TOMASZ Z AKWINU ŚWIĘTY - SUMA TEOLOGICZNA - tom 5.pdf

(1798 KB) Pobierz
ŚW
ŚW. TOMASZ Z AKWINU
SUMA TEOLOGICZNA
Tom 5
_________________________
ANIOŁOWIE
(Część druga)
ŚWIAT WIDZIALNY
(1, 59-64; 65-74)
Przełożył i objaśnieniami zaopatrzył
o. Pius BEŁCH, O.P.
"Jak najgoręcej pragniemy, by z każdym dniem wzrastała liczba ludzi czerpiących z dzieł Tomasza z Akwinu
oświatę i naukę; dotyczy to nie tylko księży i ludzi wielkiej nauki... Wielce też sobie życzymy, by ze względu na
potrzeby Chrześci-jaństwa coraz więcej wydobywano skarbów z jego wskazań. Trzeba więc jego pisma tłumaczyć i
wydawać w jak największej ilości języków..."
Papież Jan XXIII, 16 września 1960
(AAS. 25.X.1960)
NAKŁADEM KATOLICKIEGO OŚRODKA
WYDAWNICZEGO "VERITAS"
4-8, PRAED MEWS, LONDON, W.2.
1
ZAWARTOŚĆ TOMU 5
1. Traktat O ANIOŁACH (cz. 2) (l. 59-«4)
2. Odnośniki do tekstu (wykaz źródeł)
3. Objaśnienia tłumacza
4. Skorowidz nazw i rzeczy
5. Traktat ŚWIAT WIDZIAJUSTY (l. 65-74)
6. Odnośniki do tekstu (wykaz źródeł)
7. Objaśnienia tłumacza
8. Dodatek I: Biblijny opis stworzenia świata
9. Dodatek II: Nowoczesna interpretacja sześciu dni stworzenia — ks. Józef Belch
10. Dodatek III: Wprowadzenie do Kosmografii św. Tomasza - o. Hieronim Ostrowski OP
11. Trzy Modele wszechświata: Biblijny, Arystotelesa, Ptolemeusza
12. Skorowidz nazw i rzeczy
13. Spis rzeczy tomu piątego
14. Spis tomów Sumy
15. Spis tomów dotychczas wydanych
2
Część I
ANIOŁOWIE
(1. 44-49)
3
ZAGADNIENIE 5
WOLA ANIOŁÓW
Z kolei należy omówić to, co dotyczy woli aniołów; zastanowimy się najpierw nad samą
ich wolą, potem nad jej ruchem czy przejawem, jakim jest miłość, czyli miłowanie. Co do
pierwszego nasuwają się cztery pytania: 1. Czy w aniołach istnieje wola? 2. Czy ta wola
jest samąż ich naturą lub samąż ich myślą? 3. Czy w aniołach istnieje wolna wola? 4. Czy
jest w. nich gniewliwość i pożądliwość?
Artykuł 1
CZY W ANIOŁACH ISTNIEJE WOLA?
Zdaje się, że w aniołach wola nie istnieje, bo:
1. Zdaniem Filozofa „wola jest w rozumie” 1 . Lecz w aniołach nie istnieje rozum,
ale coś wyższego od rozumu. A więc w aniołach nie ma woli, ale coś wyższego od woli.
2. Według nauki Filozofa 2 wola należy do dziedziny pożądania. Otóż pożądanie
jest znamieniem bytu niedoskonałego: dotyczy bowiem tego, czego się jeszcze nie
posiada. A ponieważ w aniołach - zwłaszcza szczęśliwych w niebie - nie ma jakiejś
niedoskonałości, dlatego, jak się zdaje, wola w nich nie istnieje.
3. Filozof uczy 3 , że wola jest poruszycielem poruszanym; jest bowiem poruszaną
przez rzecz pożądalną dostrzeżoną przez myśl. Lecz aniołowie są nieporuszalni - jako że
są niecieleśni. A więc wola w nich nie istnieje.
Wbrew temu Augustyn pisze 4 , że w umyśle znajduje się obraz Trójcy Przenajświętszej
pod względem pamięci, myśli i woli. Otóż obraz Boga widnieje nie tylko w umyśle
ludzkim, ale także i w umyśle anielskim - jako że i umysł anielski jest pojemny Boga (est
capax Dei) . A więc i w aniołach istniąje wola.
Odpowiedź: Trzeba koniecznie przyjąć istnienie woli w aniołach. Aby to stało się nam
jasne, należy zważyć co następuje:
Wszystkie rzeczy pochodzą od woli Bożej 5 i każdą [z nich] na swój sposób prze ku
dobru jej pożądanie. Różne są tego stopnie 6 . Niektóre rzeczy prze ku dobru sama ich
naturalna, ślepa skłonność - bez jakowegoś poznawania z ich strony; np. rośliny i ciała
nieożywione; takie parcie czy skłonność ku dobru zwie się: pożądanie naturalne. /1/
Niektóre stworzenia są wiedzione ku dobru w jakiś sposób przez nie poznawanemu;
stworzenia te nie chwytają jednak samego pojęcia czy treści dobra, a tylko poznawają
jakoweś dobro właśnie jako partykularne, poszczególne; tak właśnie czyni zmysł, który
poznaje: słodkie, białe itp.; i takie parcie czy skłonność idące za takim poznaniem dobra
zwie się: pożądanie zmysłowe.
Niektóre wreszcie prą ku dobru poznawanemu, ale poznaniem chwytającym samą
treść, charakter dobra, co jest właściwością myśli; jestestwa te są niesione ku dobru w
najdoskonalszy sposób; nie są bowiem one jedynie kierowane ku dobru przez kogoś
innego - jak rzeczy nie mające poznania; nie są też wiedzione ku dobru partykularnemu -
poszczególnemu tylko - jak stworzenia obdarzone jedynie poznaniem zmysłowym, ale
widać u nich skłonność niosącą je poniekąd ku samego dobru powszechnemu czy
ogólnemu; i ta skłonność zwie się: wola.
A ponieważ aniołowie swoją myślą poznają samąż ogólną, powszechną treść
dobra, jasne, że istnieje w nich wola.
Na 1. Inaczej rozum góruje nad zmysłem, a inaczej myśl góruje nad rozumem.
Rozum góruje nad zmysłem z powodu różności przedmiotów poznawanych; zmysł
bowiem ma za przedmiot poszczegóły, rozum zaś Ogóły czy powszechniki. Stąd też inne
musi być pożądanie dążące do dobra ogólnego - odpowiednie charakteru rozumu, a inne
dążące do dobra poszczególnego - odpowiednie dla charakteru zmysłu.
Natomiast myśl i rozum różnią się co do sposobu poznawania; myśl bowiem
poznaje intuicyjnie, od razu; rozum zaś biegnąc od jednego na drugie drogą
rozumowania; rozum jednak drogą rozumowania dochodzi do poznania tego samego, co
myśl poznaje bez rozumowania mianowicie do ogółu. Ten sam więc przedmiot podsuwa
pożądaniu myśl, co i rozum. I dlatego w aniołach, którzy są istotami li tylko myślącymi,
nie istnieje pożądanie wyższe od woli. /2/
Na 2. Jakkolwiek nazwę ‘pożądanie’ bierze się od ‘pożądać tego, czego się nie
ma’, to jednak dziedzina pożądania rozciąga się nie tylko na ton ale także i na wiele
innych rzeczy 7 . Podobnie jak łacińską nazwę ‘lapis’ - kamień wzięto od ‘laesio pedis’
ranienie nogi, a przecież nie tylko to znamionuje kamień. Tak samo siła gniewliwa czy
bojowa bierze nazwę swoją od gniewu, a przecież są w niej również i inne uczucia, jako
to: nadzieja, odwaga itp. /3/
Na 3. Wola zwie się poruszycielem poruszanym w tym znaczeniu, w jakim
‘chcieć’ i ‘myśleć’ są jakowymiś ruchami. Tego zaś pokroju ruch może bez żadnej
przeszkody istnieć w aniołach; taki bowiem ruch, zdaniem Filozofa 8 , jest ziszczeniem
bytu doskonałego. /4/
Artykuł 2
CZY W ANIOŁACH WOLA RÓŻNI SIĘ OD MYŚLI I NATURY?
Zdaje się, że w aniołach wola nie różni się od myśli i natury, bo:
1. Anioł jest bardziej niezłożony niż ciało naturalne. Lecz ciało naturalne jest
niesione przez swoją formę do swego celu, który jest jego dobrem. Tym bardziej zachodzi
to u anioła. Formą zaś anioła jest albo jego natura, w której on samoistnie bytuje, albo
forma poznawcza, która jest w jego myśli. Tym więc, co anioła niesie ku dobru, jest jego
własna natura i jego forma poznawcza. A ponieważ owo parcie ku dobru należy do woli,
dlatego w aniele wola nie jest czym innym jak właśnie jego naturą i myślą.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin