Wskaźniki i normy dla organizmu psa
1.Wartości fizjologiczne parametrów krwi psów:
1/ Erytrocyty: 5,5-8,9 T/l (=1012/l) - erytrocytoza może świadczyć o schorzeniach szpiku kostnego,
2/ Hematokryt: 0,37-0,55 %x0,01 - wielkość hematokrytu jest mocno związana z ilością wody w organizmie i daje nam ocenę stopnia odwodnienia organizmu, rozpoznanie niedokrwistości, wzrost hematokrytu może świadczyć o schorzeniach serca i płuc, zwyrodnieniu śledziony, diagnozuje też nowotwór kory nadnerczy (zespół Cushinga), spadek hematokrytu może świadczyć o schorzeniach narządowych (wątroby, nerek lub białaczce), niedożywieniu lub anemii,
3/ Hemoglobina: 7,5-11,8 mmol/l - wpływa na wielkość hematokrytu, pozwala diagnozować niedokrwistości
4/ Leukocyty: 7,0-15,0 G/l - leukocytoza (wzrost liczby) może świadczyć o ostrych zakażeniach i uszkodzeniach tkanek, alergii, hemolizie, zaburzeniach i schorzeniach przemiany materii, przekarmieniu; leukopenia (za niska liczba) - przewlekłe zakażenia, przewlekła uremia, choroby wirusowe, zespół Cushinga, wyczerpanie układu limfatycznego, zatrucia, aleukemiczne białaczki, odczyny polekowe (cytostatyki, estrogeny, chloramfenikol, furazolidon),
5/ Metamielocyty: 0-1 %,
6/ Pałeczki: 0-3%,
7/ Segmenty: 60-77%,
8/ Eozynofile: 0-10%,
9/ Bazofile: 0-1%,
10/ Limfocyty: 12-37% - limfocytoza (wzrost liczby) może świadczyć o zakażeniach wirusowych, bądź jest wynikiem stresu; limfopenia (niedobór limfocytów) - terapia kortykosterydami, cytostatykami, zakażenia wirusowe, zespół Cushinga, przewlekła uremia (mocznica),
11/ Monocyty: 3-10% - monocytoza (wartość podniesiona) może świadczyć o chorobach zakaźnych i przewlekłych zapaleniach, białaczce monocytarnej psów, a może być wynikiem stresu lub terapii kortykosterydowej; monocytopenia (poniżej normy) - wynik terapii kortykosterydowej lub ostre stadia chorób zakaźnych
12/ Płytki krwi: 200-500 G/l - trombocytopenia -zmniejszona liczba płytek krwi może powodować skłonności do krwawień, zaburzenia krzepliwości krwi, wynik wstrząsu endotoksycznego
13/ OB (odczyn Biernackiego) 0-6 / 60 min - szybkość sedymentacji krwinek - wartość podwyższona może świadczyć o stanach zapalnych, zakażeniach wirusowych lub nowotworowych zmianach plazmocytów; wartość obniżona - schorzenia wątroby, wychudzenie i stany wycieńczenia, zaburzenia syntezy białek
14/ Mocznik: 3,3-8,9 mmol/l - oznaczamy zawsze łącznie z kreatyniną, wzrost poziomu: przednerkowy - żywienie, leki; nerkowy: niewydolność nerek, nowotwory nerek; pozanerkowy: uszkodzenia dróg moczowych; spadek poziomu: hepatopatie
15/ Kreatynina: 88-159 umol/l
16/ Kwas moczowy: <24 umol/l
17/ Amoniak: <32 umol/l - normalnie w wątrobie przetwarzany jest na mocznik - wzrost w surowicy: przewlekłe zapalenia wątroby, zwłóknienie, marskość, ostre ogniska martwicze, zespół hepatocefalny,
18/ GOT (Aspat): 5-50 U/l - przy wirusowym zapaleniu wątroby wzrasta do poziomu 2-4tyś.U/l
19/ GPT (Alat): 9-70 U/l - wzrost kilku do dziesięciu razy ponad normę świadczy o zapaleniu wątroby, a przekroczenie normy kilkudziesięciokrotne wskazuje na toksyczną martwicę wątroby. Uwaga, wyniki podnosi terapia glikokortykosterydowa, leki przeciwpadaczkowe. Okres półtrwania GPT we krwi psa wynosi 4 dni.
20/ gamma GT: 1-12 U/l - (GGT, GGTP, gammaglutamylotranspeptydaza)- jest enzymem wskaźnikowym przy cholestazie
21/ GLDH: 1-10 U/l(dehydrogenaza glutaminianowa) - znaczny wzrost wskazuje na uszkodzenie wątroby, niewielki wzrost może sugerować zastój krwi w wątrobie z powodu niewydolności krążenia
22/ FA (fosfataza alkaliczna, ALP): 20-190 U/l - wespół z GGT jest wskaźnikiem cholestazy
23/ Białko całkowite: 56-71 g/l -
24/ Albuminy: 31-41 g/l
25/ Globuliny: 25-30 g/l (białka związane z procesami odpornościowymi i zapalnymi) - wzrost może sugerować przewlekły stan zapalny wątroby; spadek poziomu może świadczyć o marskości wątroby
26/ Bilirubina całkowita: 0-3,4 umol/l - jej wzrost wraz z b.bezpośrednią obserwujemy przy żółtaczce hemolitycznej; żółtaczka wątrobowa (wzrost b. bezpośredniej i urobilinogenu nieznaczny)
27/ Bilirubina bezpośrednia (związana): 0-0,3 umol/l
28/ Diastaza (amylaza): 388-1730 U/l
29/ Lipaza: 268-1769 U/l - w przypadku ostrej martwicy trzustki dochodzi do 2-7krotnego wzrostu aktywności lipazy we krwi w ciągu pierwszych 48 godzin
30/ Trójglicerydy: 0,2-1,3 mmol/l - wysokie stężenie może świadczyć o zapaleniu trzustki
31/ Glukoza: 3,7-5,8 mmol/l - wskaźnik funkcjonowania trzustki – podwyższony poziom przy zespole Cushinga, cukrzycy i encefalopatiach (wścieklizna, nosówka, choroba bornajska)
32/ Cholesterol: 3,3-9,3 mmol/l - wzrost obserwujemy przy zapaleniu wątroby z hyperlipidemią oraz niedoczynności tarczycy; spadek poziomu obserwujemy przy nadczynności tarczycy, marskości i martwicy toksycznej wątroby
33/ Na: 140-153 mmol/l
34/ K: 3,76-5,22 mmol/l
35/ Cl: 106-119 mmol/l
36/ Ca: 2,25-3,0 mmol/l
37/ Mg: 0,7-1,19 mmol/l
38/ P nieorg.: 1,35-2,87 mmol/l
39/ Czas protrombinowy: 8-12 s
40/ Kwasy żółciowe: 10-25 umol/l (produkt metabolizmu cholesterolu) - obrazuj± recyrkulację wątrobowo-jelitową i są pomocne w diagnozowaniu zespolenia wrotnego obocznego u psów (poziom poposiłkowy wzrasta kilkunastokrotnie)
41/ Fibrynogen: 1-4 g/l
42/ Amylaza: 388-1730 U/l - wzrost (nawet kilkunastokrotny) świadczy o ostrym zapaleniu trzustki, ale występuje też przy niedrożności jelit, zapaleniu otrzewnej, niewydolności nerek, niedrożności przewodów ¶linowych; znaczne obniżenie aktywności amylazy może sugerować martwicę trzustki,
43/ Urobilinogen w surowicy krwi - diagnozowanie cukrzycy
44/ Insulina 6-22 uU/ml - obniżenie poziomu z reguły jest przyczyną cukrzycy insulinozależnej, obniżenie poziomu może świadczyć o rozroście nowotworowym (insulinoma).
2. Parametry moczu psa:
1/ Prawidłowa objętość wydalana: 25-35ml/kg m.c./dobę - zwiększanie ilości wydalanego moczu może świadczyć o procesach zapalnych nerek, wątroby lub zespole Cushinga lecz w tych przypadkach następuje obniżenie ciężaru właściwego moczu; inaczej jest w przypadku cukrzycy, która zwiększa ilość wydalanego moczu ale też stężenie glukozy w moczu; zmniejszenie ilości wydalanego moczu może świadczyć o zaburzeniach drożności przewodów moczowych, ostrej niewydolności nerek, niewydolności mięśnia sercowego lub odwodnieniu organizmu
2/ Fizjologiczne pH moczu: 5,5-6,5 - ze względu na dietę wysokobiałkową pochodzenia zwierzęcego normalny odczyn oscyluje wokół lekko kwaąnego; wzrost pH w kierunku zasadowego świadczy o np. infekcjach bakteryjnych dróg moczowych (E.coli, Proteus, Pseudomonas, Corynebacterium renale, Staphylococcus)i może prowadzić do pogłębiania stanu zapalnego i wytrącania się substancji mineralnych
3/ Mocznik: 10-30 g/24 godziny - zmniejszone wydalanie obserwujemy przy niewydolności nerek
4/ Chlorki w moczu: 130-250 mmol/24 godz.
5/ Ciężar właściwy: 1,001-1,040 - mówi nam o zdolności zwrotnego wchłaniania wody w nefronach, a więc wzrost ciężaru właściwego może świadczyć o ostrym zapaleniu nerek, odwodnieniu a także pośrednio o cukrzycy lub gorączce; spadek ciężaru właściwego obserwujemy przy moczówce prostej, przewlekłej niewydolności nerek, pyometrze.
6/ Klirens kreatyniny: 1,5-4,5 ml/min./kg - służy nam do bardzo wczesnej diagnostyki niewydolności nerek
7/ Bilirubina - wskazuje na schorzenia wątroby lub żółtaczkę hemolityczną,
8/ Urobilinogen - do różnicowania żółtaczek
9/ Hematuria - wydalanie erytrocytów w moczu - może świadczyć o ostrym zapaleniu nerek, kamieniach w drogach moczowych, nowotworach nerek i dróg moczowych, pasożytach w drogach moczowych
10/ Hemoglobinuria - rozpad erytrocytów - może świadczyć o chorobach zakaźnych, zatruciu kumaryn±, zakażeniu pierwotniakami Babesia czy leptospirozie,
11/ Mioglobinuria - może świadczyć o schorzeniach mięśni
12/ Białko w moczu zasadniczo nie występuje, lecz w pewnych sytuacjach może być dla nas wskaźnikiem. Nieznaczny białkomocz występuje chwilowo np. po znacznym wysiłku, gorączce, przebywaniu w bardzo niskich lub wysokich temperaturach, w fazie estrus; białkomocz znikomy (0,5g/l lub "+") może być wynikiem obecności elementów morfotycznych (nabłonki, krwinki, plemniki)- białkomocz zanerkowy; może też być efektem zapalenia nerek - białkomocz nerkowy. Mierny białkomocz (0,5-3,5g/l lub "++ do +++") wskazuje na glomeluropatie różnego tła. Bardzo silny białkomocz (>3,5g/l lub "++++") wskazuje na uszkodzenia nerek.
13/ Cukier w moczu fizjologicznie nie powinien się pojawiać. Obecność glukozy w moczu (glukozuria) wskazuje na cukrzycę, zespół Fanconiego lub schorzenia kanalika bliższego nefronu.
14/ Leukocyty - w obrazie mikroskopowym normalnie występuj± pojedyncze; jeżeli występują w większej ilości to wskazuj± na toczące się procesy zapalne. Jeżeli występuj± tylko one w dużej ilości to proces zapalny dotyczy dróg rodnych, prostaty lub napletka.
15/ Kryształy w osadzie moczu - występują w wyniku toczących się procesów zapalnych, błędów żywieniowych, zaburzeń przemiany materii, predyspozycji genetycznych i osobniczych. Dzielimy je na te, które krystalizuj± przy pH kwaśnym i obojętnym: szczawiany wapnia (oxalate), kwas moczowy, moczany, cystyna; i te, które krystalizuj± w środowisku zasadowym: fosforany amonowo-magnezowe (struvit), węglan wapnia, fosforan wapnia i magnezu, moczan amonu
Szczawian wapnia pojawia się przy zbyt dużej ilości wapnia w diecie, hyperwitaminozie wit. D oraz przy zbyt kwaśnym moczu (dieta), nie poddają się rozpuszczaniu. Fosforany amonowo-magnezowe dają się rozpuścić przy pomocy diety zakwaszającej (np. wit. C) i pojawiają się z powodu infekcji bakteryjnych dróg moczowych lub nadmiernej podaży Mg w diecie. Kryształy kwasu moczowego - moczany
- pojawiają się gdy dochodzi do śródmiąższowego zapalenia nerek, białaczki lub zespolenia wrotnego obocznego. Cystyna krystalizuje w przypadkach zaburzeń resorpcji zwrotnej w nefronach lub zbyt małej podaży Mg przy dużej podaży metioniny.
Po krótce postaram się nakreślić tu podstawowe problemy związane z odchyleniami od norm laboratoryjnych.
1/ Amylaza i lipaza:
znaczny wzrost aktywności często wskazuje na choroby trzustki (martwica, zapalenie trzustki), łagodny wzrost sugeruje zmniejszoną filtrację kłębuszkową, nadczynność kory nadnerczy, glukokortykoidy egzogenne, choroba żołądkowo-jelitowa; rzadziej znaczny wzrost sugeruje nowotwór lub niedrożność przewodu trzustkowego.
2/ Azotemia - wzrost stężenia mocznika, azotu i kreatyniny w osoczu – częste przyczyny:
- przednerkowe: zwiększona produkcja amoniaku a co za tym idzie mocznika (dieta wysokobiałkowa - łagodny wzrost), odwodnienie, hipowolemia (zmniejszenie masy płynu w obiegu), obniżona perfuzja nerkowa (wskaźnik tempa przemieszczania się krwi w tkankach) - zastoinowa niewydolność serca, niedoczynność kory nadnerczy, diureza osmotyczna w cukrzycy, ropomacicze, wymioty i biegunka;
- nerkowe: ostra bądź przewlekła niewydolność nerek;
- zanerkowe: zatkanie szyjki pęcherza lub cewki moczowej przez kamienie; rzadkie przyczyny:
- przednerkowe: zwiększona produkcja amoniaku a zatem i mocznika przez krwawienie z żołądka lub jelit, nasilony katabolizm (gorączka, tetracykliny), odwodnienie przez moczówkę prostą (przez ograniczenie wody), nadmierną diurezę, nadmiar glukokortykoidów, wstrząs krwotoczny;
- zanerkowa: nagromadzenie się moczu w jamie otrzewnowej przez np. przerwanie moczowodów.
UWAGA: oznaczenie kreatyniny podczas żółtaczki jest niewiarygodne. Dodatkowo zaleca się oznaczenie fosforu w surowicy oraz stosunku białka do kreatyniny w moczu.
3/ Kwasy żółciowe: - częste przyczyny podwyższenia stężenia:
- znaczne podwyższenie: choroba z cholestazą (zastojem żółci), zespolenie wrotno-czcze, również wrodzone, dysplazja mikronaczyniowa, wtórne zespolenie wrotno-czcze spowodowane pierwotnym uszkodzeniem wątroby, choroba komórek wątroby;
średnie podwyższenie: choroba hepatocytów bez żółtaczki; łagodne podwyższenie: wtórne choroby wątroby, hepatopatia steroidowa, jatrogenna (poleczeniowa lub pozabiegowa) nadczynność kory nadnerczy, hepatopatia wakuolarna.
4/ Wapń:
- hiperkalcemia - podwyższone stężenie wapnia całkowitego w surowicy często znaczny wzrost powodowany jest przez nowotwór złośliwy związany z produkcją białka pokrewnego do parathormonu, gruczolak zatoki przyodbytowej, limfosarcoma; nieznaczny wzrost może być spowodowany przez odwodnienie, okres wzrostu młodych psów; rzadkie przyczyny: znaczny wzrost - choroby ziarniakowe (np. blastomykoza), guzy gruczołów mlekowych, mięsaki, pierwotna nadczynność przytarczyc, zatrucie witamin± D (kalcipotrien, cholekalcyferol - rodentycydy, zatrucie jaśminem, przedawkowanie); nieznaczny wzrost - ...
zaba_mokotow