ZJEDNOCZENIE NIEMIEC I WŁOCH.txt

ZJEDNOCZENIE NIEMIEC I W�OCH - DOKONAJ POR�WNANIA I OCENY DLA PRZYSZ�O�CI EUROPY
Wiek XIX zar�wno dla Niemiec jak i dla W�och przyni�s� zjednoczenie, kt�re by�o wyrazem og�lnoeuropejskich tendencji narodowowyzwole�czych. By�y to jednak dwie r�ne drogi, gdy� odmiennie kszta�towa�y si� stosunki gospodarcze i polityczne w obu pa�stwach. Na P�wyspie Apeni�skim, w wyniku postanowie� Kongresu Wiede�skiego (1815), wprowadzono istotne zmiany. Z dominuj�cego wp�ywu Austriak�w tamtych teren�w, stosunkowo du�� niezale�no�ci� cieszy�o si� kr�lestwo Sardynii, nazywane r�wnie� od g��wnej krainy geograficznej - Piemontem. Wojny z Francj� i okupacja napoleo�ska zrodzi�y program niepodleg�ej i zjednoczonej Italii. Sformu�owali go oko�o 1810 r. karbonariusze, zakonspirowana organizacja radykalnych grup inteligencji, mieszcza�stwa i szlachty. 

Rewolucja francuska i wojny napoleo�skie wywar�y tak�e du�y wp�yw na sytuacj� wewn�trzn� pa�stw niemieckich. Spowodowa�y mi�dzy innymi, rozw�j liberalizmu i my�li narodowej - dw�ch nurt�w wsp�tworz�cych ide� zjednoczenia Niemiec w I po�owie XIX wieku. Liberalizm wyst�powa� przeciwko przywr�conym po 1815 r. w wi�kszo�ci kraj�w niemieckich absolutystycznym systemom; na polu gospodarki natomiast postulowa� przyspieszenie industrializacji poprzez zniesienie ce� wewn�trznych i rozbudow� wsp�lnego rynku. My�l narodowa - wzbogacona przez poezj� i literatur� romantyczn� - g�osi�a has�a zjednoczenia i odzyskania przez Niemcy dawnej �wietno�ci. 

Wej�cie W�och na drog� rozwoju kapitalistycznego wp�yn�o na rozw�j powi�za� gospodarczych pomi�dzy pa�stwami w�oskimi (cho� p�noc rozwija�a si� zdecydowanie szybciej ni� rolnicze po�udnie), a ruch narodowy wzmocni� si� po okresie napoleo�skim i Wio�nie Lud�w. Dodatkowo by�a sprzyjaj�ca sytuacja polityczna w latach 50-tych wynikaj�ca z izolacji politycznej Austrii po wojnie krymskiej oraz konfliktu prusko - austriackiego o hegemoni� w pa�stwach niemieckich. Natomiast przeciwnik Austrii - cesarz Francji Napoleon III chcia� znie�� postanowienia Kongresu Wiede�skiego, czyli zmniejszy� panowanie austriackie na P�wyspie Apeni�skim. Pojawi�y si� zatem dwie koncepcje jednoczenia W�och. Federacyjna, g�oszona przez Kamila Cavoura, postulowa�a zjednoczenie W�och pod hegemoni� Kr�lestwa Sardynii (Piemontu), na zasadzie federacji. Rewolucjoni�ci z Garibaldim i Mazzinim chcieli walki i wprowadzenia republiki demokratycznej. W 1858 r. na konferencji w Plombieres dosz�o wi�c do zawarcia przymierza francusko - piemonckiego przeciw Austrii. W zamian za pomoc w walce Francja mia�a otrzyma� Sabaudi� i Nice�. Po paru przegranych, na mocy pokoju w Villafranca (VII 1859), Austria zrzek�a si� swych ziem w�oskich. Reszta przy��czenia odby�a si� na drodze plebiscyt�w oraz zbrojnej, gdy� wyprawa "tysi�ca" Garibaldiego doprowadzi�a do opanowania Sycylii, Kalabrii i Neapolu, a potem i Pa�stwa Ko�cielnego. Garibaldi zrzek� si� swej w�adzy dyktatorskiej na rzecz w�adcy Piemontu - Wiktora Emanuela II., pod kt�rego ber�em og�lnow�oski parlament proklamowa� powstanie Kr�lestwa W�oskiego bez Wenecji i Pa�stwa Ko�cielnego. Wenecja zosta�a przy��czona w 1866, a stosunki w�osko - watyka�skie uregulowano dopiero w 1929 r. 

O ile zjednoczenie W�och dokona�o si� za zgod� i przy udziale spo�ecze�stwa, o tyle Niemcy ��czy�y si� krwi� i �elazem, zgodnie z polityk� �elaznego kanclerza Ottona von Bismarca. Tutaj r�wnie� o wp�ywy rywalizowa�a Austria na czele Zwi�zku Niemieckiego i Prusy jako zwierzchnik Zwi�zku Celnego. Konflikt interes�w znalaz� swoje uj�cie w wojnie prusko - austriackiej (1866), kiedy Austria, po przegranej bitwie pod Sadow�, zrzek�a si� wp�yw�w na terenie Niemiec. Prusy ros�y wi�c w si��, przy��czaj�c kolejne pa�stewka do swojego pa�stwa i tworz�c pod w�asn� egid� Zwi�zek P�nocnoniemiecki. Nast�pnym wrogiem do pokonania na drodze do zjednoczenia by�a Francja, kt�ra nie chcia�a straci� dominacji w Europie i dopu�ci� do wzrostu znaczenia Niemiec. Przyczyn� bezpo�redni� tego konfliktu by�a tak zwana depesza emska, czyli depesza wys�ana do Bismarcka przez Wilhelma I, kt�r� opublikowano w skr�conej i obra�liwej dla Francji formie, tote� cesarz Napoleon nie zwleka� z wypowiedzeniem wojny. Ten kunszt dyplomacji Bismarcka by� mu sowicie wynagrodzony, gdy� od 1870 r. Francja ponosi�a szereg druzgoc�cych kl�sk (m.in. pod Sedanem czy w trakcie obl�enia Pary�a). Wynikiem tych dzia�a� zbrojnych by�o proklamowanie Cesarstwa Niemieckiego w Sali Lustrzanej pa�acu wersalskiego pod Pary�em (18.01.1871). Na mocy traktatu pokojowego we Frankfurcie nad Menem, przy��czono Alzacj� i Lotaryngi� do Niemiec; Francja mia�a zap�aci� 5 miliard�w frank�w w z�ocie odszkodowania i by�a do czasu zap�aty okupowana przez wojska niemieckie. 

Zjednoczenie W�och i Niemiec zmieni�y uk�ad polityczny Europy. Do tej pory dominacja Austrii i Francji zosta�a zast�piona si�ami nowego mocarstwa, kt�re szybko zacz�o wsp�decydowa� o losach Europy. Niemiecka gospodarka, dzi�ki pieni�dzom z kontrybucji oraz nowinkom naukowym i technicznym w przemy�le, zacz�a si� rozwija� w b�yskawicznym tempie, z czasem wyprzedzaj�c potencja� brytyjski. Francja natomiast zosta�a upokorzona na arenie mi�dzynarodowej, zabrano jej wa�ne i obfite w surowce tereny (Alzacja i Lotaryngia), a niemiecki militaryzm i imperializm okaza�y si� najgro�niejszymi wrogami demokracji europejskich w XX wieku.