Przesłanie utworu „Chłopcy z Placu Broni”

Powieść Ferenca Molnara: „Chłopcy z Placu Broni” ze względu na swą wymowę i problematykę zyskuje wymiar ponadczasowy i uniwersalny. Znaczenie ideologiczne dzieła węgierskiego pisarza należy rozpatrywać na dwóch płaszczyznach – walki o utrzymanie Placu Broni, będącego dla chłopców małą ojczyzną oraz wartości, jakimi kierowali się tytułowi bohaterowie utworu, a które są nadal aktualne i pomimo upływu czasu od pierwszego wydania książki powinny być ważne w życiu każdego człowieka.

Dla chłopców Plac Broni był miejscem szczególnym. To właśnie tu spotykali się po lekcjach i spędzali większość czasu na zabawach. Było to ich miejsce na ziemi – miejsce, w którym czuli się wolnymi i niezależnymi od dorosłych, w którym podlegali ustanowionym przez siebie prawom i zasadom. Plac Broni był dla nich swoistym symbolem wolności, małej ojczyny, w obronie której podjęli bohaterską walkę, zgodnie z zasadami kodeksu honorowego. W imię ocalenia Placu przed Czerwonymi Koszulami jeden z chłopców – najmłodszy i najczęściej niedoceniany przez kolegów Nemeczek – oddał swoje życie, nie dożywając chwili, w której ich przywódca dowiedział się, że ich poświęcenie okazało się daremne, ponieważ za kilka dni na placu miała rozpocząć się budowa kamienicy.

Ferenc Molnar poruszył również kwestię zasad i wartości, którymi powinien kierować się każdy człowiek. Chłopcy z Placu Broni są jeszcze dziećmi, lecz zawsze starają się postępować według norm, które świadczą o ich szacunku wobec siebie, przyjaźni, lojalności, uczciwości i honorze. Autor podkreśla te cechy, zestawiając ich z rywalizującymi z nimi o Plac Broni Czerwonymi Koszulami i postawą Deżo Gereba, który dopuścił się zdrady wobec przyjaciół. I tu ponownie wyróżnił się mały Erno Nemeczek, który odważnie wyraził swą opinię o Gerebie, nazywając go zdrajcą, za co potrafił docenić go Feri Acz – przywódca Czerwonych Koszul. W postawie malca wielokrotnie uwidacznia się wierność i lojalność wobec przyjaciół, choć dopiero w chwili śmierci zostaje tak naprawdę przez nich doceniony. Historia Nemeczka zawiera w sobie swoiste przesłanie – często dzieje się tak, że ci najsłabsi i lekceważeni przez innych okazują się najbardziej wartościowi i zyskują miano bohatera.

Miłość do ojczyzny, lokalny patriotyzm, bohaterstwo, wolność i przyjaźń to wartości, które wynikają bezpośrednio z przesłania powieści Ferenca Molnara. To wartości, w imię których chłopcy z Placu Broni gotowi byli do największych poświęceń, lecz jednocześnie zakończenie utworu wskazuje na ulotność i nietrwałość dziecięcych wyobrażeń wobec zderzenia ze światem dorosłych. Nemeczek umiera, nieświadomy tego, że jego waleczna postawa nie ocaliła ukochanego Placu Broni. Dla jego kolegów śmierć malca jest zjawiskiem bolesnym, lecz szybko zapominają o niej, skupiając się na swoich obowiązkach. Śmierć Nemeczka, strata małej ojczyzny to dla Janosza Boki krok w dorosłość i pożegnanie się ze światem dziecięcej beztroski.