Kir Bułyczow
Opowiadania
Czy mogę rozmawiać z Niną?
- Czy mogę rozmawiać z Niną?
- To ja, Nina.
- Tak? Dlaczego masz taki dziwny głos?
- Dziwny głos?
- Nie twój. Cienki. Jesteś czymś zmartwiona?
- Nie wiem.
- Może nie powinienem dzwonić?
- A kto mówi?
- Od kiedy przestałaś mnie poznawać?
- Kogo poznawać?
Głos był młodszy od Niny o dwadzieścia lat. A w
rzeczywistości głos Niny był od niej młodszy o pięć lat.
Jeśli się kogoś nie zna, to po głosie trudno odgadnąć jego
wiek. Głosy często starzeją się wcześniej niż ich
właściciele. Albo długo pozostają młode.
- No dobrze - powiedziałem. - Słuchaj, dzwonię do ciebie
poniekąd w pewnej sprawie.
- Pan chyba pomylił numer - powiedziała Nina. - Ja pana
nie znam.
- To ja, Wadim, Wadik, Wadim Nikołajewicz! Co się z tobą
dzieje?
- No właśnie! - Nina westchnęła, jakby żal jej było
kończyć rozmowę. - Nie znam żadnego Wadika i Wadima
Nikołajewicza.
Odczekałem chwilę, zanim wykręciłem ten numer jeszcze
raz. Zdaje się, że po prostu dodzwaniałem się gdzie indziej.
Moje palce nie chciały dzwonić do Niny. I wykręciły inny
numer. A dlaczego nie chciały?
Odszukałem na stole paczkę kubańskich papierosów. Mocnych
jak cygara. Robią je pewnie z obrzynków cygar. A jaką ja
mogę mieć sprawę do Niny albo poniekąd sprawę? Żadnej. Po
prostu chciałem się dowiedzieć, czy jest w domu. A jeśli jej
nie ma, to też niczego nie zmienia. Może być na przykład u
mamy. Albo w teatrze. Wieki całe nie była w teatrze.
Zadzwoniłem do Niny.
- Nina? - zapytałem.
- Nie, Wadimie Nikołajewiczu - odpowiedziała Nina. -
Znowu się pan pomylił. Jaki numer pan wykręca?
- 149-40-89.
- A mój to Arbat. Jeden - trzydzieści dwa - pięć trzy.
- Oczywiście - powiedziałem. - Arbat to cztery?
- Arbat to G.
- No cóż - powiedziałem. - Przepraszam, Nino.
- Proszę - powiedziała Nina. - I tak nic nie robię.
- Postaram się więcej do pani nie dzwonić - powiedziałem.
- Gdzieś się zaklinowało i dodzwaniam się do pani. Telefon
źle działa.
- Tak - zgodziła się ze mną Nina.
Odłożyłem słuchawkę.
Trzeba poczekać. Albo wykręcić setkę. Zegarynka. Coś się
tam połączy w zaplątanych liniach na centrali. I dodzwonię
się. "Dwudziesta zero zero" - powiedziała kobieta w
zegarynce. Nagle pomyślałem, że jeżeli jej głos nagrali
dawno, dziesięć lat temu, to ona wykręca "setkę", gdy jej
nudno, gdy jest sama w domu i słucha swojego młodego głosu.
A może ona umarła. Wtedy jej syn albo człowiek, który ją
kochał, wykręca "setkę" i słucha jej głosu.
- Tak, słucham - powiedziała Nina młodym głosem. - To
znowu pan, Wadimie Nikołajewiczu?
- Tak - powiedziałem. - Najwidoczniej nasze telefony
połączyły się na amen. Tylko niech się pani nie gniewa,
niech pani nie myśli, że ją żartuję. Bardzo uważnie
wykręcałem numer.
- Oczywiście, oczywiście - powiedziała szybko Nina. -
Nawet przez chwilę tak nie pomyślałam. Bardzo się panu
spieszy Wadimie Nikołajewiczu?
- Nie - powiedziałem.
- Ma pan ważną sprawę do Niny?
- Nie, po prostu chciałem się dowiedzieć, czy jest w
domu.
- Stęsknił się pan?
- Jakby to pani powiedzieć...
- Rozumiem, jest pan zazdrosny - powiedziała Nina.
- Pani jest zabawna - powiedziałem. - Ile pani ma lat?
- Trzynaście. A pan?
- Czterdzieści kilka. Jest między nami grubaśny mur z
cegieł.
- I każda cegla to jeden miesiąc, prawda?
- Nawet jeden dzień może być cegłą.
- Tak - westchnęła Nina. - Wtedy to naprawdę gruby mur. O
czym pan teraz myśli?
- Trudno powiedzieć. W tej chwili o niczym. Przecież
rozmawiam z panią.
- A gdyby miał pan trzynaście lat albo nawet piętnaście,
moglibyśmy się poznać - powiedziała Nina. - To by było
bardzo śmieszne. Powiedziałabym: "Niech pan przyjedzie jutro
wieczorem pod pomnik Puszkina. Będę na pana czekać punkt
siódma". I byśmy się nie rozpoznali. Gdzie się pan spotyka z
Niną?
- Jak kiedy.
- I pod Puszkinem?
- Niezupełnie. Jakoś tak wyszło, że spotykaliśmy się pod
"Rosją".
- Gdzie?
- Pod kinem "Rosja".
- Nie znam.
- No, na Puszkińskiej.
- I tak nie wiem. Pan pewnie żatruje. Dobrze znam plac
Puszkina.
- Nieważne - powiedziałem.
- Dlaczego?
- To było dawno.
- Kiedy?
Dziewczynka nie chciała odkładać słuchawki. Z jakiegoś
powodu z uporem ciągnęła rozmowę.
- Jest pani sama w domu? - zapytałem.
- Tak. Mama jest na wieczornej zmianie. Pracuje jako
pielęgniarka w szpitalu. Zostanie na noc. Mogłaby wrócić
jeszcze dzisiaj, ale zostawiła w domu przepustkę.
- Aha - zgodziłem się. - Dobrze, kładź się spać,
dziewczynko. Jutro idziesz do szkoły.
- Powiedział pan to jak do dziecka.
- Nie, coś ty, rozmawiam z tobą jak z dorosłą.
- Dziękuję. Tylko sam niech się pan kładzie o siódmej. Do
widzenia. I niech pan więcej nie dzwoni do tej swojej Niny.
Bo znowu się pan do mnie dodzwoni. I obudzi mnie, małą
dziewczynkę.
Odłożyłem słuchawkę. Potem włączyłem telewizor i
dowiedziałem się, że pojazd księżycowy przeszedł odcinek 337
metrów. Pojazd księżycowy pracował, a ja się obijałem.
Postanowiłem, że ostatni raz zadzwonię do Niny po
jedenastej. Całą godzinę zajmowałem się głupstwami.
Zdecydowałem, że jeśli jeszcze raz trafię na dziewczynkę, to
od razu odłożę słuchawkę.
- Wiedziałam, że pan jeszcze raz zadzwoni - powiedziała
Nina, gdy odebrała telefon. - Tylko niech pan nie odkłada
słuchawki. Strasznie się nudzę, słowo honoru. I nie mam co
czytać i za wcześnie na spanie.
- No dobrze - powiedziałem. - Rozmawiajmy. Dlaczego pani
jeszcze nie śpi? Już późno.
- Dopiero ósma - powiedziała Nina.
- Późni się pani zegarek - powiedziałem. - Już prawie
dwunasta.
Nina roześmiała się. Miała ładny, miękki śmiech.
- Strasznie chce się pan mnie pozbyć - powiedziała. -
Teraz październik, dlatego zrobiło się już ciemno i wydaje
się panu, że to noc.
- Teraz pani żartuje? - zapytałem.
- Nie, ja nie żartuję. Nie tylko zegarek, ale i kalendarz
panu kłamie.
- Dlaczego kłamie?
- Zaraz mi pan powie, że u pana jest nie październik,
tylko luty.
- Nie, grudzień - powiedziałem. I z jakiegoś powodu sam
sobie nie uwierzyłem, spojrzałem na gazetę leżącą obok, na
kanapie. Dwudziesty trzeci grudnia - było napisane pod
nagłówkiem.
Pomilczeliśmy trochę, miałem nadzieję, że ona zaraz powie
"Do widzenia". Ale ona nagle zapytała:
- Jadł pan kolację?
- Nie pamiętam - powiedziałem szczerze.
- To znaczy, że nie jest pan głodny.
- Nie, nie jestem.
- A ja jestem głodna.
- W domu nie ma nic do jedzenia?
- Nic! - powiedziała Nina. - Pusto jak wymiótł.
Śmiesznie, co?
- Nawet nie wiem, jak pani pomóc - powiedziałem. -
Pieniędzy też nie ma?
- Są, ale bardzo mało. I wszystko jest już zamknięte. A
poza tym co by można kupić?
- No tak - zgodziłem się. - Wszystko już zamknięte. Chce
pani, to zajrzę do lodówki, zobaczę, co mam?
- Ma pan lodówkę?
- Starą - powiedziałem. - "Siewier". Zna pani taką?
- Nie - powiedziała Nina. - A jeśli pan coś znajdzie, to
co potem?
- Potem? Złapię taksówkę i podwiozę pani. A pani zejdzie
na podwórko i weźmie.
- A daleko pan mieszka? Bo ja na Siwcewom Wrażku, 15/25.
- A ja na Mosfilmowskiej. Przy Lenińskich Górach. Za
uniwersytetem.
- Znowu nie wiem. Ale to nieważne. Dobrze pan to
wymyślił, dziękuję panu. A co pan ma w lodówce? Ja tylko tak
pytam, niech pan sobie nie myśli.
- Żebym to ja pamiętał - powiedziałem. - Zaraz przeniosę
telefon do kuchni i zobaczymy.
Przeszedłem do kuchni, a sznur od telefonu ciągnął się za
mną jak żmija.
- No więc - powiedziałem - otwieram lodówkę.
- Może pan nosić telefon ze sobą? Nigdy o takim nie
słyszałam.
- Oczywiście, że mogę. A pani telefon gdzie stoi?
- W przedpokoju. Wisi na ścianie. No i co ma pan w
lodówce?
- To znaczy, tak... co my tu mamy w tej torebce? Jajka,
nic ciekawego.
- Jajka?
- Aha, kurze. O, chce pani, przyniosę kurę? Nie, to
francuska, mrożona. Zanim ją pani ugotuje, zgłodnieje pani
na dobre. I mama wróci z pracy. Wezmę lepiej kiełbasę. Albo
nie, znalazłem marokańskie sardynki, sześćdziesiąt kopiejek
za puszkę. Mam do nich pół słoika majonezu. Słyszy pani?
- Tak - powiedziała Nina cichutko. - Dlaczego pan tak
żartuje? Najpierw chciałam się roześmiać, ale potem zrobiło
mi się smutno.
- A to dlaczego? Naprawdę pani tak zgłodniała?
- Nie, pan wie.
- Co wiem?
- Wie pan - powiedziała Nina. Przez chwilę milczała,
potem dodała: - No i dobrze! Niech mi pan powie, ma pan
czerwony kawior?
- Nie, ale za to mam filety z pałtusa.
- Nie trzeba, wystarczy - powiedziała Nina twardo. -
Zmieńmy temat. Już wszystko zrozumiałam.
- Co zrozumiałaś?
- Że pan też jest głodny. A co pan widzi z okna?
- Z okna? Domy, fabrykę lalek. Akurat wpół do dwunastej.
Koniec zmiany. Sporo dziewcząt wychodzi z portierni. Poza
tym widzę jeszcze "Mosfilm". I straż pożarną. I kolej. O,
właśnie jedzie pociąg.
- I widzi pan to wszystko?
- No tak, pociąg jedzie daleko. Widać tylko łańcuszek
ogników, okien!
- No i kłamie pan!
- Nie należy tak rozmawiać ze starszymi - powiedziałem. -
Nie mogę kłamać. Mogę się mylić. A więc gdzie się pomyliłem?
- Pomylił się pan mówiąc, że widzi pan pociąg. Nie można
go zobaczyć.
- A co on niewidzialny, czy co?
- Widzialny, tylko okna nie mogą się świecić. No i w
ogóle, pan nie wyglądał przez okno.
- Dlaczego? Stoję przy samym oknie.
- A pali się u pana w kuchni światło?
- Oczywiście. Przecież po ciemku nie zaglądałbym do
lodówki. Spaliła mi się w niej żarówka.
- No i proszę, już trzeci raz pana przyłapałam.
- Nina, kochanie, wytłumacz mi, na czym mnie przyłapałaś?
- Jeśli patrzy pan przez okno, to odchylił pan
zaciemnienie. A jeśli odchylił pan zaciemnienie, to zgasił
pan światło. Zgadza się?
- Nie zgadza się. Po co mi zaciemnienie? Wojna czy co?
- Ojejej! Jak można się tak zapomnieć! A co, może pokój?
- No, jak rozumiem, Wietnam, Bliski Wschód... Ja nie o
tym.
- Ja też nie o tym... Chwileczkę, czy pan jest kaleką?
- Na szczęście, wszystko mam na swoim miejscu.
- Ma pan broń?
- Jaką broń?
- To dlaczego nie jest pan na froncie?
Właśnie w tym momencie zacząłem podejrzewać coś
niedobrego. Wyglądało na to, że dziewczynka robi sobie ze
mnie żarty. Ale była przy tym tak naturalna i poważna, że
omal mnie nie przestraszyła.
- Na jakim froncie powinienem być, Nino?
- Na najzwyklejszym. Gdzie są wszyscy. Gdzie tata. Na
froncie niemieckim. Mówię poważnie, nie żartuję. To pan tak
dziwnie ze mną rozmawia. A może pan nie kłamie o kurze i
jajkach?
- Nie kłamię - powiedziałem. - I żadnego frontu nie ma.
Może ja naprawdę do pani przyjadę?
- Ale ja naprawdę nie żartuję! - prawie krzyknęła Nina. -
I niech pan też przestanie. Na początku to było ciekawe i
wesołe. A teraz zrobiło się jakoś dziwnie. Przepraszam. To
tak jakby pan nie udawał, tylko mówił prawdę.
- Słowo honoru, dziewczynko, że mówię prawdę -
powiedziałem.
- Nawet się przestraszyłam. Nasz piec prawie nie grzeje.
Jest mało drzewa. I ciemno. Tylko kaganek. Dzisiaj nie ma
światła. I strasznie mi się nie chce siedzieć samej.
Powkładałam na siebie wszystkie ciepłe rzeczy.
I w tym momencie ostro i jakoś tak gniewnie powtórzyła
pytanie:
- Dlaczego nie jest pan na froncie?
- Na jakim ja mogę być froncie? - Rzeczywiście, żarty
zaszły za daleko. - Jaki może być front w siedemdziesiątym
drugim roku!
- Śmieje się pan ze mnie?
Głos znowu zmienił ton, stał się nie dowierzający,
malutki, trzy wierszyki od podłogi. I przed moimi oczami
pojawił się niesamowity, zapomniany już obrazek: to, co
działo się ze mną wiele, trzydzieści albo więcej lat temu.
Gdy ja też miałem dwanaście lat. A w pokoju stała burżujka.
A ja siedzę na kanapie z podwiniętymi nogami. I pali się
świeczka, a może to była lampa naftowa? A kura wydaje się
nierealnym, bajkowym ptakiem, który jedzą tylko w
powieściach. Chociaż ja wtedy nie myślałem o kurze...
- Dlaczego pan zamilkł? - zapytała Nina. - Niech pan
lepiej mówi.
- Nino - powiedziałem. - Jaki mamy teraz rok?
- Czterdziesty drugi - powiedziała Nina.
Zacząłem układać sobie w głowie kawałeczki
niedorzeczności, które były w jej słowach. Nie zna kina
"Rosja". I numer telefonu ma tylko sześć cyfr. I to
zaciemnienie...
- Nie mylisz się? - zapytałem.
- Nie - powiedziała Nina.
Wierzyła w to, co mówiła. A może głos mnie oszukał? Może
ona nie ma trzynastu lat? Może to czterdziestoletnia
kobieta, która zachorowała jeszcze wtedy, będąc dziewczynką
i wydaje się jej, że została tam, gdzie wojna.
- Niech pani posłucha - powiedziałem spokojnie. Przecież
nie odłożę słuchawki. - Dzisiaj jest dwudziesty trzeci
grudnia 1972 roku. Wojna skończyła się dwadzieścia siedem
lat temu. Wie pani o tym?
- Wie pani. Jest godzina dwunasta. No, jak ja mam to pani
wytłumaczyć?
- Dobrze - powiedziała Nina pokornie. - Ja też wiem, że
nie przywiezie mi pan tej kury. Powinnam się domyślić, że
francuskich kur nie ma.
- Bo we Francji są Niemcy.
- We Francji od dawna nie ma żadnych Niemców. Chyba że
turyści. Ale niemieccy turyści przyjeżdżają również do nas.
- Jak to? Kto ich wpuszcza?
- A dlaczego mielibyśmy ich nie wpuszczać?
- Tylko niech mi pan nie próbuje wmówić, że fryce nas
zwyciężą. Pan pewnie jest szkodnikiem albo szpiegiem.
- Nie, pracuję w RWPG, w Radzie Wzajemnej Pomocy
Gospodarczej. Zajmuję się Węgrami.
- No i znowu pan kłamie! Na Węgrzech są faszyści.
- Węgrzy dawno temu przepędzili swoich faszystów. Węgry
są republiką socjalistyczną.
- Ojej, a już się bałam, że pan naprawdę jest
szkodnikiem. A pan to wszystko wymyśla. Nie, niech pan nie
zaprzecza. Lepiej niech pan opowie, jak będzie potem. Niech
pan wymyśli, co pan chce, żeby tylko było dobrze. Proszę. I
przepraszam, że tak niegrzecznie z panem rozmawiałam. Po
prostu nie zrozumiałam.
Przestałem się sprzeczać. Jak to wy...
GILGUSZ