Encyklopedia Biblii.txt

(1244 KB) Pobierz
tytu�: "Encyklopedia Biblii"

Spis rzeczy
Geografia ziemi Izraela 10
Ro�liny biblijne 14
Drzewa i krzewy 16
Biblijne zwierz�ta 18
Biblijne ptaki 20
Odkopywanie przesz�o�ci 28
Pismo 37
Archeologia i Stary Testament 41
Archeologia i Nowy Testament 58
Jak spisano Bibli� i jak sta�a si� jedn� ksi�g� 68
T�umaczenia i t�umacze 72
Wprowadzenie do Biblii 86
Ksi�gi Biblii 87
Rozumie� Bibli� 108
Religia Izraela 115
Przykazania 117
Posty i �wi�ta 119
Przybytek i �wi�tynie 123
Kap�ani, lewici i ofiary 126
Prorocy 128
Pomi�dzy Testamentami 131
Religia �ydowska: czasy Nowego Testamentu 133
Nauczanie Jezusa 136
Kult chrze�cija�ski w nowym Testamencie 138
6. Podstawowe nauczanie Biblii 141
7. Dom i �ycie rodzinne w Biblii 159
  �ycie w rodzinie 161
  Specjalne okazje 164
  Ubranie i moda 169
  Miasto i �ycie miejskie 174
  �ycie na wsi 177
  Budownictwo mieszkaniowe 180
  Po�ywienie dla rodziny 184
  �ycie towarzyskie 189
8. Postacie biblijne 193
9. Praca i stosunki spo�eczne w Biblii 217
  Amatorzy, fachowcy i niewolnicy 218
  Rolnictwo 219
  Budownictwo, murarze i cie�le 222
  Wyr�b odzie�y 225
  G�rnictwo i obr�bka metali 227
  Ceramika 229
  Inne zawody 232
  Medycyna 234
  Kupiectwo i handel 237
  Pieni�dze, wagi i miary 239
  Rz�d i administracja 242
  Edukacja 245
  Wojna, bro� i wojownicy 247
  Podr�e i transport 251
10. Miejsca biblijne 253
11. Narody i ludy w Biblii 279

Egipcjanie 280
Kananejczycy 284
Filistyni 287
Asyryjczycy 289
Babilo�czycy 291
Persowie 296
Grecy 298
Rzymianie 300
Inne narody 305
12. Atlas historii biblijnej 311

Pocz�tki: Stworzenie, potop i dalsze wydarzenia 312
�wiat Starego Testamentu 314
Patriarchowie: od Abrahama do J�zefa 316
Z Egiptu do Ziemi Obiecanej 318
Jozue, podb�j i S�dziowie 320
Pierwsi kr�lowie Izraela: Saul, Dawid i Salomon 322
Dwa Kr�lestwa 324
Wzrost pot�gi Asyrii 326
Inwazja babilo�ska 328
Wygnanie 330
Powr�t do Jerozolimy 332
Greckie imperium i kultura 334
Rzym i �wiat Nowego Testamentu 336
Nadzieja �yd�w 338
�ladami Jezusa 340
Zes�anie Ducha �wi�tego i rozw�j Ko�cio�a 342
Podr�e Paw�a 344
Indeks 346
Podzi�kowania 352
PRZEDMOWA
  Od prawie dw�ch tysi�cy lat Biblia prowadzi, inspiruje,
pomaga i podnosi na duchu ludzi na ca�ym �wiecie. Obecnie
jej si�a oddzia�ywania jest r�wnie wielka jak niegdy�, dzi�ki za�
przek�adom na wsp�czesne j�zyki wiele os�b przeczyta�o j�
po raz pierwszy.
  Wi�kszo�� czytelnik�w uwa�a jednak, �e opowie�ci biblijne
dotycz� nieznanego kraju i s� osadzone w obcych realiach
obyczajowych. Poza tym Pismo �wi�te nie jest jednolitym utworem,
lecz stanowi zbi�r sze��dziesi�ciu sze�ciu ksi�g (opr�cz
deuterokanonicznych), napisanych przez r�nych autor�w, dzieje za�,
kt�re oni przedstawili, obejmuj� okres prawie dw�ch tysi�cy lat.
  Wszystko to sprawia, �e nie jest �atwo zrozumie� i obja�ni�
Bibli�. Powstaj� nieuniknione pytania: kim byli opisani ludzie,
kiedy �yli, gdzie mia�y miejsce przedstawione wydarzenia, czy
wiadomo co� o autorach opis�w?
   Odpowiedzi na nie ma w�a�nie udzieli� Encyklopedia Biblii,
kt�r� przet�umaczono ju� na trzyna�cie j�zyk�w, a jej ��czny nak�ad
ponad pi�ciuset tysi�cy egzemplarzy rozszed� si� po ca�ym �wiecie.
   W rozdzia�ach dotycz�cych postaci, miejsc i termin�w
biblijnych informacje zosta�y uj�te w porz�dku alfabetycznym,
w innych za� maj� uk�ad tematyczny. Tekst jest cz�sto uzupe�niany
ilustracjami. Do rozdzia��w o uk�adzie niealfabetycznym do��czono
indeks, kt�ry u�atwia korzystanie z nich.
   Szczeg�ln� uwag� zwr�cono na przejrzysto�� tre�ci, a podane
informacje s� dok�adne i zgodne z aktualnym stanem bada�. Starano
si� unikn�� trudnego, specjalistycznego j�zyka, opisy za� uzupe�niono
ilustracjami - ksi��ka zawiera oko�o pi�ciuset fotografi i rysunk�w.
   Wszyscy, kt�rzy uczestniczyli w powstaniu Encyklopedii, maj�
nadziej�, �e u�atwi ona zrozumienie Biblii i jej przes�ania, a tym
samym pozwoli mie� wi�cej przyjemno�ci i korzy�ci z lektury
Pisma �wi�tego.
UWAGI DO POLSKIEGO WYDANIA
   W tradycji chrze�cija�skiej rok narodzin Chrystusa jest uwa�any
za cezur� dziel�c� dwie ery, czyli rok zerowy. Najnowsze badania
wykaza�y, jednak �e Chrystus urodzi� si� sze�� lat wcze�niej ni�
s�dzono. W Encyklopedii Biblii, chc�c ��czy� tradycj� z odkryciami
naukowymi ostatnich lat, zwrot "przed Chrystusem" jest stosowany
jako r�wnoznaczny ze zwrotem "przed nasz� er�'. Imiona, nazwy
miejsc oraz cytaty podano wed�ug trzeciego wydania Biblii Tysi�clecia.
   Pragniemy zwr�ci� uwag�, �e niniejsza Encyklopedia jest
dzie�em autor�w protestanckich, nie wszystkie zatem tre�ci tu
podane s� zgodne z nauk� Ko�cio�a katolickiego. Odnosi si� to
zw�aszcza do rozdzia��w: trzeciego - Dzieje Biblii - w kt�rym
om�wiono wy��cznie wydania protestanckie ze szczeg�lnym
uwzgl�dnieniem j�zyka angielskiego; czwartego - Rozumie� Bibli�
- w kt�rym zgodnie z nurtem protestanckim przedstawiono
i om�wiono tylko ksi�gi proto-, a pomini�to deuterokanoniczne
Starego Testamentu; oraz sz�stego - Podstawowe nauczanie Biblii
- zawieraj�cego has�a opracowane w duchu nauki protestanckiej.
                          Ks. dr Bernard Polok
KONSULTANCI
David Clines, profesor nauk biblijnych, Uniwersytet Sheffield:
rozdzia� 5 - Religia i kult w Biblii.
John W. Drane, wyk�adowca nauk religijnych, Uniwersytet Stirling:
Wprowadzenie do Biblii, Krytyka biblijna w rozdziale 4 -
Rozumie� Bibli�.
Margaret Embry:
rozdzia� 9 - Praca i stosunki spo�eczne w Biblii
(opr�cz Rz�d i administracja oraz Podr�e i transport).
David Gillett:
teksty w oparciu o s�owa Biblii w rozdziale 6 - Podstawowe
nauczanie Bibli.
Ralph Gower:
rozdzia� 7 - Dom i �ycie rodzinne w Biblii.
Colin Hemer, badania religijne dla Tyndale Library
for Biblical Research:
Grecy i Rzymianie w rozdziale 11 - Narody i ludy w Biblii;
wsp�autor rozdzia�u 10 - Miejsca biblijne.
Kenneth Kitchen, starszy wyk�adowca egipskiego i koptyjskiego
w School of Archaeology and Oriental Studies, Liverpool University:
Egipcjanie w rozdziale 11 - Narody i ludy w Biblii.
Robin Keeley:
Ksi�gi Biblii w rozdziale 4 - Rozumie� Bibli�.
Alan Millard, starszy wyk�adowca j�zyka hebrajskiego i staro�yt-
nych semickich, Liverpool University:
rozdzia� 2 - Archeologia i Biblia, rozdzia� 11 - Narody i ludy
w Biblii (opr�cz Rzymianie i Egipcjanie).
Margaret Moore:
materia�y badawcze w rozdziale 12 - Atlas historii biblijnej.
Stephen Parish:
Rz�d i administracja oraz Podr�e i transport w rozdziale 9 -
Praca i stosunki spo�eczne w Biblii.
John Paterson, profesor geografii na University of Leicester:             Tarasowe zbocza wzg�rz Judei
                                          porasta winoro�l. Po wielu latach
Geografia ziemi Izraela w rozdziale 1 - Kraina Biblii.                     tu�aczki po pustyni B�g przypro-
                                          wadzi� sw�j lud do �yznej krainy,
Canon R. W. F. Wootton:                   gdzie winogrona i oliwki ros�y
T�umaczenia i t�umacze w rozdziale 3 - Dzieje Biblii.                      w obfito�ci.

10 KRAINA BIBLII
Geografia ziemi Izraela
  Biblia jest - zgodnie ze stwier-
dzeniami w niej zawartymi - zapi-
sem objawienia Boga cz�owiekowi;
objawienia w konkretnym czasie
i w konkretnym miejscu.
  Fakt, i� do zdarze� tych dosz�o
na konkretnym obszarze, sprawia,
�e trudniej jest je zrozumie� ko-
mu�, kto mieszka w innym miejscu
i czasie. Ukazanie rzeczywistych
miejsc histor�� biblijnej ma zatem
niezaprzeczaln� zalet�. Prawdziwa
historia wymaga autentycznej
lokalizacji. �wiadczy ona, bar-
dziej wymownie ni� jakiekolwiek
s�owa, �e Biblia nie jest zbiorem
opowie�ci ludowych z jakiej�
legendarnej krainy. Miejsca i lu-
dzie Bibl�� byli realni, tak jak
i realne by�o przyj�cie Boga.
  Dlaczego B�g wyznaczy� "naro-
dowi wybranemu" ziemi� Izraela?
By� to przecie� kraj ma�y, kraj-
-korytarz le��cy na uboczu. Jego
stolica - Jerozolima, to miasto trze-
ciorz�dnej rangi w �wczesnym
�wiecie, w kt�rym mo�na by�o zna-
le�� kilka miast rzeczywi�cie wiel-
kich. Izrael le�a� pomi�dzy dwoma
kulturowymi centrami dawnego
�wiata: Egiptem i Mezopotami�.
Prowadzi�y przeze� g��wne szlaki
handlowe, kt�rymi podr�owa�o
wielu ludzi. Jednak fakt, �e przez
Izrael przeje�d�a�o si� nawet nie za-
trzymuj�c si� na d�u�ej, sprawia�,
i� by�o to idealne miejsce do roz-
powszechniania nowych idei czy
objawie�. By� r�wnie� krajem,
w kt�rym �atwo mo�na by�o do�wiad-
czy� opieki Boga, Stw�rcy i Daw-
cy. Od Niego zale�a�o zes�anie jak-
�e wa�nych deszcz�w oraz ochrona
przed plag� szara�czy i g�odem.
W tym �wietle jaskrawe by�y �lady
g�upoty czy chciwo�ci ludzkiej.
  Dodatkowo erozja gleby, obu-
mieranie drzew i krzew�w, wysy-
chanie studni, zmniejszenie plon�w
- wszystko to by�o �wiadectwem,
�e �le si� dzia�o w kraju, kt�ry
mia� by� "mlekiem i miodem
p�yn�cy". Bez wzgl�du jednak na
powody kieruj�ce wyborem Boga,
geografia Izraela b�dzie zawsze
wa�na dla histor�� opowiedzianej
w Bibl��.
Struktura krainy
  Wi�kszo�� wydarze� histor��
biblijnej rozgrywa si� na bardzo
ma�ym obszarze wschodniego
wybrze�a Morza �r�dziemnego;
na w�skim fragmencie l�du odgra-
dzaj�cym morze od ogromnych
obszar�w pusty� arabskich. �wiat
morza i �wiat pustyni oddzielone
s� "Urodzajnym P�ksi�ycem".
Tak� bowiem nazw� nadano paso-
wi �yznych ziem ci�gn�cych si� od
Egiptu na po�udniu (z jego cywili-
zacj�, kt�rej powstanie uwarunko-
wa�y wody Nilu), przez teren z na-
turalnymi opadami na wschodnim
wybrze�u Morza �r�dziemnego,
do �yznych ziem Mezopotam��
nawadnianych przez dwie wielkie
rzeki: Tygrys i Eufrat.
  Na tle innych ziem Bliskiego
Wschodu P�ksi�yc wyr�nia� si�
urodzajno�ci� gleby. St�d te� za-
wsze poci�ga� pustynne narody
z po�udnia oraz narody z g�rzystej
p�nocy. Sta�o si� to przyczyn�
licznych najazd�w, przez co Izrael
tak wiele razy w swej histor��
przechodzi� z r�k do r�k. �ydzi
rzadko wyp�ywali na morza-
z...
Zgłoś jeśli naruszono regulamin