Polityka Oświatowa
Istota: Polityka oświatowa jest integralną częścią polityki społecznej. Obejmuje ona całokształt problemów dotyczących ustroju szkolnictwa, organizacji procesu nauczania, metod kształcenia i wychowania. W praktyce polityka oświatowa oznacza działania państwa w dziedzinie szkolnictwa i wychowania, realizowanie celów kształcenia oraz podstawy materialno-techniczne funkcjonowania przyjętego systemu oświatowego jak i zarządzanie instytucjami zajmującymi się tą dziedziną.
Prawa oświatowe: Prawa oświatowe to wszystkie nakazy i zakazy, które oprócz tych zawartych w Ustawie o systemie oświaty jak i jej nowelizacji (Ustawa o zmianie ustawy o systemie oświaty z dnia 25 lipca 1998 r.) dotyczą edukacji i praw jednostki. Można tu wymienić między innymi takie rozporządzenia jak:
· Konstytucja RP – prawa obywatelskie dotyczące powszechności i równości dostępu do szkół, stwierdzenie, iż nauka do 18-stego roku życia powinna być obowiązkowa i bezpłatna (art. 70),
· Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych – prawo do nauczania i praktykowania oraz do wolności myśli (art. 18),
· Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela (1789r.),
· Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948r.),
· Europejska Karta Społeczna Europy – zapewnienie bezpłatnej nauki na szczeblu podstawowym i średnim oraz popieranie regularnego uczęszczania do szkoły,
· Konwencja o Prawach Dziecka – obowiązkowa i bezpłatna nauka w szkole podstawowej oraz zalety nauki i szacunek dla tożsamości kulturowej (art. 28-29),
· Powszechna Deklaracja Praw Człowieka – gwarantuje każdemu człowiekowi prawo do kształcenia (bezpłatnego przynajmniej na szczeblu podstawowym) (art. 26) oraz do korzystania i uczestniczenia w postępie nauki oraz korzystania z jego dobrodziejstw,
· Karta Nauczyciela (1982r.) oraz jej nowelizacja (1997r.) – prawa i obowiązki nauczycieli, zasady ich zatrudnienia oraz wszystkich pracowników pedagogicznych,
· Ustawa o reformie edukacyjnej (Dz.U. nr 14 z 23.03.1999r., poz.124-134) – skrócenie szkoły podstawowej do lat sześciu, wprowadzenie 3-letnich gimnazjów, zmiany w strukturze szkół ponadgimnazjalnych, kuratoryjnych i sposobu egzaminowania.
Założenia:
1. Wyrównywanie szans edukacyjnych: edukacja mniejszościowa, wyrównanie szans wyboru określonego typu szkół, demokratyzacja oświaty
2. Poprawa jakości kształcenia: wprowadzanie innowacji, wykorzystywanie nowych technologii, rozwijanie edukacji dla dorosłych, modernizacja istniejących systemów, wprowadzanie zajęć kompensacyjnych i indywidualnych – w celu wyeliminowania drugoroczności
3. Nowy model nauczyciela: rozpowszechnienie kształcenia akademickiego (nauczyciel z wyższym wykształceniem), nauczyciel pełniący funkcje dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, nauczyciel korzystający z innowacji, nauczyciel dokształcający się przez cały okres pracy zawodowej
4. Europejski ideał wychowania: wychowanie demokratyczne, wychowanie dla pokoju, organizacja wymian międzypaństwowych dla uczniów i nauczycieli
DETERMINANTY
1. Ekonomiczne: PKB, inflacja, wzrost gospodarczy, wydatki na edukację
2. Polityczne: ustrój, układ sił politycznych, ideologia, współpraca zagraniczna
3. Społeczno-kulturowe: tradycje, wzory obyczajowe, doświadczenia historyczne
4. Demograficzne: liczebność populacji, przyrost naturalny, struktura demograficzna
Edukacja w Polsce vs Edukacja na świecie
Szkolnictwo Polskie różni się od szkolnictwa światowego, europejskiego. Przede wszystkim w zakresie (1)organizacji systemu szkolnego, (2)modelu kierowania oświatą, (3)finansowania oświaty, a także (4)obowiązku szkolnego – zarówno odnośnie wieku, jak i ilości dni, w jakie uczniowie uczęszczają do szkoły, oraz (5)podejścia do uczniów z trudnościami w nauce.
1. Zarówno w Polsce, jak i w Hiszpanii oddzielono szkolnictwo gimnazjalne od podstawowego. W pozostałych krajach występują inne podziały, np. w Niemczech (OPISAĆ).
2. Ponadto światowe systemy edukacyjne różnią się modelem ich kierowania: scentralizowane (Francja, Włochy, Grecja), descentralizowane (Belgia, Niemcy, UK).
3. Również finansowanie oświaty uległo zróżnicowaniu. Polska oświata finansowana jest z środków budżetu centralnego, podobnie jak większość zachodnioeuropejskich krajów. Inaczej natomiast kwestia ta realizowana jest w Szwajcarii – większość pieniędzy przeznaczonych na oświatę pochodzi z budżetów lokalnych.
4. W przeważającej części państw europejskich obowiązek szkolny rozpoczyna się w wieku 6 lat – również w Polsce. Istnieją natomiast następujące wyjątki: Holandia, UK – 5 lat, Irlandia Północna – 4 lata, Europa Wschodnia – 7 lat. W większości państw uczniowie uczęszczają do szkół przez 5 dni w tygodniu, jednak w Luksemburgu i niektórych regionach Włoch tydzień szkolny trwa 6 dni.
5. W niektórych krajach uczniowie, którzy nie opanowali wymaganego materiału do końca roku szkolnego, muszą powtarzać klasę – Włochy, Finlandia, Polska. Natomiast wiele krajów przez okres obowiązkowej nauki automatycznie promuje uczniów do następnej klasy, a tym, którzy mają problemy oferowana jest pomoc – Norwegia, Szwecja.
Pedagogika porównawcza
1
PRZEDMIOT ZAINTERESOWAŃ P.P
· Systemy edukacyjne i jego elementy
· Polityka edukacyjna
· Czynniki, które mają wpływ na politykę edukacyjną
· Podobieństwa i różnice między systemami i instytucjami.
CELE:
· Analiza systemów i problemów edukacyjnych
· Odkrywanie prawidłowości
· Systematyzacja i integracja wiedzy pedagogicznej
· Optymalizacja procesu wychowania i kształcenia.
· Wskazywanie kierunków rozwoju polityki edukacyjnej.
FUNKCJE:
· Integrująca
· Wartościująca
· Inspirująca
· Prognostyczna
· Poznawcza
PROBLEM:
· Rozległość i zróżnicowanie obszaru poszukiwań
· Interdyscyplinarność i kontekstowość
· Fragmentaryczność i tendencyjność
MODEL ROZWOJU:
1. Poznawanie innych 1880
2. Rozumienie innych 1920 (okres wyjaśniania tego, co się dzieje)
3. Konstrukcja innych 1960
4. Mierzenie innych 2000
Pedagogika porównawcza – dyscyplina zajmująca się analizą i porównaniami systemów wychowania i oświaty w różnych krajach w powiązaniu z ich rozwojem polityczno-ekonomicznym i społeczno-kulturowym.
JUKSTAPOZYCJA – wspólny mianownik edukacyjny bądź pozaedukacyjny (porównywalność)
EKWIWALENCJA – podobieństwo, identyczność:
· Kultury - zbliżony kontekst kultury
· Kontekstu – zbliżone specyficzne właściwości
· Struktury – podobieństwo konstrukcji systemów
· Funkcji – podobna rola poszczególnych elementów w istnieniu systemów
· Korelacji – podobne kryteria wyznaczające kształt systemu
· Pochodzenia – podobieństwo korzeni
PROCEDURA BADAWCZA:
1. Wybór problemu.
2. Gromadzenie i porządkowanie danych
3. Wczesna interpretacja
4. Jukstapozycja danych
5. Formuowanie założeń
6. Porównywanie faktów i zjawisk edukacyjnych w celu weryfikacji przyjętych założeń.
7. Wnioskowanie
GŁÓWNE PROBLEMY BADAWCZE:
· Dobór tematów
· Przejrzystość kryteriów doboru państw
· Założenia badawcze
· Język
· Rzetelność naukowa
· Strukturalizacja zgromadzonej wiedzy
· Zależność między wynikami
System składa się z elementów, dających się ze sobą zidentyfikować, pomiędzy elementami istnieje przynajmniej jedna zależność. System to „(…) zbiór elementów i zachodzących między nimi relacji”. „System edukacyjny oddziałuje na społeczeństwo, społeczeństwo oddziałuje na system edukacyjny” – możemy powiedzieć, że cechy każdego systemu edukacyjnego wynikają z uwarunkowań lokalnych.
Cechy systemu:
- zależność
- względna stałość
- spójność
- funkcjonalność
Cechy systemu determinują jego identyfikowalność. Nie istnieją systemy identyczne.
Determinanty (wpływają na zróżnicowanie, kształt systemów edukacyjnych w różnych krajach):
- ekonomiczne
- polityczne
- społeczno- kulturowe
System edukacyjny obejmuje również kształcenie os. dorosłych.
Elementy systemu edukacyjnego:
- regulacje prawne: (system prawny)
- uczestnicy (s. osobowy)
- struktura (s. strukturalny)
- programy ( s. programowy)
- organizacje (s. funkcjonalny)
- infrastruktura (s. infrastrukturalny)
- środki finansowe (s. materialny)
- zarządzanie (s. zarządzania)
- demograficzne i geograficzne
W naszym kraju żyjemy na styku różnych systemów. Systemy te wzajemnie się przenikają i uzależniają; np. system prawny warunkuj inne systemy (system zdrowotny).
W świecie współczesnym budowanie systemu edukacyjnego lub jego modyfikacja powinna uwzględniać:
- rozwój techniczny i technologiczny
- procesy globalizacyjne o charakterze dwubiegunowym – unifikacja-uproszczenie
Tworzenie systemu edukacyjnego powinno zostać poprzedzone określeniem ogólnej filozofii i założeń wstępnych.
Osiągnięcia i wyzwania – edukacja w Polsce po 1989
I. Wychowanie przedszkolne
Osiągnięcia: znaczący wzrost upowszechnianie wychowania przedszkolnego.
W ostatniej dekadzie doszło do znacznego wzrostu upowszechniania wychowania przedszkolnego - ostatnie dwa lata to silne przyspieszenie dynamiki wzrostowej.
Wyzwania: nierównomierny dostęp do wychowania przedszkolnego.
Dostęp do wychowania przedszkolnego w Polsce jest wciąż znacznie gorszy niż w większości innych krajów europejskich. Przeciętna liczba dzieci w oddziale przedszkolnym utrzymuje się od kilku lat na tym samym, wysokim poziomie (21 dzieci). Do przedszkola uczęszczają w dużo większym stopniu dzieci mieszkające w miastach i mające lepiej wykształconych rodziców – przez co przedszkola bardziej różnicują, niż wyrównują szanse edukacyjne.
II. Gimnazja
Osiągnięcia: Gimnazja podnoszą kompetencje uczniów.
Sprawdziły się gimnazja - mimo obaw i zastrzeżeń towarzyszących ponownemu ich wprowadzeniu. Stało się tak głównie dzięki wydłużeniu o rok obowiązkowej edukacji ogólnej. Potwierdza to, przeprowadzane co trzy lata przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) badanie umiejętności piętnastolatków PISA. W 2000 r. badanie objęło jeden z ostatnich roczników uczących się w 8-letniej szkole podstawowej i rozpoczynających naukę w szkole średniej, w kolejnych edycjach badania, z 2003, 2006 i 2009 polscy piętnastolatkowie byli w zdecydowanej większości uczniami gimnazjów. Wynik polskich uczniów w badaniu umiejętności czytania poprawił się o 21 punktów (od 2000 r.), w matematyce 5 punktów (od 2003 r.), a w naukach przyrodniczych 10 punktów (od 2006 r.). W przypadku umiejętności związanych z czytaniem jest to jeden z największych wzrostów wśród badanych krajów.
Wyzwania: W dużych miastach rośnie podział gimnazjów na lepsze i gorsze.
W najlepszych systemach edukacyjnych udaje się godzić doskonałe wyniki uczniów z równymi szansami na dobrą edukację. W Polsce różnice między poziomem umiejętności uczniów uczęszczających do różnych szkół podstawowych i gimnazjów są relatywnie niskie, ale różnice między gimnazjami zwiększają się w dużych miastach. Utrzymuje się też wyraźny podział na uczniów liceów ogólnokształcących, techników i zasadniczych szkół zawodowych Wybór kształcenia zawodowego wciąż jest silnie uwarunkowany pochodzeniem społecznym uczniów, nie zaś świadomym wyborem zawodu.
III. Wyższe wykształcenie
Osiągnięcia: upowszechnianie wyższego wykształcenia.
Po 1989 r. Polska zaczęła gwałtownie nadrabiać dystans, jaki dzielił ją od krajów wysokorozwiniętych pod względem udziału osób z wyższym wykształceniem. Między 1995 a 2009 rokiem udział takich osób w grupie wiekowej 25-64 lata wzrósł z 9,7% do 21,2%. Sprzyja temu rynek pracy – osoby z wyższym wykształceniem są mniej zagrożone bezrobociem, krócej szukają pracy i zarabiają wyraźnie lepiej od osób, które ukończyły edukację na niższym poziomie - względna premia za posiadanie dyplomu uczelni jest w Polsce jedną z najwyższych wśród krajów OECD.
Wyzwania: Jakość wyższego wykształcenia.
Wiele wskazuje na to, że problemem polskiego szkolnictwa wyższego jest jego bardzo zróżnicowana jakość. Pośrednio świadczy o tym choćby niedostosowanie liczebności kadry akademickiej do liczby studentów. W ciągu ostatnich 20 lat, liczba studentów wzrosła pięciokrotnie, a liczba nauczycieli akademickich tylko o 60 procent. Wśród nowotworzonych szkół wyższych dominują uczelnie prowadzące kierunki o profilu humanistycznym, relatywnie często wybierane przez studentów, a jednocześnie tańsze w utrzymaniu.
IV. Edukacja na wsi
Osiągnięcia: Awans edukacyjny wsi.
...
spaf-tig