osiągnięcia celw, do ktrych

poszczeglny człowiek nie może sam skutecznie dążyć. Te bowiem organizacje oraz instytucje są niezbędne dla

ochrony godności i wolności osoby ludzkiej, mającej się odznaczać pełnym poczuciem odpowiedzialności (21).

8. PRAWO DO EMIGRACJI ORAZ IMIGRACJI

25. Każdemu człowiekowi winno też przysługiwać nienaruszalne prawo pozostawania na obszarze swego

własnego kraju lub też zmiany miejsca zamieszkania. A nawet- jeśli są do tego słuszne przyczyny - ma on prawo

zwrcić się do innych państw z prośbą o zezwolenie mu na zamieszkanie w ich granicach (22). Fakt, że ktoś jest

obywatelem określonego państwa, nie sprzeciwia się w niczym temu, że jest on rwnież członkiem rodziny

ludzkiej oraz obywatelem owej obejmującej wszystkich ludzi i wsplnej wszystkim społeczności.

9. PRAWO DO UDZIAŁU W ŻYCIU PUBLICZNYM

26. Trzeba dodać, że z godnością ludzkiej osoby wiąże się prawo czynnego udziału w życiu publicznym oraz

wnoszenia własnego wkładu we wsplne dobro obywateli. Na ten temat powiedział Poprzednik Nasz, wielkiej

pamięci Pius XII: "Człowiek nie może być uważany za przedmiot, względnie za jakiś bierny element życia

społecznego, lecz powinien być uznany za podmiot, podwalinę i cel tego życia" (23).

10. PRAWO DO OCHRONY SWYCH PRAW

ENCYKLIKA - 1963. Jan XXIII - Pacem in terris.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: