Magia Wikingw.pdf

MAGIA WIKINGÓW.

Adrian Devine

ŚWIĘTA W KALENDARZU NORSE

Rok dawnych Skandynawów i Germanów dzielił się, podobnie jak kalendarz celtyckich

plemion pasterskich, na dwie pory roku: lato i zimę. Jest wiele podobieństw pomiędzy

kalendarzem Celtów i Wikingów, na przykład bazuje on na czterech podstawowych punktach

roku: przesileniu zimowym i letnim oraz równonocy wiosennej i jesiennej. Można jednak

zauważyć także pewne różnice. U Wikingów lato, jako jedna z dwóch pór roku, rozpoczynało

się w okolicach równonocy wiosennej, podczas świąt Ostary, natomiast zima (druga z pór

roku) - podczas równonocy jesiennej (Święto Zimowych Nocy). Dokładnie w połowie

między równonocami przypada Noc Świętojańska (przesilenie letnie) oraz Jul (przesilenie

zimowe). Oprócz tych czterech głównych świąt były także święta pomniejsze, często

analogiczne do celtyckich dni śródkwartalnych (Samhain, Imbolc, Beltane i Lammas), które z

kolei u Celtów miały większe znaczenie od dni kwartalnych (równonocy i przesileń). Na

uwagę zasługuje też fakt, że święta norse trwają przeważnie dłużej, chociaż Celtowie również

nie poprzestawali na celebrowaniu jedynie samego dnia święta.

Jul - 20-31 grudnia

Obchody nowego roku, festiwal dwunastu nocy. Jul to najważniejsze ze świąt norse. Nic w

tym dziwnego, wziąwszy pod uwagę, że mieszkańcom Skandynawii najbardziej dawały się

we znaki zimowe ciemności, które od tej pory zaczynały coraz szybciej się rozpraszać. W noc

20 grudnia bóg Frey przejeżdżał tryumfalnie przez ziemię na swoim magicznym, lśniącym

niedźwiedziu, przynosząc z powrotem na ziemię światło i miłość. W Jul odradzał się także

promienny Baldur. Było to święto początku i końca wszystkiego. Najdłuższa noc w roku,

kiedy ciemności panowały niepodzielnie, a jednocześnie wszyscy mieli świadomość, że

następnego dnia będzie inaczej, dni staną się coraz dłuższe i cieplejsze i dlatego Jul to święto

nadziei. Bóg Odyn gnał przez niebo na swoim ośmionogim wierzchowcu, SIcipnirze, zaś

dzieci pozostawiały na noc przy kominku swoje buty, pełne siana i cukru dla konia Ojca

Bogów. Ten w zamian rewanżował się znajdowanymi w nich rano upominkami. W czasach

późniejszych, jak łatwo się domyślić, Sleipnira zastąpił renifer, zaś Odyna - Święty Mikołaj.

Thurseblot - Dzień Thora - noc styczniowej pełni

Było to pomniejsze, ale chętnie obchodzone święto na cześć Thora, boga wojny i burzy,

obrońcy Midgardu (Śródziemia, świata ludzi). Moc Thora przepędzała lodowych gigantów,

tak aby pole dla nadchodzącej wiosny było oczyszczone.

Disting - 2 lutego

Podobnie jak w Imbolc, w Disting celebrowano pierwsze, nieśmiałe tchnienia przedwiośnia i

przygotowywano się do zbliżającej się wiosny. Przede wszystkim uprawiano rolę pod

zasiewy, a także liczono i spisywano bydło. Ponieważ to ono stanowiło o majątku, Disting

jest również świętem celebrującym dostatek. Wierzono, że cielęta urodzone w ten dzień

wróżą wielkie bogactwo swoim właścicielom w nadchodzącym roku.

Valisblot - Dzień Valego - 14 lutego

Święto ku czci najmłodszego syna Odyna, mściciela Baldura. Jego imię kojarzone jest z

Walentym. 14 lutego miał się urodzić bohater sag, Sinfjotli, syn Sigmunda i te urodziny

również celebruje się podczas Valisblot.

Ostara - 20-21 marca

Święto ku czci Ostary, Bogini Wiosny. Jest to festiwal odnowy, odrodzenia, płodności,

urodzaju i radości, chociaż dla mieszkańców Północy zima trwała wówczas jeszcze w całej

pełni. W Ostarę ofiarowywano sobie kolorowo pomalowane jajka, symbol życia, składając w

ten sposób życzenia wszelkiej pomyślności w nadchodzącym roku. Zwierzęciem

patronującym temu świętu był królik, ponieważ w tym okresie króliki wychodziły ze swoich

zimowych norek, a także z powodu ich przysłowiowej płodności.

Walpurgis - Thrimilci - 22 kwietnia-1 maja

Święto Walpurgi to noc ciemności i radości. Dziewięć nocy, licząc od 22 kwietnia,

upamiętnia dziewięć nocy spędzonych przez Odyna na Drzewie Świata, Yggdrasilu.

Dziewiątej nocy (30 kwietnia, Noc Walpurgi) Odyn posiadł wiedzę runiczną i rytualnie

umarł. W momencie śmierci Ojca Bogów światło gasło i wszystkie dziewięć światów pogrą-

żało się w mroku, zaś rządy obejmował chaos. Kiedy jednak wybijała północ, rozpalane były

ogniska (podobnie jak ogniska Beltane u Celtów), światło wybuchało z oślepiającą siłą. W tę

noc na ziemię powracali umarli i brali jawę władanie. Jest to potężna magiczna pora, trady-

cyjny czas sabatów czarownic, l maja obchodzony był z kolei pierwszy dzień lata, Thrimilci

(przy podziale roku na cztery pory). Był to festiwal radości i płodności, tym wspanialszy, że

w maju wreszcie topniały śniegi, słonce świeciło coraz jaśniej i dłużej, rozpoczynało się

prawdziwe lato.

Einherjar - 30 maja

Święto ku czci wojowników poległych w bitwie, przebywających w Valhalli

Sigurdsbiot - 9 czerwca

Festiwal na cześć Sigurda (Zygfryda), wielkiego germańskiego herosa, który pokonał smoka

Fafnira i odzyskał Skarb Renu.

Midsummer - noc świętojańska - 20-21 czerwca

Obchody przesilenia letniego, kiedy Słońce znajduje się u szczytu swej mocy. Najkrótsza noc

i najdłuższy dzień w roku. W tym czasie najchętniej prowadzono handel „zagraniczny",

wybierano się na połów ryb, wyprawy handlowe i najazdy. Było to zatem święto aktywności i

siły. Miało ono jednak również swoją ciemną stronę. Odtąd dni stawały się coraz krótsze, rok

zaczyna się starzeć, umierał Baldur, aby odrodzić się dopiero w Jul. Bohater Sigurd również

zginął w tę noc wskutek zdrady, zabity przez swoich przyrodnich braci.

Lithasbiot - 31 lipca-1 sierpnia

Festiwal plonów, podczas którego dziękowano bogini ziemi, Jord, za jej hojność. W len dzień

dzielono się z potrzebującymi swoimi zbiorami, pieczono także chleb w kształcie fylfot

(swastyki) - symbolu Słońca. Lithasbiot kojarzono przede wszystkim z magią ceremonialną i

pracami magicznymi.

Mabon - dożynki - 22-23 września

Mabon był świętem kończącym żniwa, okresem zbierania winogron i rozpoczynania

produkcji miodu pitnego.

Winternights - Zimowe Noce - 29 paździemika-2 listopada

Rozpoczęcie sezonu zimowego w ludowej tradycji Północy. Wspominano wówczas zmarłych

i przodków, kończono podróże i przygotowywano się do zimy i zimowych polowań. Jeżeli

ktoś przesiedział noc z 31 paździenrika na I listopada na grobie, mógł nepomiernie wzmocnić

swoją magiczną moc lub talent poetycki albo oszaleć. Było to również święto diwinacji,

wróżb i odczytywania przyszłości. Rozpoczynał się okres Łowów, który trwał aż do Nocy

Walpurgi. Festiwal ten jest odpowiednikiem celtyckiego Samhain.

ŚWIAT W MITOLOGII WIKINGÓW.

Wikingowie wierzyli, że kosmos powstał z lodu i ognia, istniejących od zarania dziejów w

swoich podziemnych światach. W micie o stworzeniu świata ogień ze świata Muspeilheim i

lód ze świata Nifiheim połączyły się w przepastnej czeluści, Ginnungagap, dając w efekcie

życie. Owa czeluść pogrążona była w wiecznym mroku, a kiedy ogień i lód spotkały się,

wytrysnęły z niej potężne i gęste chmury. Z czasem chmury zamarzły, tworząc lodowe

obłoki, które szczelnie wypełniły Ginnungagap. Z owych lodowych obłoków powstały dwie

pierwsze istoty: lodowy olbrzym Ymir i krowa Audhumla. Ymir był gigantem, który został

później zabity przez Odyna. Z jego martwego ciała Odyn i jego bracia, Viii i Ve uczynili

ziemię, z krwi - morze, z kości skały i kamienie, z mózgu chmury, a z czaszki sklepienie

niebios. Ymir był także praojcem wszystkich gigantów. Z drobnych kostek Ymira zostało

stworzone plemię krasnoludów, a między nimi Durin. Ci pierwsi z gliny ulepili swoich kolej-

nych pobratymców, w tym Dwalina. Bifura, Bombura, Gandalfa, Thorina i Gloina.

Krowa Audhumla, której mlekiem żywił się Ymir, zaczęła lizać lód wydobywający się z

czeluści Ginnungagap, z którego uformował się pierwszy bóg, Buri, ojciec Bora, dziadek

Odyna, Vilego i Ve. Bór, syn Buriego, był mężem Bestii, córki giganta mrozu Bolthoma i

ojcem Odyna, Vilego i Ve. Odyn stworzył świat do spółki ze swoimi braćmi, Ve i Vilim, z

ciała pierwotnego giganta Ymira. Potem stworzyli pierwszego człowieka, Aske, z pnia

jesionu, który znaleźli nad brzegiem morza oraz pierwszą kobietę, Emblę, z pnia wiązu. Viii,

którego imię oznacza Wolę, dał pierwszym ludziom myśl i ruch. Drugi brat, Ve, zabił giganta

Ymira, z którego ciała bracia stworzyli świat. Ve obdarzył pierwszych ludzi uczuciami,

wyglądem i mową. Jego imię oznacza Jedność. Czasami utożsamiany jest z bogiem Lodurem.

Asowie ustanowili też dzień i noc, aby można było liczyć czas.

Wedle mitologii norse kosmos składał się z trzech poziomów, na których znajdowało się

dziewięć różnych światów, zamieszkanych przez różne istoty.

Poziom pierwszy, najwyższy, zajmowały: Asgard, kraina Asów; Va-naheim, kraina bogów

Vaniru; oraz Alfheim. kraina elfów światła.

Poziom drugi to krainy: Midgard, kraina ludzi; Nidavellir, kraina kra-snoludów; Jolunheim,

kraina gigantów; oraz Svartalfheim. kraina mrocznych elfów.

Na trzecim, najniższym poziomie znajdowała się kraina umarłych, Hel, i Nifiheim, świat

umarłych. Czasami Hel i Nifiheim uznane były za jeden świat, Krainę Umarłych, zaś

dziewiątym światem była kraina ogniowych gigantów, Muspelheim. Był to najstarszy ze

światów i miał przetrwać najdłużej.

Alfheim - Dom Elfów, w mitologii norse jeden z dziewięciu światów, znajdujący się na

najwyższym szczeblu kosmosu skandynawskiego, razem z Asgardem i Vanaheimem. W

Alfheim mieszkał Frcy i był on ojczyzną elfów światła. Ani one, ani mroczne elfy

zamieszkujące Svartalfheim, nie uczestniczyły czynnie w wydarzeniach opisanych w

mitologii norse, jednak zajmowały w niej poczesne miejsce, podobnie jak w mitologii

celtyckiej.

Asgard - świat zamieszkany przez Asów, rasę bogów-wojowników, głównych bóstw norse.

Znajdował się na najwyższym poziomie kosmosu. Otaczał go wysoki kamienny mur,

zbudowany przez giganta Hrim-thursa, który w zamian zażądał ręki Freyi, a także Słońca i

Księżyca. Odyn zgodził się na jego żądania, pod warunkiem że mur zostanie ukończony

przed upływem sześciu miesięcy. Hrimthurs miał magicznego konia, Svadilfari, który

pomagał mu w pracy. Ku przerażeniu Odyna, a przede wszystkim Freyi, mur był prawie

ukończony w wyznaczonym czasie. Wtedy na odsiecz przybył Loki. Przemienił się w ognistą

klacz i uwiódł ogiera, przez co prace się opóźniły i olbrzym musiał obejść się smakiem. Na

tym samym poziomie kosmosu co Asgard, znajdował się Alfheim i Vanaheim, a także

Valhalla, pałac, w którym ucztowali polegli wojownicy w oczekiwaniu na Ragnarok.

Pośrodku Asgardu leżała równina ldavoll, w której odbywały się spotkania Aesiru dotyczące

najważniejszych spraw. Bogowie zbierali się w pałacu Gladsheim, zaś boginie w pałacu

Vingolf. Bogowie spotykali się również codziennie przy Krynicy Urd, u stóp Yggdrasila,

Drzewa Świata.

Vanaheim - Dom Vaniru, był światem zamieszkanym przez bogów z rodu Vaniru. Mieścił się

na najwyższym poziomie kosmosu, obok Asgardu i Alfheimu.

Jotunheim -jeden z dziewięciu światów, dom lodowych i kamiennych gigantów.

Umiejscowiony był na środkowym poziomie kosmosu, podobnie jak Midgard (Śródziemie),

świat zamieszkany przez ludzi. Od Asgardu oddzielała go rzeka lving, która nigdy nie

zamarzała. Jotunheim leżał nad brzegiem morza, panowała w nim wieczna zima. To w nim, u

stóp Yggdrasila, znajdowała się studnia mądrości Mimira. Jotunheimem rządził Thrym,

straszliwy król lodowych gigantów. Głównym miastem tego świata była forteca Utgard, w

której władcą był Utgard Loki. Inne fortece gigantów to Gastropnir, dom gigantki Menglad,

oraz Thrymhein, górska forteca giganta Thiazi.

Midgard - Śródziemie, w mitologii norse to obronna forteca, którą zbudowali bogowie Aesiru

w połowie świata zamieszkanego przez ludzi, aby bronić ich przed gigantami. Midgard

znajdował się na tym samym poziomie kosmosu, co Jotunheim, ziemia gigantów, Nidavellir,

świat krasnoludów, oraz Svartalfheim, kraina mrocznych elfów i gnomów.

Helheim - Dom Hel, to jeden z dziewięciu światów norse, którym rządziła bogini Hel, córka

Lokiego i gigantki Angurbody. Ten zimny, ciemny i mglisty świat zamieszkiwany przez

umarłych znajdował się w obrębie Niflheim, na najniższym poziomie kosmosu norse. Nikt

nie był w sianie wydostać się z tego miejsca, otoczonego przez nieprzebytą rzekę Gjoll, której

źródło biło w Hvergelmir. Kiedy umarli wejszli do Helheim, nie mogli już z niego wyjść,

dotyczyło to nawet bogów, jak miało to miejsce w przypadku Baldura. Do Helheim udawały

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: