Działalność gospodarcza i ruchy religijne.pdf

śydzi w polsce - Wydruk strony

Page 1 of 3

Tablica 6

Działalność gospodarcza i ruchy religijne

Mieszczanie (w tym śydzi)

róŜnych zawodów z końca

XVI w. Anonimowy

drzeworyt kolorowany pt.

"Lament róŜnego stanu ludzi

nad umarłym kredytem" z

wierszowanym tekstem

poniŜej to bardzo popularna

satyra na ówczesne stosunki

ekonomiczne w

Rzeczypospolitej, w której

działalność gospodarcza była

w duŜym stopniu uzaleŜniona

od kredytu udzielanego m.in.

przez Ŝydowskich bankierów.

Rynek i ratusz w Tarnowie ,

obraz Zygmunta Vogla z 1800

r. śydowscy kupcy i

rzemieślnicy byli widoczni

niemal w kaŜdym mieście

dawnej Rzeczypospolitej.

Główny miejscem ich spotkań

był rynek, gdzie w dni targowe

zjeŜdŜali się z okolicznych wsi

i miasteczek w poszukiwaniu

klienta.

Kupcy Ŝydowscy handlują z kupcami

chrześcijańskimi w Gdańsku.

Fragment obrazu Izaaka van den

Blocke Apoteoza Gda ń ska z początku

XVII w. Ŝydowscy faktorzy,

zatrudniani przez szlachtę, spławiali

Wisłą do Gdańska zboŜe, drewno,

popiół i produkty leśne.

Szlachta i duchowieństwo, z racji

powszechnej umiejętności czytania i

pisania, zatrudniały często śydów w

charakterze zarządców posiadłości i

poborców róŜnych podatków, myt i

ceł. Ich znaczenie gospodarcze

wywoływało jednak niechęć

mieszczaństwa i chłopów.

Lekarze Ŝydowscy leczą

mieszczanina. Anonimowy

obraz "Uzdrowienie

nieznanego mieszczanina

krakowskiego" z poł. XVII w.

z kaplicy bł. Izajasza Bonera w

kruŜgankach kościoła św.

Katarzyny w Krakowie.

Lekarze Ŝydowscy, których

umiejętności i wiedza zdobytą

na zagranicznych

uniwersytetach bardzo

ceniono, byli przywoływani do

chorych niezaleŜnie od stanu i

wyznania, nie wyłączając

duchownych i królów.

śydzi pracowali w handlu i rzemiośle

(krawcy, stolarze, złotnicy, drukarze

itp.), zajmowali się udzielaniem

kredytów. Wielu z nich słuŜyło na

dworach szlacheckich, magnackich

czy nawet królewskim, a niektórzy

trudnili się leczeniem i aptekarstwem.

"Baal Szem Tow" Izrael ben

Eliezer (1700-1760), rysunek

nieznanego autora. Był twórcą

chasydyzmu, Ŝydowskiego

ruchu religijnego, który

rozwinął się głównie wśród

ubogich na Wołyniu i Podolu.

Głosił, Ŝe Boga naleŜy

odnajdywać we wszystkich

przejawach Ŝycia, a

szczególnie w radosnej

ekstazie podczas śpiewu i

tańca.

W wyniku wojen w XVII w. Polskę

dotknęła recesja gospodarcza, która

doprowadziła do zuboŜenia równieŜ

ludność Ŝydowską. Wielu cierpiących

biedę śydów szukało pocieszenia w

nowych ruchach religijnych. Jednym z

nich był Izrael ben Eliezer z Podola,

który w połowie tego wieku utworzył

ruch zwany chasydyzmem. Ten

charyzmatyczny mówca połączył

radosną religijność z ideami

mesjańsko - mistycznymi.

http://www.zydziwpolsce.edu.pl/panel06.html

2008-04-19

śydzi w polsce - Wydruk strony

Page 2 of 3

ś ydzi na targu ko ń skim ,

rysunek Jana P. Norblina z ok.

1790 r. Jednym z zajęć, które

często podejmowali śydzi, a

szczególnie ich pobratymcy

Karaimi, był handel końmi i

wołami.

ś yd balwierz , obraz Jana P.

Norblina z ok. 1811 r. śydzi

oprócz arendy dóbr pańskich

wykonywali drobne posługi na

dworach szlacheckich. Obok

cyrulików, namiotników,

szklarzy, złotników itp. zajęcie

znajdowali takŜe fryzjerzy.

Sklepik Ŝydowski na ul. Elektoralnej

w Warszawie, rysunek Jana P.

Norblina z 1787 r. Handel Ŝydowski

był bardzo zróŜnicowany. Obok

wielkich faktorii, zajmujących się

handlem międzynarodowym i

ogólnokrajowym, funkcjonowały

takŜe sklepy, które zaopatrywały

rynek lokalny w najpotrzebniejsze

produkty.

Kohen Tobiasz Rofe (1653-

1729), lekarz i filozof.

Pochodził z Narola, medycynę

studiował we Frankfurcie nad

Menem i w Padwie, napisał

dzieło encyklopedyczne pt.

Maasei Tubia (Wenecja 1707).

Jakub Leibowicz Frank (1726-

1791), rysunek nieznanego

autora. Był twórcą frankizmu -

ruchu mistyczo-

kabalistycznego, który powstał

na Podolu w połowie XVIII w.

Odrzucił Talmud i ogłosił się

mesjaszem. Atakowany przez

Ŝydowskich ortodoksów

przyjął islam, a później

katolicyzm. Frankiści za

przyjęcie chrztu otrzymali

nobilitację. Potem byli jednak

zwalczani przez część

katolickiego duchowieństwa.

http://www.zydziwpolsce.edu.pl/panel06.html

2008-04-19

śydzi w polsce - Wydruk strony

Page 3 of 3

Po śmierci Franka nastąpił

upadek ruchu.

http://www.zydziwpolsce.edu.pl/panel06.html

2008-04-19

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: