Pory roku.pdf

Pory roku

orbita Ziemi

W krajach półkuli północnej przyjmuje się daty początku i zakończenia pór roku:

Wiosna od 1 marca do 31 maja

Lato od 1 czerwca do 31 sierpnia

Jesień od 1 września do 30 listopada

Zima od 1 grudnia do 28 lutego (w roku przestępnym do 29 lutego)

Na południowej półkuli przyjęte są daty:

Wiosna od 1 września do 30 listopada

Lato od 1 grudnia do ostatniego dnia lutego

Jesień od z 1 marca do 31 maja

Zima od1 czerwca do 31 sierpnia

Astronomiczne pory roku wylicza się od punktów przesilenia (lato, zima) i równonocy

(wiosna, jesień).

Każda z pór roku odznacza się charakterystycznymi do niej przebiegiem temperatur i

warunkami pogodowymi wywołanymi przez obrót Ziemi dookoła Słońca, szczególnie

wyraźnymi na mniejszych szerokościach geograficznych.

Zmiany klimatu Ziemi wywołują różne czynniki, z których podstawowym jest wzajemny

związek Ziemi i Słońca.

Serbski astro i geo-fizyk Milutin Milanković (1879-1958) studiował zmianę orbity obrotu

Ziemi naokoło Słońca i nachylenie osi naszej planety. Przewidział, że okresowo odbywające

się zmiany stają się przyczyną długoterminowej zmiany klimatu.

Milanković studiował trzy czynniki:

1. zmianę nachylenia ziemskiej osi;

2. zmiany kształtu orbity obrotu Ziemi naokoło Słońca;

3. zmiany sytuacji nachylenia osi w stosunku do orbity.

Gdyby nie było nachylenia osi, to nie byłoby pór roku , a dzień i noc w ciągu całego roku

trwaliby jednakowo. Ilość energii słonecznej, osiągającej określony punkt na Ziemi, byłaby

stała.

Milanković stwierdził, że nachylenie ziemskiej osi nie jest zawsze jednakowe i równe 23,5°.

Od czasu do czasu powstają wahania, a zmiany utrzymują się w przedziale od 22,1° do 24,5°.

Powtarza się to co 41 000 lat. Gdy nachylenie jest mniejsze, to latem temperatury są niższe

niż przeciętne. Zimą podczas powiększania się nachylenia panują ekstremalne warunki

klimatyczne .

Nawet w okresach podwyższonej zimą temperatury, na obszarach biegunowych pozostaje

dostatecznie dużo śniegu i lodu. Za to, gdy lato jest zimne, to może się zdarzyć tak, że śnieg z

roku na rok będzie tajał wolniej. Rok po roku będzie zostawać więcej śniegu, będzie się

nawarstwiał i klimat znacznie się ochłodzi. W porównaniu z wodą i glebą, śnieg odbija więcej

energii słonecznej w kosmos, wywołując dodatkowe ochłodzenie.

Ma miejsce mechanizm sprzężenia zwrotnego. Odbicie z czasem rośnie a temperatura

bardziej spada. Być może, właśnie tak zaczynały się epoki lodowcowe .

Drugi studiowany przez Milankovića czynnik to kształt orbity obrotu Ziemi naokoło Słońca.

Orbita nie ma zdecydowanie okrągłego kształtu. W określonym czasie Ziemia znajduje się

bliżej Słońca niż zazwyczaj i wówczas pochłania więcej słonecznej energii. (peryhelium –

punkt najbliższy ; aphelium– punkt najdalszy)

Kształt ziemskiej orbity zamienia się okresowo co 90 000 i 100 000 lat. Czasem staje się

bardziej wyciągnięty (eliptyczny) niż współcześnie. Różnica w ilości energii słonecznej,

pochłanianej w peryhelium i aphelium jest duża.

Peryhelium teraz wypada w styczniu, a aphelium w lipcu. Taka zmiana tworzy klimat

półkuli północnej bardziej łagodnym, przynosząc dodatkowe ciepło zimą. Na południowej

półkuli klimat jest surowszy niż byłby, gdyby orbita obrotu Ziemi naokoło Słońca była

okrągła.

Jest i inna zależność. Orientacja ziemskiej osi z czasem zamienia się. Podobnie jak dziecięcej

w zabawce – uruchomiony bat kręci się w wokół własnej osi, jednocześnie kolebiąc się na

boki. Głowna os obrotu ma przechylony wierzchołek (raczka bąka) raz w jedna raz w druga

stronę. Taki ruch nazywa się priecessionnym. Odbywa się ono w cyklu 22 000-letniem. To

wywołuje stopniową zmianę pór roku. 11 000 lat temu półkula północna była nachylona

bliżej do Słońca w grudniu, niż w czerwcu. Zima i lato zamieniały się miejscami . Po 11 000

lat wszystko znowu się zmieniło.

Wszystkie trzy czynniki: nachylenie osi, forma orbity i priecessija zamieniają klimat planety.

Ponieważ każdy z czynników ma inny cykl czasowy, to ich wspólne oddziaływanie jest

złożone i skomplikowanie. Czasem one wzajemnie wzmacniają swoje efekty oddziaływań, a

czasem osłabiają. Na przykład 11 000 lat temu priecessija wywoływała początek lata na

Północnej półkuli w grudniu. Efekt zwiększenia poboru promieniowania słonecznego w

peryhelium w styczniu i zmniejszeniu w afielii w lipcu wzmocni między-sezonową różnicę na

Północnej półkuli, zamiast znanego nam teraz złagodzenia klimatu. Pamiętajmy, ze daty

peryhelium i afielija zmieniają się

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: