W wyniku kryzysu filozofii i kultury u schyłku XIX wieku narodziła się postawa zwana dekadentyzmem. Nazwa dekadentyzm okrela wiatopoglšd, u podstawy którego leży przekonanie o upadku cywilizacji i kultury. Dekadenci byli pesymistami, negowali naukę i postęp techniczny, towarzyszyło im poczucie daremnoci wszystkich ludzkich poczynań. Rzeczywistoć przyjmowali biernie, mieli dystans do codziennoci i społeczeństwa gonišcego za pienišdzem. Takie włanie nastroje wyraża jeden z najwybitniejszych twórców młodoeuropejskich, Charles Baudelaire. W jego twórczoci pojawia się motyw spleenu, czyli stanu ducha człowieka charakteryzujšcego się nudš i biernociš. Jest on ukazany w utworze "Spleen II ", gdzie atmosferę lęku, depresji i bezradnoci oddaje mroczna sceneria: niebo - pokrywa z ołowiu, strugi deszczu - kraty wiezienia. Poezja Baudelaire' a postuluje wyższoć duchowš artysty oraz koncepcję "poety odtršconego", niedostosowanego do zwykłego wiata, znakomicie wyrażonš w wierszu "Albatros". Chcšc dobitnie przedstawić dekadenckie nastroje, Baudlelaire ukazuje brzydotę i mierć. W utworze "Padlina" nie szczędzi drastycznych szczegółów, takich jak "brzuch pełen zgnilizny" i "zastępy much" kršżšce nad zwłokami. Rozkładajšce się ciało jest symbolem przemijania i nietrwałoci ludzkiego życia.Drugim wybitnym twórcš końca XIX wieku był Artur Rimbaud - wróg wszelkich norm i zasad moralnych. "Statek pijany" to jeden z najsłynniejszych jego utworów, którego naczelnym motywem jest symbol wolnoci i niezależnoci - statek "pijany wolnociš", płynšcy jak poezja Rimbauda daleko od wszelkich norm i kanonów. Do grona najwybitniejszych poetów przełomu XIX i XX wieku zaliczamy również Paula Verlaina, głoszšcego bezinteresownoć poezji i jej niezależnoci od życia. Był on prekursoerem symbolizmu, uznano go też za twórcę dekadentyzmu. Charakterystycznym przykładem oryginalnej formy i stylu poety jest utwór pt. "Zmierzch mistyczny". Przedstawionemu tam wiatu barw i rolin można przypisać szersze znaczenie takie jak życie czy przemijanie. Charakterystyczne dla schyłku wieku nastroje dekadenckie znajdujemy również w sztuce młodopolskiej. W poezji tego okresu nurt ten najlepiej reprezentuje Kazimierz Przerwa-Tetmajer oraz Jan Kasprowicz. W twórczoci Tetmajera dekadencka postawa wobec życia najwyraniej zaznacza się w utworach "Koniec wieku XIX", "Nie wierzę w nic" i "Eviva l'arte". W wierszu "Koniec wieku XIX" człowiek próbuje znaleć sposób chronišcy go przed poczuciem braku sensu życia. Zgodnie z filozofiš Schopenhauera, stanowišcš wiatopoglšd epoki, chcšc stłumić cierpienie towarzyszšce życiu, człowiek szuka pocieszenia w religii i filozofii. Wiersz składa się z pytań retorycznych, a poszczególne zwrotki, które odpowiadajš na te pytania, dotyczš przekleństwa, ironii, wzgardy, rozpaczy, walki, rezygnacji, przyszłego bytu i rozpaczy. Żadne z tych pojęć nie stanowi jednak "tarczy przeciw włóczni złego". Człowiekowi pozostaje tylko milczenie i uczucie całkowitej bezradnoci. Wiersz "Nie wierzę w nic" również podejmuje tematy egzystencjalne. Jest deklaracjš niewiary w obowišzujšce wartoci i ideały. Krytykuje aktywnoć zaspakajajšcš pragnienia i ambicje człowieka, która przysparza mu jedynie klęsk i upokorzeń. Podmiot liryczny jest niezadowolony ze wiata, czuje niedosyt, brak mu zaspokojenia. Pragnie zdobyć szczęcie, zrealizować marzenia, które sš nie do osišgnięcia: ,, Jak rzebiarz, który chciał zaklšć w marmur Afrodytę". Jedynym wyjciem z tej sytuacji jest odtracenie wiata zewnetrznego i ucieczka w stan nirvany. Jest to, według Schopenhauera, najlepszy rodek na złagodzenie życiowego cierpienia. Polega ona na wewnętrznym skupieniu, ucieczce do swiata poezji i sztuki. Towarzyszy jej poczucie nierzeczywistoci i obojętnoci. Nastroeje te Kazimierz Przerwa Tetmajer dokładnie opisuje w ,, Hymnie do Nirvany". Kolejnym, ważnym w twórczoci Tetmajera wierszem jest ,, Evviva L'arte" - Niech żyje sztuka. Poeta ubolewa tu nad rangš sztuki w życiu człowieka u schyłku XIX wieku. Podobnie jak Charles Baudelaire uznaje wyższoć artysty ,, nad nędznym filistrów narodem" przedkładajšcym wartoci materialne ponad sztukę. KONIEC WIEKU XIX Kazimierz Przerwa- Tetmajer Wiersz ten jest głęboko pesymistyczny, rysujšcy sylwetkę dekadenta, dla którego życie jest udrękš i wobec którego jest bezsilny. Poeta stawia 10 pytań będšcych propozycjami a raczej możliwociami przyjęcia okrelonej postawy wobec życia, postawy te sš różnorakiej wartoci: przekleństwo, ironia, przyjęcie idei, modlitwa, wzgarda, walka, rozpacz, czy rezygnacja. Każda z nich spotyka się z negatywnš postawš człowieka końca wieku, przekonanego o bezskutecznoci jakiegokolwiek czynu, jakiejkolwiek reakcji na rzeczywistoć. Nie wierzę w nic (Tetmajer) Wiersz ten jest klasycznym przykładem wyznania niewiary. Dawne marzenia i ideały na przełomie wieków straciły swój sens, można nimi tylko i wyłšcznie pogardzać. Utwór jest także wyznaniem bezsilnoci i apatii. Jakiekolwiek działanie napawa podmiot liryczny wstrętem. Jedyne co pozostało to pragnienie Nirwany. Życie ludzkie straciło sens do tego stopnia, że w człowieku silniejsze jest pragnienie niebytu, nieistnienia niż wola życia.
Gocu