Rachunkowość zagadnienia rok 1.doc

Pojęcie rachunkowości

Rachunkowość jest systemem całościowym, na który składa się:
- gromadzenie danych
- przetwarzanie danych
- prezentacja informacji ekonomiczno-finansowej

Rachunkowość jako system uniwersalny i elastyczny znajduje zastosowanie w różnych jednostkach niezależnie od zakresu i rozmiaru ich działalności (jednostki duże i małe, jednostki przemysłowe, handlowe, usługowe). W każdej jednostce można rachunkowość dostosować do sposobu funkcjonowania tej jednostki, a jednocześnie uzyskiwać informację o różnym stopniu szczegółowości (elastyczność).
Rachunkowość funkcjonuje w oparciu o obowiązującą od 1 stycznia 1995r. ustawę o rachunkowości z dn. 29 września 1994 r. Zachodzące zmiany i konieczność dostosowania polskich przepisów i przepisów obowiązujących w Unii Europejskiej, a także w celu poprawy niektórych rozwiązań Sejm Rzeczypospolitej dokonał 9 listopada 2000 r. zmian w tej ustawie.
W Dzienniku Ustaw został ogłoszony jednolity tekst ustawy o rachunkowości. Podstawowymi cechami są:
1) Zapisy następują wyłącznie na podstawie dokumentów potwierdzających fakt wystąpienia zdarzeń gospodarczych i dlatego dane z rachunkowości są wiarygodne i mają moc dowodową.
2) Wszystkie zdarzenia gospodarcze wyrażone są w mierniku pieniężnym co pozwala na ich porównanie (mierniki naturalne stosowane są tylko do niektórych celów np. kalkulacja).
3) Zapisy zdarzeń gospodarczych dokonywane są na urządzeniach zwanych kontami w sposób ujednolicony, zgodnie z normami prawnymi.
4) Zapisy na kontach dokumentowane są w oparciu o zasadę podwójnego zapisu, która umożliwia prowadzenie bieżącej kontroli poszczególnych urządzeń księgowych.
5) Stosuje się w rachunkowości metodę "od bilansu do bilansu", czyli zachowuje się ciągłość ewidencji księgowych.
6) Systematycznie przeprowadza się inwentaryzację w efekcie czego następuje wzmocnienie kontroli wewnętrznej rachunkowości.

Cztery podstawowe funkcje rachunkowości to:
- Funkcja kontrolna - polega na ochronie mienia i realizowana jest za pomocą różnych środków i metod postępowania np. obowiązek dokumentowania każdego zdarzenia gospodarczego.
- Funkcja informacyjna - polega na tworzeniu przez system rachunkowości określonych zbiorów informacji, które przekazywane są kierownictwu jednostki gospodarczej. Pozwala to na podejmowanie decyzji gospodarczych oraz ocenę dotychczasowej działalności.
- Funkcja sprawozdawczo-analityczna polega na sporządzaniu zestawień liczbowych (sprawozdań) i przekazywaniu ich: Urzędom skarbowym, jednostkom i organom nadrzędnym, Urzędom statystyki państwowej, akcjonariuszom i udziałowcom spółek kapitałowych.
- Funkcja dowodowa polega na możliwości przedstawienia przez jednostkę na żądanie sądów, organów ścigania, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, urzędów kontroli skarbowej - wiarygodnych dowodów w postępowaniu sądowym, podatkowym. Dowodami tymi są: dokumenty księgowe, księgi rachunkowe, sprawozdania Finansowe.

Struktura funkcjonalna rachunkowości:

Rachunkowość finansowa - tworzy informacje działalności jednostki gospodarczej w okresach przeszłych dla potrzeb przede wszystkim odbiorców zewnętrznych.
Księgowość - jest to system zapisu zdarzeń gospodarczych oparty o określone metody, reguły, zasady, urządzenia, czyli każde zdarzenie gospodarcze powinno być udokumentowane, każdy dokument powinien być zapisany na kontach w oparciu o określone reguły, metody.
Sprawozdawczość finansowa polega na sporządzaniu i udostępnianiu informacji na potrzeby użytkowników zewnętrznych w formie i zakresie określonym przez obowiązujące prawo.
Analiza sprawozdań - to ich czytanie wraz z wyciąganiem wniosków z nich wypływających. Rachunkowość zarządcza zwana jest inaczej menedżerską. Tworzy informacje na potrzeby wewnętrzne jednostki, daje podstawy do podejmowania decyzji ekonomicznych w zakresie przyszłej działalności.

Schemat klasyfikacji aktywów

Aktywa są to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości uzyskanie korzyści ekonomicznych. Dzielą się na aktywa trwałe i aktywa obrotowe.
Aktywa trwałe - są związane z jednostką dłużej niż jeden rok
Aktywa obrotowe - są związane z jednostką mniej niż 12 miesięcy, przeznaczone do zużycia lub sprzedaży.

Środki trwałe - rzeczowe aktywa trwałe o przewidzianym okresie użytkowania dłuższym niż jeden rok, kompletne, zdane do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki.

Inwestycje długoterminowe - są to aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów (budowa i montaż lub ulepszanie istniejącego środka trwałego)

Wartości niematerialne i prawne to nabyte przez jednostkę, zaliczone do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania o przewidywalnym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok (licencja, patent, koncesje, marka).
 

Zapasy - są to aktywa obrotowe, czyli to co przedsiębiorstwo posiada w magazynie (surowce i materiały, wyroby gotowe, towary). Do zapasów zalicza się także produkcję niezakończoną.

Należności - kwoty pieniężne należne jednostce gospodarczej od osób trzecich tj. dług osób trzecich wobec jednostki. Mogą one być: od odbiorców, od pracowników, publiczno-prawne i inne.

Środki pieniężne to kwoty pieniężne, którymi w danej chwili może dysponować jednostka. W zależności od miejsca ich przechowywania na gotówkę w kasie, środki pieniężne w banku oraz inne aktywa pieniężne.


 

Schemat klasyfikacji pasywów

Pasywa - są to źródła pochodzenia aktywów w rachunkowości, czyli źródła finansowania. Wskazują, "kto" wyposażył jednostkę gospodarczą w odpowiednie składniki majątku. Rozróżniamy dwa fundusze: własne i obce.

Fundusze (kapitały) własne reprezentują założyciela (właściciela) jednostki gospodarczej lub pochodzą z zysku wygospodarowanego przez jednostkę w trakcie jej działalności.

Fundusze (kapitały) powierzone reprezentują wkład założyciela jednostki gospodarczej. Wkład ten może być wniesiony w formie pieniężnej lub rzeczowej.

Fundusze (kapitały) samofinansowania powstają z przeznaczenia części wygospodarowanego przez jednostkę zysku na jej rozwój.

 

Schemat klasyfikacji funduszy (kapitałów) własnych:

Wynik finansowy - to ostateczny rezultat działalności jednostki gospodarczej, może być dodatni - zysk, lub ujemny - strata.

Fundusze (kapitały) obce są źródłem finansowania pochodzącym z zewnątrz.

Zobowiązania stanowią środki pieniężne nie spłacone przez przedsiębiorstwo jego wierzycielom, czyli dług danej jednostki wobec osób trzecich. W ramach zobowiązań można wyróżnić: wobec dostawców, wobec pracowników, publiczno-prawne, wekslowe, pozostałe.

Kredyty bankowe stanowią zobowiązania wobec banku z tytułu udzielenia pożyczki na określony cel.

Fundusze obce podlegają spłacie, natomiast własne nie.
Każdy składnik aktywów ma swoje źródło pochodzenia stąd ogólna suma aktywów równa się ogólnej sumie pasywów.

Ogólne zasady prowadzenia rachunkowości:

Zasada memoriałowa - zgodnie z tą zasadą uważa się przychody i koszty za osiągnięte lub poniesione w momencie ich wystąpienia a nie w momencie wpływu lub wydatku pieniężnego.
Zasada kontynuacji działania - inaczej ciągłości działania - wprowadza założenie, że jednostka gospodarcza będzie kontynuować swoją działalność w przyszłym okresie.
Zasada wiernego obrazu rzeczywistości - wprowadza obowiązek do wykazania przez jednostki realnej sytuacji majątkowej finansowej z uwzględnieniem różnorakich warunków zewnętrznych.
Zasada ostrożności zwana zasadą ostrożnej wyceny lub ostrożności kupieckiej - zobowiązuje jednostki do takiej wyceny majątku i kapitałów jednostki aby nią spowodowało to zniekształcenia uzyskanego przez nią wyniku finansowego.
Zasada periodyzacji oznacza ujmowanie działalności jednostek w wyznaczonych okresach czasu np. rok obrotowy to czas między 1. stycznia a 31 grudnia, okres sprawozdawczy to miesiąc , kwartał, pół roku.
Zasada podmiotowości - oznacza, że rachunkowość jest w jednostkach gospodarczych czyli w podmiotach wyodrębnionych pod względem majątkowym, organizacyjnym i prawnym.

Bilans

Bilans jest syntetycznym zestawieniem w ujęciu wartościowym aktywów i źródeł ich pochodzenia - pasywów, sporządzonym w określonej formie i na określony dzień. Po lewej stronie bilansu ujmuje się aktywa, a po prawej pasywa.
 

Bilans sporządzony na dzień 31.12.200Xr. <= moment bilansowy
(uproszczony)

Operacją gospodarczą nazywamy fakt, zdarzenie, zjawisko gospodarcze powodujące zmiany w aktywach i w pasywach oraz podlegające ewidencji księgowej.

Ewidencja księgowa to rejestracja (zapis) zjawisk księgowych jakie wystąpiły w przedsiębiorstwie.

Zapis operacji gospodarczych powinien zawierać numer dokumentu, zwięzłą treść operacji oraz kwotę, np.:

Konto to podstawowe urządzenie księgowe służące do ewidencji operacji gospodarczych. Lewa strona konta nosi nazwę debetowa, natomiast prawa - kredytowa.

Obrót konta to suma kwot operacji gospodarczych zapisanych po stronie debetowej kredytowej konta. Rozróżnia się obrót debetowy i kredytowy konta.
Saldo konta to różnica między obrotem większym a mniejszym. Saldo może być debetowe (Wn) lub kredytowe (Ma).
 

Każda operacja gospodarcza musi być zaksięgowana na dwóch kontach, po przeciwnych stronach oraz w tych samych wartościach.
Zgodnie z zasadą zamknięcia kont salda końcowe aktywów zapisane są po stronie kredytowej właściwych kont aktywów natomiast salda końcowe pasywów zapisywane są po stronie debetowej właściwych kont pasywów.

Poprawa błędów księgowych

Zgodnie z obowiązującymi przepisami błędy księgowe mogą być poprawione za pomocą:
1) Uzupełnienia brakującego zapisu
2) Skreślenia
 

Założenia
Sp. "Kasa" (6 000,-)
1. Zakupiono materiały za gotówkę (100,-)
Została zaksięgowana błędnie na koncie "Kasa" po stronie Ct w kwocie (1 000,-)
na koncie "Materiały" po stronie Dt w kwocie (100,-)
Polecenie:
- dokonaj poprawy błędu stosując skreślenie
Rozwiązanie:

3) Storna (jest to zapis korygujący oparty o zasadę podwójnego zapisu. Storno stosuje się przy poprawie błędów księgowych popełnionych w czasie księgowania operacji zgodnie z regułą podwójnego zapisu)
- czarne - polega na powtórnym zaksięgowaniu błędnie zaksięgowanej informacji na tych samych kontach i tymi samymi sumami tylko po przeciwnych stronach, a następnie na dokonaniu poprawnego zapisu.
 

Założenia:
Sp. "Rachunek bieżący" (125 000,-)
Operacja gospodarcza o treści
1. podjęto gotówkę z banku do kasy (25 000,-)
została zaksięgowana błędnie po stronie Dt konta "Rachunek bieżący" w kwocie (25 000,-)
po stronie konta "Kasa" (25 000,-)
Polecenie:
- Popraw błąd za pomocą storna czarnego
Rozwiązanie:

- czerwone (polega na tym że błędnie zaksięgowaną operację księgujemy powtórnie na tych samych kontach, tymi samymi sumami i po tych samych stronach zapisem czerwonym. Kwoty operacji zapisane kolorem czerwonym, oznaczają wartości ujemne.

Założenia:
Sp. "Kasa" (4 000,-)
Operacja gospodarcza o treści:
1. wypłacono pracownikowi zaliczkę na zakup materiałów (200,-)
została zaksięgowana błędnie po stronie Dt konta "Materiały" w kwocie (200,-)
po stronie Ct konta "Kasa" w kwocie (200,-)
Polecenie:
popraw błąd za pomocą storna czerwonego
Rozwiązanie:

4