Receptory dopaminergiczne D2 w OUN:
1. Kora mózgowa – ukł. mezolimbiczny
2. Układ guzkowo-lejkowy przysadki
3. Prążkowie
Leki p/psychotyczne (neuroleptyki):
· Chlorpromazyna (Fenactil) pierwszy neuroleptyk. Wprowadzona do leczenia w 1952r.
· Siła działania neuroleptycznego zależy od powinowactwa leku do r. D2
· Podział leków neuroleptycznych:
1. Ze względu na siłę działania, na silne, średnio silnie działające i słabo działające
(w zależności od dawki leku stosowanej w leczeniu psychozy; silne stosuje się do kilkunastu mg/d, słabe kilkaset mg/d)
2. ze względu na właściwości: tłumiące (sedatywne) s, aktywizujące A , p/depresyjne pd, antyautystyczne aa, depresjogenne d, cholinolityczne ch
3. w zależności od sposobu podawania:
tabletki, iniekcje: postaci o krótkim i przedłużonym działaniu – depot
4. klasyczne, atypowe
Preparaty:
1. Pochodne fenotiazyny:
a. alifatyczne: chlorpromazyna (Fenactil) s, d
lewomepromazyna (Tisercin) s, pd, ch!
promazyna s, ch!
b. piperydynowe: tiorydazyna s, pd, ch!
c. piperazynowe: pernazyna słabo pd, ch
perfenazyna ( trilafon)
2. Pochodne tioksantenu:
chlorprotixen pd, ch!
zuklopentiksol (Clopixol) s, ch!
flupentixol (Fluanxol) A, aa,pd
3. Pochodne butyrofenonu:
Haloperydol d
4. Pochodne benzamidu:
sulpiryd A, pd, hiperprolaktynemia
amisulpiryd (Solian) pd, A hiperprolaktynemia
5. Pochodne dibenzepiny:
klozapina (Klozapol) aa, s, ch!, tycie
olanzapina (Zyprexa, Zolafren) aa, s, tycie
6. Pochodne benzoksalu: risperidon (Rispolept) aa, hiperprolaktynemia,
7. Kwetiapina (Seroquel)
Neuroleptyki - działania niepożądane:
· Z prążkowia – objawy pozapiramidowe: zespół parkinsonowski, dystonie, późne dyskinezy, akatyzja, ZZN
· Z przysadki – hiperprolaktynemia
· Cholinolityczne
· Depresjogenne
· Spadki RR
· Wydłużenie QT
· Agranulocytoza
· Hiperprolaktynemia
· Zab. gosp. węglowodanowej
· Przyrost masy ciała
· Drgawki
· Sedacja
ZZN (Złośliwy zespół neuroleptyczny)
Występuje u 1% leczonych neuroleptykami, nie leczony w 5-20% kończy się śmiercią
· Etiologia: Blokada aktywności dopaminergicznej podwzgórza i prążkowia
· Objawy:
Zab. świadomości, wzmożony tonus mięśniowy, hipertermia, zab. rytmu serca,wzrost RR, zab. czynności wątroby, zaburzenia czynności nerek
· W badaniach laboratoryjnych: leukocytoza, wzrost CPK-MM najcz. ponad 1000jm/l, wzrost ASPAT i ALAT, mioglobinuria
· Predysponowani: młodzi mężczyźni, osoby z uszkodzeniem OUN, osoby odwodnione, po silnych neuroleptykach, osoby z zab. nastroju
· Leczenie:
1. monitoring RR, HR, temp, leukocytozy, CPK-MM, enz. wątrobowych
2. Odstawić neuroleptyk
3. Płukanie
4. Leki: BDZ
Akineton,
Bromokryptyna,
Dantrolen
· Po okresie ok. 2 tyg włączamy klozapinę, lub olanzapinę
Leczenie profilaktyczne:
- po pierwszym epizodzie psychotycznym 6m-cy
- po drugim epizodzie psychotycznym 2 lata
- po kolejnym epizodzie psychotycznym – przewlekle
Chrapciolek