ETYKA W ADMINISTRACJI URZĘDNIKÓW PAŃSTWOWYCH
Urzędnik publiczny w swej pracy powinien kierować się zbiorem norm etycznych i moralnych, aby rozstrzygać dobro sprawy i jej rozwiązanie. Dlatego warto zastanowić się czym jest etyka i jaki ma wpływ na podejmowanie przez nas decyzji w życiu zawodowym jak i prywatnym.
CZYM JEST ETYKA?
Wyraz etyka pochodzi od greckiego słowa ethikos, to z kolei wywodzi się od słowa ethos oznaczającego charakter, ale także zwyczaj, obyczaj. Postępowanie etyczne powinno być zatem rozumiane jako postępowanie odpowiadające akceptowanym w społeczeństwie wzorom. Jest to również system określonych nakazów i zaleceń dla woli i działania ludzkiego, opierający się na jakimś światopoglądzie.
Etyka zawodowa (demagogia) jest to zbiór norm moralnych określających postępowanie danego zawodu, często przybiera formę kodeksu etycznego, charakterystycznego dla określonego zawodu, który reguluje zachowanie pracowników, klasyfikuje postawy dozwolone i niedozwolone, a także uwzględnia co jest dopuszczalne, a co zakazane. To dzięki etyce zawodowej mamy możliwość regulacji wewnętrznych stosunków w danej grupie specjalistycznej.
Pierwotnie problem etyki w działalności administracji publicznej został poruszony w krajach anglosaskich – Wielkiej Brytanii i USA. Zwracano tam uwagę szczególne na konflikt interesów. Stąd narodziła się koncepcja kodeksu etycznego postępowania w działalności, jako katalogu norm prawnych, lecz tak samo obowiązujących w sferze administracji z sankcjami dezaprobaty społecznej oraz uruchomienia odpowiednich procedur.
Normy etyczne są wprowadzone w wyniku samoregulacji zainteresowanych środowisk.
· Uczciwość: obowiązek zgłoszenia wszystkich prywatnych interesów mających związek z obowiązkami publicznymi, obowiązek podjęcia kroków dla rozwiązania konfliktów.
· Jawność: rozstrzygnięć i działań, ograniczenie jawności tylko ze względu na interes publiczny
· Odpowiedzialność: przed społeczeństwem za swoje działania, procedury wyjaśniające podejmowane działania
· Obiektywizm: w prowadzeniu spraw publicznych, stosowanie wyłącznie kryteriów merytorycznych
· Prawość: niezależność finansowa i materialna od osób i organizacji, tak aby nie było możliwości wywierania wpływu na wykonywane obowiązki urzędowe
Współcześnie standardy Lorda Nolana mają charakter powszechny, a zatem powinno się je stosować do wykonywania zadań przez członków organów samorządu terytorialnego, a także pracowników samorządowych.
Pracownicy samorządowi są najbliżej obywatela i na nich spoczywa duża część odpowiedzialności za bezpośrednią realizację dobra wspólnego. Biorąc pod uwagę wagę społeczną podejmowanych działań oraz często spotykane zjawiska korupcyjne w samorządzie terytorialnym, regulacja w zakresie etyki zawodowej pracowników samorządowych wydaje się niezbędna.
Ustawodawca wprowadza dla grupy pracowników samorządowych pewne standardy postępowania. Zostały one określone w rozdziale III ustawy o pracownikach samorządowych. W art. 24 zostały wymienione obowiązki pracownika samorządowego takie jak:
1) przestrzeganie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i innych przepisów
prawa;
2) wykonywanie zadań sumiennie, sprawnie i bezstronnie;
3) udzielanie informacji organom, instytucjom i osobom fizycznym oraz udo-
stępnianie dokumentów znajdujących się w posiadaniu jednostki, w której
pracownik jest zatrudniony, jeżeli prawo tego nie zabrania;
4) dochowanie tajemnicy ustawowo chronionej;
5) zachowanie uprzejmości i życzliwości w kontaktach z obywatelami,
zwierzchnikami, podwładnymi oraz współpracownikami;
6) zachowanie się z godnością w miejscu pracy i poza nim;
7) stałe podnoszenie umiejętności i kwalifikacji zawodowych.
Katalog ten jest otwarty i może być uzupełniany przez jednostki samorządu terytorialnego.
Nieposzlakowana opinia:
Pojęcie nieposzlakowanej opinii wyraża postrzeganie urzędnika przez innych ludzi. Niewątpliwie nieposzlakowaną opinią cieszy się osoba, której można przypisać takie cechy jak: uczciwość rzetelność, odpowiedzialność, lojalność, umiejętność przedkładania interesu publicznego nad prywatny, umiejętność współpracy z innymi ludźmi.
Urzędnik państwowy powinien być:
· Profesjonalny
· Lojalny wobec swoich zwierzchników
· Otwarty i uczynny wobec obywateli, którym ma służyć jego praca.
Obowiązki urzędnika państwowego to ochrona interesów państwa oraz praw i słusznych interesów obywateli
· Przestrzegać Konstytucji RP i innych przepisów prawa
· Strzec autorytety RP oraz dążyć do pogłębienia zaufania obywateli do organów państwa
· Racjonalnie gospodarować środkami publicznymi
· Rzetelnie i bezstronne, sprawnie i terminowo wykonywać powierzone zadania
· Dochować tajemnicy państwowej i służbowej
· Rozwijać własną wiedzę zawodową
Dodatkowe obowiązki:
· Oświadczenie o stanie majątkowym
· Plecenia służbowe
· Zakaz podejmowania dodatkowego zatrudnienia
Urzędnikiem państwowym może zostać osoba, która posiada:
· Predyspozycje intelektualne i osobowościowe
· Poczucie odpowiedzialności, solidarność, dokładność, cierpliwość
· Kulturę osobistą
· Nieskazitelny charakter
· Wiedzę z zakresu prawa i procedur administracyjnych
· Obywatelstwo polskie
· Ukończone 18 lat i pełną zdolność do czynności prawnych
· Odpowiednie wykształcenie (prawne, administracyjne) i zaliczenie aplikacji administracyjnej (celem aplikacji jest teoretyczne i praktyczne przygotowanie pracownika do należytego wykonywania obowiązków urzędnika państwowego. Trwa ona 12 miesięcy i kończy się oceną kwalifikacyjną)
Czym jest kodeks etyczny?
Kodeks etyczny (łac. codex = księga, spis) – niesprzeczny układ (system) norm regulujący sferę moralną i wyznaczający stosunek jednostki do innych osób, do grupy, do samej siebie. Kodeks może występować w formie spisanej lub w formie przekazu ustnego.
Rola kodeksu
Kodeks pełni rolę środka zaradczego, próbuje rozwiązać wszelkie konflikty, które mają miejsce w momencie, gdy urząd działa nieprawidłowo, amoralnie i niewłaściwie wobec obywateli, jak i samego siebie.
Kodeksy w swoich wskazówkach dążą do tego, by działania urzędników były zgodne z prawem, bezstronne, niezależne, podejmowane szybko oraz aby relacje urzędnika z petentem były przyjazne. Kodeksy pozwalają podnosić kompetencje i kwalifikacje urzędników. Pracownicy zobowiązani są do bieżącego kontrolowania zmian prawa w zakresie ich obowiązków służbowych, do pracy w zespole, do wykazywania twórczej postawy i kreatywnego podejścia do wyznaczonych zobowiązań. Obowiązania są również do poszerzania wiedzy zawodowej oraz do korzystania z praktyk kolegów i pomocy specjalistów.
Znaczenie zewnętrzne kodeksu to kreowanie pozytywnego wizerunku urzędu. Kodeks staje się jednym z elementów public relations, czyli budowaniu pozytywnego kontaktu z otoczeniem oraz stworzenia atrakcyjnego wizerunku urzędu. Z punktu widzenia etyki zakłada to alternatywę kształtowania relacji ze społeczeństwem na podstawie wartości wzajemnego szacunku i zaufania.
Znaczenie wewnętrzne kodeksu: kodeks ma jednoczyć, integrować oraz łączyć pracowników urzędu wokół jego misji. Kodeks ma wskazywać akceptowany system wartości, definiować relacje, jakie powinny funkcjonować w grupie, uwyraźniać i eliminować wszelkiego rodzaju konflikty interesów.
Kodeks etyki dla urzędników państwowych
Kodeks realizuje dbałość o właściwe dysponowanie pieniędzmi publicznymi i całkowite posłuszeństwo przełożonym. Zgodnie z nowoczesną koncepcją państwa, kodeks wymaga od pracowników administracji niezawisłości, merytoryczności, przestrzegania prawa i zarządzania z udziałem obywateli. Otwarty przepływ informacji między urzędem a obywatelami, udzielanie obywatelom wszystkich informacji, z wyjątkiem poufnych. Pracownicy służb publicznych mają nabrać przekonania, że urząd nie tylko dziła dla dobra publicznego, ale musi też uzasadnić swoje poczynania.
ulcik99