Źródła informacji geograficznej.pdf

ŹRÓDŁA INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ

Źródła informacji geograficznej dzisiaj

Najstarszym źródłem informacji geograﬁ cznej była tradycja przekazywana ustnie.

Później pojawiły się źródła materialne: książki i mapy, w różnych formach i z różnych

materiałów. Przyrządy pomiarowe (dalmierze, teodolity itp.) oraz wynalazek fotograﬁ i

pozwoliły na określenie dokładnego położenia obiektów, kierunków i odległości. Prze-

łomem zaś było zastosowanie w końcu XIX wieku fotograﬁ i do wykonywania zdjęć

Ziemi z powietrza, początkowo z balonów i latawców, później z samolotów. Kolejny

przełom dokonał się w latach sześćdziesiątych XX wieku dzięki zastosowaniu sztucz-

nych satelitów Ziemi. Umożliwiły one jednoczesną obserwację znacznej części planety.

Rozwój techniki pozwolił ponadto rejestrować obrazy nie tylko w świetle widzialnym,

ale również wykorzystać promieniowanie podczerwone i rentgenowskie. Dodatkowo

rozwój informatyki umożliwił analizę wielkiej liczby informacji.

Od 1972 roku nad Ziemią krążą satelity Landsat służące stałej obserwacji naszej pla-

nety z wysokości około 700 km. Dokonując obserwacji w czterech zakresach fal elektro-

magnetycznych w pasie o szerokości 185 km, co 16 dni znajdują się one nad tym samym

obiektem. Efektem są zdjęcia satelitarne, których zdolność rozdzielcza odpowiada w te-

renie fragmentowi powierzchni o wymiarach 79 x 56 m.

Najnowocześniejsza technologia umożliwiła wprowadzenie systemu GPS (Global

Positioning System). Niewielki odbiornik analizuje sygnały przekazywane przez spe-

cjalne satelity i pokazuje geograﬁ czną lokalizację i wysokość miejsca. W cywilnych za-

stosowaniach dokładność wynosi około 10 m.

Ogromną liczbę wiadomości można uzyskać, korzystając z prasy, radia i telewizji,

w tym z kanałów tematycznych. W obecnych czasach nieocenionym źródłem informa-

cji jest Internet, w którego zasobach znajdują się dane statystyczne, programy kompute-

rowe, animacje, mapy, fotograﬁ e, analizy, deﬁ nicje itp.; większość z nich jest w języku

angielskim.

Mapa jako źródło informacji geograficznej

Mapa jest płaskim, zmniejszonym oraz uogólnionym obrazem powierzchni

Ziemi i zjawisk odnoszących się do niej, otrzymanym w wyniku matematycznych

przekształceń (odwzorowań) i przedstawionym za pomocą umownych znaków.

Mapa powstaje więc na płaszczyźnie, więc globus ani mapa plastyczna nią nie są.

Najczęściej wyróżniane składniki mapy to: odwzorowanie kartograﬁ czne , skala ,

legenda oraz generalizacja . Dwa pierwsze elementy umożliwiają wykonywanie obli-

czeń, pozostałe decydują o czytelności mapy.

Zdjęcia lotnicze i satelitarne, nawet najdokładniejsze, również nie są mapami. Mogą

bowiem nie mieć jednej skali, gdy nie są wykonane pionowo lub obejmują wielki obszar.

Zawierają też informacje przypadkowe, np. rozmieszczenie maszyn rolniczych w polu.

ŹRÓDŁA INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ

Klasyfikacje map

Istnieje wiele podziałów map. Według kryterium skali są one dzielone na:

RODZAJ MAPY

wielkoskalowe

średnioskalowe

małoskalowe

ZAKRES SKALI

do 1:200000 włącznie

od 1:200000 do 1:1000000 włącznie

powyżej 1:1000000

PRZYKŁAD

1:25000

1:500000

1:66000000

Na podstawie treści wyróżnia się mapy ogólnogeograﬁ czne (ﬁ zyczne) i tematycz-

ne . Pierwsza grupa przedstawia zróżnicowane informacje o terenie, takim jak: ukształ-

towanie powierzchni, wody, miasta, drogi, granice, krainy geograﬁ czne itp. Druga jest

poświęcona jednemu lub kilku podobnym zagadnieniom, w związku z czym są mapy

np. geologiczne, meteorologiczne, glebowe, rozmieszczenia ludności, transportu itp.

Jeszcze inne kryterium dzieli mapy na podstawie ich przeznaczenia ; stąd mapy

wojskowe, turystyczne, nawigacyjne, geodezyjne itp.

W codziennym życiu często zamiennie traktuje się pojęcia mapa i plan. Plan jednak

nie uwzględnia krzywizny Ziemi.

Odwzorowania kartograficzne

Ziemia ma kształt zbliżony do kuli i z tego

względu jej powierzchni nie można przedstawić

na płaszczyźnie, rozwijając ją, jak w przypadku

np. sześcianu. Dlatego najczęściej wykorzystuje

się rzutowanie siatki geograﬁ cznej (układu po-

łudników i równoleżników na globusie) na wy-

braną powierzchnię . Zwykle są to płaszczyzny,

ściany walca i stożka.

Sposób , w jaki przekształca się siatkę geo-

graﬁ czną na układ południków i równoleżników

na płaszczyźnie, czyli siatkę kartograﬁ czną , jest

odwzorowaniem kartograﬁ cznym .

Ze względu na powierzchnię rzutowania wy-

różniamy odwzorowania płaszczyznowe , stożkowe

i walcowe . Dodatkową grupę stanowią odwzoro-

wania umowne , powstałe w wyniku matematycz-

nych obliczeń (por. str. 2 atlasu Wyd. Wiking).

Położenie opisuje, jak wybrana powierzchnia

odwzorowania jest ułożona względem Ziemi. Jeśli

płaszczyzna styka się z biegunem, a osie stożka

i walca pokrywają się z osią Ziemi, mówimy o

położeniu normalnym. W położeniu poprzecznym

płaszczyzna jest styczna do równika, a osie walca

i stożka leżą w jego płaszczyźnie. W trzecim przy-

padku, gdy płaszczyzna jest styczna do Ziemi mię-

dzy równikiem i biegunem, osie walca i stożka zaś

nie pokrywają się z osią Ziemi, ani nie leżą w płasz-

czyźnie równika, występuje położenie ukośne.

Ryc. 1. Główne rodzaje siatek kartograficznych

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: