Socjologia 11.10.2008
Etyka nikomachejska - Najbardziej znana praca Arystotelesa – „ETYKA NIKOMACHEJSKA”, zawiera definicję szczęścia. Jest to według niego najwyższe dobro, do którego dąży człowiek, a osiąga je się przez działanie duszy i życie w zgodzie z dzielnością etyczną. To nieustanne angażowanie się w jakieś czynności, gdyż ten, który nic nie robi, szczęścia nie osiągnie. Jednak we wszystkim, co się robi, należy zachować umiar. I właśnie to jest najogólniej przedstawiona zasada „złotego środka”. Arystoteles twierdził, że aby móc osiągnąć szczęście, nie wolno popadać w skrajności. Najlepszym wyjściem jest właśnie znalezienie pewnego kompromisu między nimi. Arystoteles mniemał, że naturę dobra znajdzie nie drogą abstrakcyjnego rozumowania, lecz przez ustalenie, jakie w rzeczywistym życiu ludzie sobie stawiają cele. Cele ludzkości są różnorodne, ale są między nimi wyższe i niższe; wyższe są te, dla których niższe cele są środkami. A łańcuch środków i celów nie może iść w nieskończoność, lecz musi -jak Arystoteles wnosił, zgodnie ze swym finitystycznym sposobem myślenia -istnieć jakiś cel najwyższy, który do niczego nie jest środkiem. Taki cel jest najwyższym dobrem osiągalnym. Według Arystotelesa jest nim eudajmonia. Ona była tym konkretnym celem, który w jego etyce zajął naczelne miejsce, zajmowane w etyce Platona przez abstrakcyjną ideę dobra. Eudajmonia, w rozumieniu Greków, była to doskonałość jednostki, czyli osiągnięcie tego optimum, jakie człowiek przy swej naturze osiągnąć może. Stosując się do zwyczaju, ale za to narażając się na pewne nieporozumienia, można tłumaczyć wyraz "eudajmonia” przez "szczęście"
Arystoteles - sformułował podstawowe zasady oddziaływania i przekazywania. Społeczeństwo jest w naturze czymś co ma pierwszeństwo przed jednostką. Koncepcja społecznego uwarunkowania człowieka” człowiek zdeterminowany społecznie jest zwierzęciem politycznym”.
Człowiek jest istotą społeczną - Od zwierząt różni się specyficzną budową ciała, oraz rozwiniętymi funkcjami mózgu, dzięki którym myśli, przeżywa, wyraża swoje uczucia - jest istotą rozumną. Może kierować swoim postępowaniem, dokonywać wyborów i podejmować decyzje związane z własnym życiem, np. kształceniem się, pracą zawodową, miejscem pracy i miejscem zamieszkania, oraz przynależnością do określonej organizacji. Jest również istotą społeczną, jedyną posiadającą kulturę i zdolną do jej tworzenia. Pozostaje w ścisłych związkach z otaczającym go światem, dzięki czemu istnieje, rozwija się i działa. Każdy z nas ma indywidualne potrzeby, oraz cechy odróżniające go od innych. Każdy posiada określoną osobowość. Człowiek jest istotą społeczną i nie może się w pełni realizować bez obecności innych ludzi. Rodzaj relacji międzyludzkich, ich realizacji i rządzące nimi zasady oraz wynikający z tego sposób, w jaki ludzie odnoszą się do siebie, określa charakter i strukturę społeczeństwa. Społeczeństwo, w którym żyjemy, narzuca określone normy zachowania, przyjęte przez konkretną wspólnotę. Poprzez interakcje z innymi uczymy się języka i przyjmujemy podstawowe role życiowe. Istoty ludzkie żyją w grupach: pierwszą jest rodzina mała (rodzice i dzieci), drugą rodzina wielka (krewni), kolejną większe wspólnoty, również narodowe. Czasem ludziom udaje się współżyć w harmonii, ale historia uczy, że nie ma grupy idealnej, wobec czego żaden naród czy społeczność nie może liczyć na brak konfliktów.
Człowiek z natury swej jest istotą społeczną przeznaczoną do życia w społeczeństwie
Normy moralne – pewien nakaz postępowania wg przyjętego prawa moralnego
Normy moralne różnią się formą przekazu
n. moralne:
· hipotetyczne
· kategoryczne
· heteronomiczne (zewnętrzne, nie tworzone przez społeczeństwo, narzucone są z zewnątrz, np. DEKALOG, normy w społeczeństwach totalitarnych)
· autonomiczne
imperatyw kategoryczny wg Kanta – postępuj tak jakbyś chciał, aby wobec ciebie postępowali inni
Ocena to ustosunkowanie czynu do jakiejś normy, stwierdza występowanie bądź nie występowanie w sensie obiektywnym jakiejś cechy dobra
Każda ocena jest relacją między ocenianym a oceniającym – ma charakter relatywny i zawiera pewną część subiektywizmu
wzorce postępowania – każda moralność tworzy wzorce na swój własny użytek np. wzorce świętych w religiach
wzorce:
· pozytywistyczne
· ideologiczne
· mitologiczne
· współczesne, rzeczywiste
Sankcje – sposób reagowania grupy społecznej na łamanie określonych norm lub ich respekcjonowania
Sankcje wyobrażeniowe – odwołują się do norm nierealnych np. kara wiecznego potępienia
Sankcje moralne(stopniowanie):
· naganna ocena
· pozbawienie jednostki uprawnień przynależnych całej grupie np. zakaz oglądania telewizji w przypadku dziecka i rodziny
· ignorowanie całkowicie jednostki w grupie
· wykluczenie jednostki z grupy społecznej
Normy moralne a normy prawne – treść taka sama, różnią się sankcjami
Pierwszy kodeks (XXIV w. pne) autorstwa Urukagina - kodeks prawny oparty na zasadzie : silny nie powinien krzywdzić słabszych.
Kolejnym kodeksem był Kodeks Hammurabiego - trzeci najstarszy kodeks świata i najstarszy znany w zasadzie w całości, powstał XVIII w. p.n.e., Kodeks miał na celu unifikację i systematyzację obowiązującego prawa. Zawierał przepisy prawa karnego, prywatnego (gł. rzeczowego i małżeńskiego) oraz procesowego. Miał charakter kazuistyczny (przypadkowy) , a system kar był oparty na zasadzie talionu (odwetu) oraz na tzw. karach odzwierciedlających (np. synowi, który uderzył ojca, odcinano rękę). Główne hasło kodeksu to: oko za oko, ząb za ząb. Wydawałoby się, że każdy człowiek podlega jednakowemu prawu. W praktyce jednak było inaczej. O wielkości kary decydowała przynależność do stanu. Jeśli np. niewolnik wydłubał oko komuś "wyżej postawionemu" – jemu także wydłubano oko. Natomiast jeśli ktoś "wyżej postawiony" wydłubał oko niewolnikowi musiał tylko zapłacić jakąś kwotę.
Normy moralne są normami niepisanymi i obiegowymi, a normy prawne są spisane i skodyfikowane. Różnią się sankcjami.
Moralność ma charakter aksjologiczny czyli jest nacechowana pod względem wartości, wartościowuje jednostki.
Dysonans moralny (wybory moralne między dobrem a złem) - stan nieprzyjemnego napięcia psychicznego, pojawiający się wtedy, gdy dana osoba posiada jednocześnie dwa elementy poznawcze (np. myśli lub sądy), które są niezgodne ze sobą. Dysonans może pojawić się także wtedy, gdy zachowania nie są zgodne z postawami. Stan dysonansu wywołuje napięcie motywacyjne i związane z nim zabiegi, mające na celu zredukowanie lub złagodzenie napięcia.
Socjologia codzienna ma charakter przypadkowości i jest subiektywna
Różnice socjologii potocznej a socjologii rzeczywistej
1. w socjologii naukowej cała rzeczywistość istnieje niezależnie od nas, obiektywnie
2. przyjmuje się w socjologii naukowej, że w naturze panuje porządek a pojawiające się wydarzenia nie są przypadkowe (obowiązuje zasada determinizmu[1])
3. wiedzę o świecie uzyskujemy dzięki systematycznej obiektywnej obserwacji
4. prawdę naukową można zweryfikować. empirycznie potwierdzamy
5. w socjologii naukowej wprowadza się metody naukowe i ogranicza się wpływ przekonań osobistych na proces badawczy
teleologia (finalizm) – zasada celowości – Teleologia - (gr. teleos, cel i logos, badanie) - teoria porządku celowego i pogląd, że porządek celowy zachodzi aktualnie w danej dziedzinie, zwłaszcza w całej rzeczywistości lub w całej rzeczywistości historycznej: dla tego drugiego znaczenia stosuje się także termin finalizm.
Celowe wyjaśnianie rzeczywistości przyrodniczej dominowało w myśli europejskiej od czasów Arystotelesa, który uznał przyczynę celową za nadrzędną wobec przyczyny sprawczej, a zakończyło wraz ze wczesnonowożytną rewolucją w metodologii fizyki, zwłaszcza dzięki Galileuszowi. Ukształtował się wtedy model objaśniania rzeczywistości przyrodniczej wyłącznie za pomocą przyczyn sprawczych, tzw. "przyczynowe wyjaśnianie rzeczywistości". Celowe wyjaśnianie rzeczywistości historycznej, społecznej i moralnej ukształtował natomiast przede wszystkim św. Augustyn, i nie zostało ono naruszone przez zmiany metodologiczne w naukach przyrodniczych.
Pojęcia celowości i teleologii zostały ponownie rozpatrzone przez Kanta w Krytyce władzy sądzenia - Kant szczególnie wyraźnie dostrzegł rozdźwięk między determinizmem i odwoływaniem się do przyczyn sprawczych, które panowały w wyjaśnianiu natury, a indeterminizmem i potrzebą wyjaśnienia możliwości wolności ludzkiej w odniesieniu do rzeczywistości moralnej. Za sprawą kontynuatorów Kanta, Hegla i Schellinga, powstały próby nowego uzgodnienia wolności ludzkiej i konieczności praw przyrody, a nawet pewne nowe próby jej teleologicznego wyjaśniania.
różnice między determinizmem a finalizmem
W finalizmie przeszłość wyznacza teraźniejszość i przyszłość
W teleologii jest dokładnie odwrotnie: przyszłość decyduje o teraźniejszości i rzuca cień na przeszłość
Wyniki badań socjologii naukowej przyjmują kolory palety barw, a w socjologii potocznej wyniki są czarne bądź białe.
8.11.2008
Grupy społeczne
Społeczeństwo dzieli się na grupy społeczne i inne grupy nie będące grupami społecznymi (zbiorowości)
Grupami społecznymi nazywamy zbiorowości
· połączone silnymi więziami społecznymi
o ekonomiczna
o terytorialna
o uczuciowa
· kontrola społeczna
Przynależność do grup społecznych
· obiektywna – niezależna od nas, na która nie mamy wpływu i następuje wraz z naszym przyjściem na świat (płeć, rodzina, narodowość, wyznanie)
· subiektywna – jest naszym wyłącznym udziałem (wybór partnera życiowego, zawodu)
· realna – jest to połączona przynależność obiektywna i subiektywna i występuje wtedy, gdy akceptujemy naszą przynależność do narodowości, wyznania
· ideologiczna – są spełnione nie wszystkie warunki przynależności subiektywnej np. honorowi obywatele miasta, emigranci
Grupy społeczne różnią się między sobą. Klasyfikacja grup społecznych - siedem zasad E. E. Eubank:
· na podstawie przynależności etnicznej bądź rasowej
· na podstawie poziomu rozwoju poziomu kulturalnego
· na podstawie typów struktury występujących w grupach
· na podstawie zadań lub funkcji spełnianych przez grupy w szerszych zbiorowościach
· na podstawie przeważających typów styczności między członkami
· na podstawie różnych rodzaju więzi występujących w grupach
· na podstawie innych zasad ?????
W każdym społeczeństwie istnieją struktury społeczne
· makrostruktury - opierają się na strukturze złożonej, istnieją różne podstruktury i nie istnieją interakcje (państwo, miasto, klasa społeczna)
· mikrostruktury - reprezentują strukturę prostą, zachodzą bezpośrednie interakcje (każdy zna każdego) (rodzina, grupa szkolna)
· Podział pośredni który łączy makro i mikro jest mezostruktura (kluby, stowarzyszenia, związki)
Określony porządek społeczny jest to porządek i system grupowych i jednostkowych reguł ustanawianych przez ludzi w dziedzinie obyczajów, prawa, moralności, polityki
Ład społeczny
· Monocentryczny – decyzje o działaniach w grupach jednostek podejmowane są przez centralne ośrodki decyzyjne
· Policentryczny – decyzje zapadają w decentralizowanych ośrodkach decyzyjnych
Grupy pierwotne – występuje wyłącznie więź oparta wyłącznie na stycznościach osobistych i postawach emocjonalnych
Grupy wtórne – oparte są na więziach wynikających ze styczności rzeczowych, opartych na interesach (więzi ekonomiczne)
Rodzina w momencie założenia jest grupą pierwotną. Pojawiają się więzi emocjonalne, braterskie
Rodzina może przekształcić się w grupę wtórną w momencie konieczności jej utrzymania, powstania obowiązku alimentacyjnego.
Podstawą tego podziału jest fakt występowania w grupach instytucji sformalizowanych lub tylko instytucji nie formalnych i występuje kontrola społeczna bądź nie.
Grupy formalne swoim postępowaniu posługują się zespołem określonych norm i przepisów np. państwo, naród, rodzina z aktem małżeństwa
Grupy nieformalne – gangi, sekty, grypy hobbistyczne, grupy przyjaciół
Grupy celowe - zorientowana na osiągnięcie zamierzonych stanów rzeczy, celów – spółka cywilna, spółdzielnia mieszkaniowa, fundacje.
Rodzina jest grupą celową, której przyświecają dwa podstawowe cele – prokreacja i socjalizacja.
Grupy terytorialne - Są to grupy które istnieją w ramach określonego terytorium – państwa, regiony, rodzina również gdyż opiera się na terytorium gospodarstwa. Wyjątkami są rodziny emigratyczne, rodziny lat
Grupy, w których występują mocne więzi kulturowe
· grupy narodowościowe
· rodzina
· grupa wyznaniowa
Grupy pozytywnego wyróżnienia - do których pragniemy przynależeć
Grupy przymusowej przynależności np. państwo
Grupy społeczne dowartościowujące np. członkostwo w PAN-ie
Spójność grup polega na motywacji osób do uczestnictwa w działalności grupy i wskazuje ona na dwa rodzaje czynników wpływających
· pochodna atrakcyjności grupy
· wypływające z atrakcyjności z alternatywnego uczestnictwa
10 przykazań spójności grupy
1. zależy od charakteru celów grupowych (pokrywają się z naszymi celami)
2. wysoki prestiż grupy
3. styl przywództwa umożliwiający współuczestnictwo w podejmowaniu decyzji
4. wzajemna atrakcyjność osobista uczestników
5. niewymuszone uczestnictwo
6. wielkość grupy
7. charakter działalności
8. współzawodnictwo z innymi grupami
9. charakter kontaktu wewnątrz grupy
10. zgodnie aprobowana hierarchia w grupie
Wzrost spójności grupy wpływa na
· konformizm jej uczestników
· lojalność wobec grupy
· poczucie bezpieczeństwa
Spójność grupy nie ma przełożenia na efektywność grupy
Stastus i prestiż społeczny a rola społeczna
Status się ma a rolę się gra
Statusy przypisane (status w rodzinie) i realizowane
Istnieją statusy zwrotne: rodzic - dziecko, nauczyciel – uczeń
Statusy są relatywne: można być jednocześnie ojcem, synem dziadkiem czy wnukiem
Status zawodowy
Utrata statusu dominującego jest wielką stratą dla człowieka
Fetyszyzacja roli – pchanie się w górę, przenoszenie roli na inne grupy społeczne (środowiska wojskowe)
Negacja roli – świadome odrzucenie roli, postępowanie przeciwne do wymagań roli (łapówkarstwo, łamanie przepisów drogowych)
dystans roli - niepełna identyfikacja z rolą
r. Turner – jednostka pełni rolę wypełniając ją swoją indywidualną treścią
R. Linton - Rola społeczna = zachowanie ludzi posiadających dany status, które jest ukierunkowane na spełnienie oczekiwań innych jednostek, jako części wzoru społecznego.
Każda osoba w społeczeństwie posiada zróżnicowane statusy, a każdy z nich ma przypisany wachlarz ról.
R. Merton...
johnnny_bravo