CWICZENIE_16_III_rs.pdf

Ćwiczenie 16.

ZMIANY POSTĘPOWE I NOWOTWORY cz. I

Rozrosty nabłonkowe - rozrosty nabłonka płaskiego: metaplazja płaskonabłonkowa,

nowotwory łagodne i złośliwe. Pojęcie zróżnicowania i dojrzałości nowotworów. Stany

przedzłośliwe.

Zmiany postępowe są działem patologii ogólnej, którego przedmiotem badania są zjawiska

związane z zwiekszaniem się liczby komórek (często połaczonej z powiększeniem ich

objetości) w różnych stanach chorobowych. Jeśli rozplem komórek nie jest w pełni

nadzorowany przez mechanizmy kontrolne organizmu doprowadza on do rozrostu

nowotworowego lub przednowotworowego. Jeśli natomiast rozmnażanie komórek jest

składową innego procesu patologicznego, w którym ich aparat genetyczny podlega kontroli,

stan taki nie stanowi przedmiotu zainteresowania onkologii. Najczęściej są to zmiany

rozplemowe w przebiegu zapaleń wytwórczych ( łac. inflammationes proliferativae ) (np. polip

zapalny, większość zapaleń węzłów chłonnych), w procesach naprawy ubytków ( łac.

reparatio ) (np. gojenie złamania kostnego lub rany skórno mięśniowej, proces ziarninowania

w zawale mięśnia sercowego), odrostu ( łac. regeneratio ) (np. epidermizacja tj uzupełnianie

ubytków naskórka). Rozplem nienowotworowy był lub będzie omawiany szczegółowiej w

innych działach patomorfologii, stad jego przykłady będą demonstrowane jedynie w

ograniczonym zakresie, jakkolwiek przy zaliczeniu onkopatologii ogólnej znajomość tych

zagadnien będzie wymagana.

Najogólniej nowotwory można podzielic wg. następujących kryteriów:

* złośliwości biologicznej ( malignitas ) czyli zdolności do tworzenia przerzutów 1 :

Nowotwór łagodny ( neoplasma benignum ): nowotwór rośnie miejscowo, nie dając

przerzutów i nie zajmując innych narządów, po doszczętnym usunięciu nie ulega

wznowom

Nowotwór półzłośliwy ( neoplasma semimalignum ): nowotwór rośnie miejscowo, z

tendencja do naciekania sąsiadujących struktur, po usunięciu może dawać miejscowe

wznowy ale nie daje przerzutów

Nowotwór złośliwy ( neoplasma malignum ): przy dostatecznie długim rozwoju

nowotworu pojawiaja się przerzuty w oddaleniu od ogniska pierwotnego

* złośliwości klinicznej ( malignitas clinica ) polegającej zagrożeniu wywołanymi skutkami

wzrostu guza, a związanym z jego umiejscowieniem, czynnością wydzielniczą, uszkodzeniem

sąsiadujących struktur oraz możliwościami leczenia (dostępność chirurgiczna,

promieniowrażliwość, etc.)

* histogenezą (łac. histogenesis ) czyli pochodzeniem tkankowym odtwarzanym w

mniejszym lub większym stopniu przez tkankę guza (pod względem morfologicznym,

immunologicznym lub czynnościowym-wydzielniczym). Wg tradycyjnego, choć nie w pełni

ścisłego i rozdzielnego podziału, najważniejszymi grupami histogenetycznymi nowotworów

są:

nowotwory nabłonkowe:

z nabłonka wielowarstwowego płaskiego

z nabłonka gruczołowego

Komentarze morfologiczne

1 Pojęcie złośliwości histologicznej ( malignitas histologica ) jest pojęciem wtórnym w stosunku do pojęcia

złośliwości biologicznej. Należy to rozumieć w ten sposób, że cechy histologiczne złośliwości są ustalone tak,

aby przewidzieć własności biologiczne i dynamikę rozwoju guza. Innymi słowy, kryterium weryfikującym

poprawność histologicznej oceny złośliwości jest dynamika rozrostu nowotworu.

z nabłonka urotelialnego

z innych nabłonków (w tym: tkanek nabłonkowych gonad)

nowotwory mezenchymalne (w tym tzw. guzy tkanek miękkich i guzy tkanek

podporowych)

nowotwory z tkanki chłonnej i krwiotwórczej

glejaki i nowotwory neuroektodermalne

nowotwory z zaburzeń rozwojowych i zarodkowe

Spośród wymienionych grup, nowotwory nabłonkowe są najczęściej występującymi guzami.

Złośliwe guzy nabłonkowe nazywane są rakami z tym, że definicja taka funkcjonuje bardziej

na zasadzie tradycji nazewniczej niż w oparciu o ścisłe kryteria formalne definiowania pojęć

naukowych. Nazwa ta odnosi się bowiem do guzów powstających z tkanki nabłonkowej

pochodzenia ekto- lub endodermalnego oraz z nabłonka mezodermalnego narządów

moczowo-płciowych. Natomiast nie są nazywane rakami nowotwory złośliwe wywodzące się

z innych "nabłonków" pochodzenia mezodermalnego, np. śródbłonka, międzybłonka, błony

maziowej.

1. Metaplasia planoepithelialis mucosae bronchi - Metaplazja płaskonabłonkowa

błony śluzowej oskrzeli. Dwa wycinki oligobiopsyjne barwione hematoksyliną i

eozyną pobrane podczas bronchoskopii od 53 – letniego mężczyzny .

Oglądaj pod średnim powiększeniem, porównując oba wycinki i zwracając uwagę na:

• Obecność nabłonka walcowatego na powierzchni jednego z wycinków

(prawidłowy nabłonek oskrzelowy), obecność metaplastycznego nabłonka

płaskiego na powierzchni drugiego z wycinków (lewa rycina).

• Wielowarstwowość ułożenia komórek nabłonka płaskiego, przy braku

wyraźnego zróżnicowania wyglądu komórek pomiędzy poszczególnymi

poziomami 2 (prawa rycina).

• Zwiększoną barwliwość jąder nabłonka płaskiego w porównaniu z komórkami

nabłonka gruczołowego.

• Dyskretne wykładniki rogowacenia niektórych komórek nabłonka płaskiego, pod

postacią zwiększonej kwasochłonności (różowa barwa) i ziarnistej cytoplazmy.

• Umiarkowany naciek zapalny w błonie podśluzowej, złożony głownie z komórek

limfoidalnych (małe komórki o bardzo skąpej cytoplażmie i okrągłym, silnie

barwiącym się jądrze). Jest to wykładnik przewlekłego zapalenia oskrzeli.

2 Brak morfologicznych różnic pomiędzy komórkami poszczególnych warstw jest wykładnikiem utraty ich

dojrzewania ( łac. maturatio ) w trakcie rozwoju. Zaburzenia i/lub ujednolicenie histoarchitektoniki bywa czasem

określane mianem dysplazji tkankowej. Często stanom takim towarzyszą dyskretne cechy dysplazji komórkowej.

Jeśli dysplazja komórkowa jest wyraźniejsza niż w tym przypadku, musi być obowiązkowo odnotowana w

rozpoznaniu.

2. Papilloma planoepitheliale spinocellulare keratodes epidermis - Brodawczak

płaskonabłonkowy kolczystokomórkowy rogowaciejący naskórka. Preparat barwiony

hematoksyliną i eozyną pobrany podczas wyciecia zmiany skórnej średnicy 1.5 cm w

okolicy pachowej od 34-letniej kobiety

Ogladaj pod średnim powiększeniem, zwracając uwagę na:

• Sposób rozrastania się no wotwo r u: w postaci sopli wywodzących się z warstwy

rozrodczej naskórka, rozsuwających okoliczną tkankę i deformujących układ włókien

kolagenowych.

• Organizację t ka n ki n o wo t wo r o wej : Palczasto uwypuklające się wypustki

komórek nabłonkowych zawierających w centrum wąskie pasmo tkanki łącznej

podścieliska. Rozrastająca się tkanka nabłonkowa wykazuje organizację strukturalną

(można wyróżnić poszczególne warstwy dojrzewających komórek)

• Wygląd (budowę) komórek tkanki nowotworowej:

o duże komórki o zwykle wielokątnym kształcie

o obfita, kwasochłonna (różowa) cytoplazma, zwłaszcza komórek na obwodzie

wypustek

o pęcherzykowate, okrągłe jądro o niezbyt zróżnicowanym kształcie i

barwliwości

o pojedyncze figury podziału, widoczne głównie w centrum wypustek

• Brak cech martwicy

• Obecność kwasochłonnych (różowych) mas (rogowych) rozdzielających wypustki

nabłonkowe

3. Carcinoma (epithelioma) basocellulare cutis - Rak (nabłoniak)

podstawnokomórkowy skóry. Preparat barwiony hematoksyliną i eozyną pobrany

podczas wycięcia 3-cm zmiany skórnej policzka od 67 letniej kobiety.

Oglądaj pod średnim powiększeniem, porównając oba wycinki i zwracając uwagę na:

• Sposób rozrastania się no wotwo r u: w postaci sopli wywodzących się z warstwy

rozrodczej naskórka, rozsuwających okoliczną tkankę i deformujących układ włókien

kolagenowych.

• Organizację tkanki nowotworowej: w postaci dużych ognisk i sopli (czasem

przypominających płodowe struktury przydatków), na obrzeżu których obserwuje się

uporządkowaną, palisadowato ułożoną warstwę nieco wydłużonych komórek 3

• Wygląd (budowę) komórek tkanki nowotworowej:

o okrągły lub owalny kształt, niewielkie wymiary

o jednolity (monomorficzny) wygląd, wielkość i barwliwość

o niewielkie wymiary jądra i cytoplazmy

o okrągłe lub owalne jądro o jednolicie barwiącej się, ciemnej chromatynie

o niezbyt liczne figury podziału

• Brak cech martwicy

• Obecność kwasochłonnych (różowych) mas (gniazda rogowe) w centrum większych

ognisk

3 Charakterystyczna organizacja obrzeża ognisk nowotworowych, utworzona z komórek podstawnych naskórka,

przypomina zawiązki płodowe przydatków skóry. Stąd część badaczy uważa, że guzy te nowtworami

płodowymi ( blastoma ). Zgodnie z tym, obecność czasem widocznych mas rogowych można traktować jako

element zdeformowanego zawiązka włosa.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: