Polska komedia przed 1939.pdf

POLSKA KOMEDIA FILMOWA PRZED 1939

 Przejście od dramatu obyczajowego, o cechach wyraźnie młodopolskich, do komedii w jej

rozlicznych odmianach odbyło się zgodnie z tendencją ogólnoświatową, ale miało tez swą

specyfikę. Była nią niespotykana w tej skali symbioza polskiego filmu z kabaretem, rewią i

operetką.

 Polska komedia filmowa pojawiła się właśnie na początku lat trzydziestych gdyż:

 Należało zrobić wszystko, aby przyciągnąć do kin widza odczuwającego

dotkliwie skutki kryzysu ekonomicznego

 Trzeba było stworzyć atrakcyjny ekwiwalent dźwiękowy dawnych niemych,

pełnych ekspresji dramatów duszy.

 Myślano o nastrojach psychicznych widowni, nękanej szarością trudnej,

codziennej egzystencji i sarkającej na patriotyczno-męczeński ton filmów

poprzedniego okresu.

 Najczęściej spotykane gatunki komedii to:

1) Farsa

2) Komedia muzyczna

 Polscy menadżerzy filmowi, przystępując do wylansowania komedii muzycznej i farsy,

trafili na żyłę złota w postaci autorów i aktorów małych warszawskich scen

rewiowych i kabaretowych- głównie „Bandy"

 Nazwiska takie jak Dymsza, Krukowski, Pogorzelska, Lawiński, Tom, Walter, Znicz,

Bodo tasowały się, występując obok siebie lub wymiennie we wszystkich 10

komediach pierwszej połowy lat trzydziestych.

 Komedia miała mieć zamkniętą konstrukcje dramaturgiczną i musiała mieć swego

bohatera lub bohaterów, którzy w granicach seansu przeżywali jakieś wesołe perypetie.

 Scenarzyści komedii filmowej nie silili się jednak na oryginalność. Sięgali po dostępne,

wypróbowane wzory, czerpiąc z tradycji wiedeńskiej operetki, francuskiego

wodewilu, ze scenek bulwarowych lub po prostu z filmów niemieckich, austriackich i

francuskich.

 Najczęściej zarzucano polskiej komedii filmowej błahość, zły smak oraz teatralność.

Recenzenci raz po raz demaskowali jawne zapożyczenia, apelując o wypracowanie

własnych wzorów, o sięgnięcie po treści realistyczne, odzwierciedlenie rzeczywistości

polskiej, ustawienie przed nią krzywego zwierciadła satyry.

 Filmowcy szli po najmniejszej linii oporu. Za cel satyrycznego ataku wybierali

sobie przede wszystkim drobnomieszczan  Cechy:

 Płytka i powierzchowna

 Ograniczała się do łatwych prześmiewek z prowincjonalnego kołtuna, postaci

karykaturalnie przerysowanej, a więc bliższej konwencjom teatralnym niż

rzeczywistości.

 Wszystkie typy były ściśle określone: mąż - „pantofel”, żona - „herod-baba",

córka -„panna na wydaniu”, ukochany- „ubogi młodzieniec", służąca- „kocmo-

łuch", jej narzeczony — „sympatyczny kanciarz".

 Podstawowe tło stałych konfliktów, w jakie postacie te wchodziły, stanowiły:

rewie, dancingi, majątek ziemski.

 Karykaturalne imiona i nazwy nadawane przez scenarzystów postaciom i

miejscowościom według zasady nomen- omen. I tak np. bohaterowie

najgłośniejszej komedii tych lat — Każdemu wolno kochać nosili imiona

Kędziorek i Baleron, a akcja rozgrywała się częściowo w majątku Świntuchy,

poczta Wygłupin.

 Humor polskich komedii filmowych obliczony był przede wszystkim na gust szerokiej

widowni, z wyraźnym ukłonem w stronę decydującej o sukcesie filmu publiczności

stołecznej i kin wielkomiejskich. Dla niej właśnie rezerwowano przywilej kwitowania

śmiechem owej skrajnej głupoty Grajdołków, istniejących gdzieś poza nimi, tak jak do

niej kierowano sentymentalną życzliwość w traktowaniu warszawskich cwaniaków

 Powiedzonka językowe spopularyzowane przez filmy szybko stawały się częścią potocznej

mowy, niestety warsztat filmowy był nadal prymitywy: kamera filmowała estradę statycznie,

z jednej pozycji, jak przy dokumentowaniu przedstawienia teatralnego.

 1930-1934:

1) Najwięcej pochwał zebrały filmy Każdemuwolno kochać Mieczysława

Krawicza i Janusza Warneckiego oraz Jego ekscelencja subiekt Michała

Waszyńskiego. Oba ukazały się na ekranach na początku sezonu 1933/34, tzn.

wówczas, gdy gatunek komediowy przestał być w kinematografii polskiej

nowalijką. Filmowcy i aktorzy uzyskali już pewien stopień rutyny, a krytyka

zaczęła stosować oceny bardziej wnikliwe, analityczne.

2) Obok dwóch omówionych tytułów, ale w hierarchii jakości jak gdyby o szczebel

niżej, znalazły się trzy dalsze komedie filmowe — Ułani, ułani, chłopcy malowani

(1931), 10% dla mnie (1932) oraz Parada rezerwistów (1934), wprowadzone na

ekran stołecznego kina Casino w okresie kolejnych karnawałów. Reżyserami

byli: Mieczysław Krawicz, Juliusz Gardan i Michał Waszyński

3) Spośród pozostałych pięciu komedii dwie posiadały pewną odrębną specyfikę

produkcyjną: zostały wyprodukowane przy wykorzystaniu obcych

kapitałów  Dwanaście krzeseł (1933), zrealizowana wspólnie z czeskimi filmowcami

oraz komedia muzyczna Kocha, lubi, szanuje... robiona z Amerykanami

4) Trzy pozostałe komedie tego okresu - Sto metrów miłości (1932), Romeo i Julcia

(1933) i Pieśniarz Warszawy (1934) -były przykładami negatywnymi, produktami

wzorcowo seryjnymi. Ich powstaniu patronowała moda i ogólna tendencja

dostarczania łatwej rozrywki, tworzenia kultury dla saperów, kucharek i

pomocnic domowych, co przez wiele lat było dla wielu synonimem polskiej

kinematografii.

 Rok 1935 w kinematografii polskiej zasłużył bez przesady na miano „roku Dymszy'' 

jego cztery role przyćmiły wszystko inne, co w tym okresie działo się w rodzimej produkcji

filmowej.

 Znaczenie ekspansji Dymszy polegało na tym, że kreował on wyłącznie postaci

pierwszoplanowe, stworzone wyłącznie dla niego, a więc lansujące pewien typ

bohatera i w konsekwencji wywierające silny wpływ na kształtowanie gustów

widowni.  Był to Antek Król z Antka policmajstra, Wincenty Poziomka z

ABC miłości, tytułowa postać Dodek z Dodka na froncie.

 L a t a 1934-1935stanowiły apogeum polskiej farsy filmowej

 W latach 1938 i 1939 odbyły się tylko trzy premiery komediowe:

1) Paweł iGaweł w reżyserii Mieczysława Krawicza z Dymszą i

Bodo

2) Włóczęgi Michała Waszyńskiego ze Szczepkiem i Tonkiem

3) Zapomniana melodia Konrada Toma i Jana Fethkego..

 Nowym zjawiskiem zaraz przed wojną były ambitniejsze komedie wykorzystujące jako

podstawę krajowe i zagraniczne sztuki teatralne.

 W 1938 roku zaadaptowana została przez Mieczysława Krawicza farsa

Nestroya Robert i Bertrand z Adolfem Dymszą i Eugeniuszem Bodo

 W lecie 1939 roku ten sam reżyser zrealizował Ja tu rządzę, adaptację sztuki

Wincentego Rapackiego (syna). Film tenwszedł na ekrany już podczas

okupacji.

 Hitlerowska agresja przerywa realizację dziewięciu filmów, w tym pięciu komedii

(m.in. Przygód pana Piorunkiewicza Eugeniusza Cękalskiego i Żołnierza królowej

Madagaskaru Jerzego Zarzyckiego).

10% DLA MNIE

Reżyseria: Juliusz Gardan

Scenariusz: Bolesław Land

Muzyka: Adam Rapacki

Rok produkcji: 1932

Obsada: Kazimierz Krakowski (Lopek), Władysław Walter (Grzybek). Janina Janecka

(Grzybkowa). Tola Mankiewiczówna (ich córka Zosia). Tadeusz Wesołowski (Janek, praktykant

notarialny), Józef Orwid (notariusz Alojzy), Alma Kar (Dziunia)

 Operetka filmowa.

 W miarę dowcipna, miejscami absurdalna, była niezłą satyra na ludzi, którzy, łatwo się

wzbogaciwszy, nabierali z miejsca wielkopańskich manier.

 Mocną strona tej komedii było aktorstwo Kazimierza Krakowskiego.

 Elementy kabaretu-piosenki wykonywane z mruganiem w stronę widowni — mieszały się tu

ze scenkami wodewilowymi, w których chór mieszkańców miasteczka gratulował Grzybkom

fortuny.

 Obowiązywała pełna umowność, jak w operetce: para młodych bohaterów siedziała tyłem do

siebie, oczywiście nie dostrzegając się nawzajem.

 Fabuła: Mieszkająca w małym miasteczku rodzina Grzybków wygrywa na loterii dużą sumę

pieniędzy i przyjeżdża do Warszawy, aby się zabawić. W ślad za nimi jedzie do stolicy

kochający się w ich córce (Tola Mankiewiczówna) urzędnik notarialny Janek (Tadeusz

Wesołowski). Przy pomocy bywalca warszawskich salonów, Lopka, udaje mu się przełamać

opór rodziców dziewczyny i uzyskać zgodę na małżeństwo.

DWANAŚCIE KRZESEŁ

Reżyseria: Michał Waszyński, Martin Frić

Zdjęcia: Antoni Wawrzyniak

Muzyka: Władysław Dań

Produkcja: Rex-Film

Rok produkcji: 1933

Premiera: 5 10 1933

Obsada: Ylasta Burian (fryzjer Ferdynand Śuplatko), Adolf Dymsza (antykwariusz Władysław

Klepka), Zula Pogorzelska (prezesowa domu sierot),Wanda Jarszewska (zarządzająca domem sierot)

 Koprodukcja polsko- czeska

 Główną siłą komedii Waszyńskiego i Frica jest udział polsko - czeskiej elity aktorskiej: Vlasty

Buriana, Adolfa Dymszy oraz Zuli Pogorzelskiej - popularnej w latach trzydziestych

warszawskiej divy operetkowej.

 Mimo że przed wojną koprodukcje stanowiły rzadkość, Dwanaście krzeseł nie odstaje

poziomem od komedii "narodowych". Z pewnością spora w tym zasługa dwu znakomitych i

doświadczonych reżyserów, którzy umieli bawić widza jak rzadko kto.

 Akcja powieści - pogoń za krzesłami, z których jedno stało się miejscem ukrycia wygranego

losu loteryjnego, stworzyła okazję do zaprezentowania cyklu dość luźno powiązanych

humorystycznych scenek obyczajowych. Bezpośrednia konfrontacja dwóch tak silnych

indywidualności komediowych jak Dymsza i Burian dała okazję do porównań, przy czym

opinie były zróżnicowane.

 Fabuła: Fryzjer Ferdynand otrzymuje zawiadomienie o śmierci ciotki i spadku po który ma

się zgłosić w Polsce, w Warszawie. Okazuje się, że jest to dwanaście krzeseł, które Ferdynand

oddaje do komisu. Niespokojną noc spędza w mieszkaniu swej zmarłej krewnej i odnajduje za

jej portretem list, z którego dowiaduje się, że w jednym z krzeseł schowanych jest 100 tysięcy

dolarów. Tymczasem krzesła zostały sprzedane... Perypetie związane z poszukiwaniem skarbu

są treścią tej zabawnej komedii, gdzie na kanwie znanego utworu literatury rosyjskiej snuje się

polsko-czeskie wątki.

JEGO EKSCELENCJA SUBIEKT

Reżyseria: Michał Waszyński

Scenariusz: Konrad Tom

Zdjęcia: Seweryn Steinwurzel

Muzyka: Henryk Wars

Produkcja: Urania-Film

Rok produkcji: 1933

Premiera: 7 04 1933

Obsada: Eugeniusz Bodo (subiekt Jurek), Ina Benita (Ania Porecka), Mieczysława Ćwiklińska (jej

matka), Konrad Tom (jej ojciec), Wiktor Biegański (dyrektor domu towarowego), Zygmunt

Chmielewski (Kracht, konkurent do ręki Ani), Ludwik Fritsche (kamerdyner), Irena Skwierczyńska

(kierowniczka działu w domu towarowym), Feliks Chmurkowski (gość u Poreckich)

 Typowa komedia okresu kryzysowego, wywodząca się ze starych tradycji fars teatralnych,

opartych na wzorach komedii pomyłek i motywie nagłej, niespodziewanej kariery

 Film dowodził, że ubogi człowiek dzięki urokowi osobistemu i życiowej zaradności może

osiągnąć szczęście.

 Film zrealizowany został lekko, sprawnie, z poczuciem humoru i dobrą oprawą muzyczną.

 Autorem scenariusza był Konrad Tom, współtwórca kabaretu „Qui pro quo". Jego udział w

realizowanym filmie wydaje się ważniejszy niż reżysera Waszyńskiego. Tom nadał bowiem

filmowi ów bliski jego sercu kabaretowy ton, który z kolei usprawiedliwiał miałkość,

banalność krzepiącego posłania, iż „dobrze zarabiający subiekt nie gorszy od

zbankrutowanego hrabiego"

 Fabuła: W pewien sylwestrowy wieczór subiekt wielkiego magazynu konfekcyjno-

galanteryjnego, Jurek (Eugeniusz Bodo) „wypożycza" sobie frak zdobiący reklamowego

manekina i trafia na przyjęcie w salonie bogatych przemysłowców-dorobkiewiczów

Poreckich. Wzięty przypadkowo za radcę Chełmońskiego poznaje córkę gospodarzy Anię (Ina

Benita) i zakochuje się w niej od pierwszego wejrzenia. Zaczyna prowadzić podwójne życie:

w dzień jest biednym subiektem, a wieczorem - narzeczonym bogatej jedynaczki.

Zdemaskowany musi odstąpić ukochaną innemu, podstarzałemu kandydatowi na męża.

Rodzice Ani bankrutują, co młodym daje możliwość wspólnego życia.

KAŻDEMU WOLNO KOCHAĆ

Reżyseria: Mieczysław Krawicz.

Scenariusz: Jerzy Nel, Julian Krzewiński

Muzyka: Zygmunt Karasiński

Produkcja: Blok-Muzafilm

Rok produkcji: 1933

Premiera: 24 02 1933

Obsada: Adolf Dymsza (Hipek. bezrobotny kelner), Mariusz Maszyński (Alojzy Kędziorek,

muzyk), Mira Zimińska (pokojówka u Sagankiewiczów), Józef Orwid (Pulweriusz Sagankiewicz),

 Pierwszy film całkowicie udźwiękowiony w kraju.

 Komedia muzyczna obfitująca w melodyjne, dobrze wtopione w akcję piosenki, pełna

zabawnych gagów rodem z operetki.

 Atutem jest udział Adolfa Dymszy i Miry Zimińskiej- znakomitych aktorów komediowych.

 Fabuła: Biedny muzyk kocha się w Renacie, która rodzina chce wydać za bogatego rzeźnika.

Hipek, przyjaciel Alojzego, sprzedaje jego piosenkę dyrektorowi teatru. Piosenka robi furorę.

Alojzy zostaje omyłkowo zamknięty w szpitalu psychiatrycznym, z którego ucieka i idzie do

teatru, w którym śpiewają jego piosenkę. Otrzymuje rzęsiste brawa i zamówienie na nowe

utwory. Rodzina Renaty godzi się na jej małżeństwo z Kędziorkiem.

PIEŚNIARZ WARSZAWY

Reżyseria: Michał Waszyński

Scenariusz: Ludwik Starski, Eugeniusz Bodo

Zdjęcia: Seweryn Steinwurzel

Muzyka: Henryk Wars

Produkcja: Urania-Film

Rok produkcji: 1934

Premiera: 24 02 1934

Obsada: Eugeniusz Bodo (Julian Pagórski), Maria Crorczyńska (aktorka rewiowa. Peppita). Barbara

Gilewska (Zosia), Michał Znicz (stryj Juliana, Eustachy), Władysław Walter („Duży Antoś"),

Wiktor Biegański (Lolo. przyjaciel Juliana), Stanisław Łapiński (detektyw Kropka), Ludwik Fritsche

(ojciec Zosi).

 Stosuje zapożyczenia z innych filmów lub transpozycje chwytów rewiowych technicznie

usprawnionych możliwościami filmu:

 Gdy bohater zaczyna śpiewać na ulicy piosenkę, z nieba spadają animowane nuty

 W parku pod wpływem śpiewu topnieje śnieg i rozkwitają kwiaty

 W czasie bójki na schodach jeden z uderzonych stacza się po schodach pod górę

(taśmę puszczono od końca),a dopiero potem spada w dół

 Gdy bohater śpiewa w swoim pokoju piosenkę, z miniaturowej budki telefonicznej

umieszczonej na blacie biurka wychodzi równie miniaturowa jego ukochana (zdjęcie

trikowe).

 Przeciętny film. w którym wyczuwa się szczególną serdeczność do Warszawy i jej

mieszkańców.

 Próba wyjścia poza komedie salonową. która stanowiła główny gatunek filmowy

kinematografii polskiej w owym czasie.

 Piosenka „Już taki jestem zimny drań" śpiewana przez Eugeniusza Bodo stała się

przebojem

 Fabuła: Julian Pagórski (Bodo), zbuntowany przeciwko familijnym planom ożenienia go,

zrywa z rodziną i zostaje ulicznym śpiewakiem. Zdobywa popularność i po licznych

perypetiach ze swoją dawną kochanką (Gorczyńska) i biurem detektywów uzyskuje zgodę

rodziny na poślubienie Zosi (Basia Gilewska), sprzedawczyni papierosów.

ABC MIŁOŚCI

Reżyseria: Michał Waszyński

Scenariusz: Marian Hemar

Zdjęcia: Albert Wywerka

Muzyka: Henryk Wars

Produkcja: Rex-Film

Rok produkcji: 1935

Premiera: 22 02 1935

Obsada: Adolf Dymsza (Wincenty Poziomka), Maria Bogda (Helenka), Kazimierz Krukowski,

Basia Wywerkówna (Basieńka), Konrad Tom (lowelas), Ludwik Lawiński (dyrektor „Kosmos-

Filmu"), Józef Orwid (dyrektor rewii), Eugeniusz Koszutski (dentysta). Helena Zarembina (Florcia

Słowikówna), Monika Carlo (aktorka rewiowa)

 Bardzo przeciętna komedia muzyczna

 Znakomity komik Adolf Dymsza stara się grać bohatera poważnego i w miarę

sentymentalnego. Niestety, piosenki i gagi rodem z kabaretu nie pozwoliły mu zbudować

pełnokrwistej postaci.

 Fabuła: Wincenty Poziomka, utrzymujący się z pisania kucharkom listów miłosnych, dostaje

w spadku pół sklepu spożywczego pod warunkiem, że zaopiekuje się trzyletnią Basieńka,

wnuczka wspólnika. Marzący o karierze artysty, nie bardzo znający się na handlu Poziomka

niemal doprowadza sklep do miny. Angażuje do pomocy urodziwą pannę Helenkę, w której

się z miejsca zakochuje. Sklep zostaje uratowani' dzięki niespodziewanej karierze filmowej

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: