Krzysztof Czekaj - Labirynty współczesnego społeczeństwa.pdf - Socjologia - junior192

Spis treści

Wprowadzenie ................................................................. 3

4.1. Co to jest przestępstwo i przestępczość? ...........70

4.2. Przestępczość i statystyka kryminalna ................76

Rozdział I .......................................................................... 6

4.3. Przestępczość dorosłych .....................................79

1.1. Jednostka – wartości – normy społeczne.............. 8

4.4. Przestępczość nieletnich .....................................82

1.2. Od konformizmu do sankcji społecznych............ 12

4.5. Przestępczość W społeczeństwie transformacji..84

1.3. Systemy kontroli w społeczeństwie .................... 15

4.6. Główne pojęcia i terminy ....................................85

1.4. Od kultury do kontrkultury społeczeństwa......... 16

4.7. Forum ..................................................................86

1.5. Główne pojęcia i terminy .................................... 18

4.8. Zalecana literatura ..............................................86

1.6. Forum.................................................................. 18

Rozdział V .......................................................................87

1.7. Zalecana literatura .............................................. 18

5.1. Mechanizmy i konsekwencje zmian społecznych87

Rozdział II ....................................................................... 19

5.2. Przejawy problemów społecznych w okresie

transformacji społeczeństwa .....................................90

2.1. Trzy oblicza społeczeństwa ................................. 19

2.2. Społeczeństwo jako organizm............................. 22

5.2.1. Bezrobocie ...................................................90

2.3. Społeczeństwo lako pole walki ........................... 24

5.2.2. Ubóstwo.......................................................98

2.4. Społeczeństwo jako teatr.................................... 26

5.2.3. Mniejszości i uchodźcy...............................107

2.5. Mechanizmy powstawania problemów

społecznych................................................................ 29

5.3 Podsumowanie...................................................111

5.4. Główne pojęcia i terminy ..................................112

2.6. Mechanizmy rozpoznawania problemów

społecznych................................................................ 32

5.5. Forum ................................................................112

5.6. Zalecana literatura ............................................113

2.8. Podsumowanie ................................................... 35

5.7. Bibliografia ........................................................113

2.9. Główne pojęcia i terminy .................................... 36

Rozdział VI ....................................................................114

2.10. Forum................................................................ 36

6.1. Rodzina – jej funkcje i dysfunkcje .....................114

2.11. Zalecana literatura ............................................ 37

6.2. Przeobrażenia rodziny polskiej: od normy do

rodziny patologicznej ...............................................119

2.12. Bibliografia ........................................................ 37

Rozdział III ...................................................................... 38

6.3. Zewnętrzne i wewnętrzne problemy społeczne w

procesach dezorganizacji rodziny ............................122

3.1. Co to jest dewiacja? ............................................ 38

3.1.1. Jednostka jako źródło dewiacji .................... 40

6.4. Główne pojęcia i terminy ..................................126

6.5. Forum ................................................................126

3.1.2. Społeczeństwo jako źródło dewiacji ............ 43

3.2. Wybrane przejawy zachowań dewiacyjnych ...... 50

6.6. Zalecana literatura ............................................126

3.2.1. Uzależnienia (alkoholizm i narkomania) ...... 50

Rozdział VII ...................................................................127

3.2.2. Choroby psychiczne ..................................... 59

7.1. Problemy ochrony środowiska..........................127

3.2.3. Dewiacje seksualne...................................... 63

7.2. Zdrowie i opieka zdrowotna..............................131

3.3. Podsumowanie ................................................... 67

7.3. Niepełnosprawność jako problem społeczny....134

3.4. Główne pojęcia i terminy .................................... 67

7.4. Podsumowanie..................................................137

3.5. Forum.................................................................. 67

7.5. Główne pojęcia i terminy ..................................137

3.6. Zalecana literatura .............................................. 68

7.6. Forum ................................................................137

Rozdział IV ...................................................................... 69

7.7. Zalecana literatura ............................................138

Rozdział I

Krzysztof Czekaj

Od wartości i norm społecznych do kontrkultury

Rozdział II

Krzysztof Gorlach

Społeczne mechanizmy genezy i identyfikacji problemów społecznych

Rozdział III

Małgorzata Leśniak

Jednostka – dewiacja – społeczeństwo

Rozdział IV

Krzysztof Czekaj

Społeczna konstrukcja przestępstwa i przestępczości

Rozdział V

Krzysztof Gerlach

Zmiana społeczna a problemy społeczne

Rozdział VI

Krzysztof Czekaj

Dezorganizacja rodziny w zmieniającym się społeczeństwie

Rozdział VII

Małgorzata Leśniak

Zagrożenia środowiska naturalnego i społecznego

Wprowadzenie

Droga do podręcznika...

Europejska Wspólnota, akceptując wniosek Polski o przyszłe przyjęcie w jej struktury, przedstawiła

wiele wymagań formalno-strukturalno-prawnych, od których realizacji zależy pomyślne zakończenie

tego niezwykle złożonego procesu. Jednym z jego istotnych elementów jest dostosowanie struktur

instytucji państwowych tak, by mogły one bez problemów współpracować z analogicznymi organami

krajów wspólnoty. Do struktur tych zalicza się służby socjalne państwa. Dziedzina ta w Polsce w

zasadzie musi być i jest budowana od podstaw. Służby socjalne państw Europejskiej Wspólnoty to

nowoczesne i funkcjonalne organizmy, których filarami są wykwalifikowane kadry pracowników

socjalnych o różnych specjalnościach. Dla potrzeb edukacji tej istotnej grupy zawodowej pracują nie

tylko ośrodki akademickie* ale także różnego rodzaju centra treningowe, edukacyjne i praktyczne.

Rezultaty tej pracy to wyszkolone i profesjonalne służby socjalne oraz sporo najróżniejszego rodzaju

materiałów edukacyjnych. Są wśród nich tradycyjne podręczniki, przewodniki czy poradniki, a także,

obecne nieomal w każdej gałęzi kształcenia, materiały audiowizualne oraz coraz częściej stosowane

wszelkiego rodzaju multimedialne programy komputerowe. Mają one służyć pomocą pracownikom

socjalnym oraz wszystkim adeptom studiów pracy socjalnej, nauczycielom i trenerom tego zawodu.

Definicja pracy socjalnej zawiera w swojej treści powołanie do służby człowiekowi w potrzebie.

Potrzeba opracowania podręcznika na temat problemów społecznych, dewiacji i przestępczości,

wynikająca z „Dokumentacji programowej kształcenia do zawodu: pracownik socjalny", a także brak

tego typu publikacji na rynku polskim oraz własne doświadczenia badawcze i dydaktyczne autorów

sprawiły, że podjęliśmy to bardzo trudne, ale ekscytujące wyzwanie.

Rozpoznanie, analiza i rozwiązywanie różnych problemów społecznych odbywa się w rzeczywistości

społecznej na podstawie skumulowanej wiedzy z najróżnorodniejszych dziedzin i dyscyplin nauki. Jedną

z najistotniejszych i pomocnych w tym procesie eksplanacji jest wiedza z zakresu socjologii. W

szczególności istotna jest ta jej część, która dostarcza wiadomości o różnych wariantach wyjaśnień co

do działania człowieka w grupie społecznej, wpływu środowiska społecznego na kreowanie i

modyfikowanie zachowań i działań jednostki, czy też mechanizmów życia społecznego. Tego typu

orientacja autorów wynikała także z ich, być może błędnego, przekonania, że to właśnie socjologia

odgrywa ważną rolę we współczesnej cywilizacji.

Podręcznik ten jest próbą systematyzacji pojęć, zagadnień i teorii dotyczących problemów społecznych,

dewiacji i przestępczości. Trudno jest sobie wyobrazić analizę tych zagadnień bez wykorzystania

dorobku socjologii. I choć autorzy podręcznika sięgają w swoich refleksjach po dorobek innych dziedzin

nauki, czynią to w stopniu znikomym. Nie oznacza to jednak wcale pomniejszania rangi tego typu

refleksji, będącej znaczącym, ale jednak uzupełniającym elementem przekazanej tu wiedzy, która ma

zdecydowanie charakter socjologiczny

Podręcznik nasz, oprócz uporządkowania pojęć, zagadnień i stanowisk teoretycznych wobec zjawisk

budzących na co dzień zróżnicowane emocje społeczeństwa czy niejednokrotnie w tak zadziwiających

formach przedstawianych przez środki masowego przekazu, ma za zadanie uświadomić, że są one

integralną częścią ludzkiej egzystencji i rzeczywistości społecznej. Co więcej, problemy społeczne,

zjawiska dewiacji i przestępczości spełniają istotną rolę – funkcję „barometru" stanu stabilizacji

społeczeństwa. Ich wzrost świadczy o zachodzących zmianach w społeczeństwie lub potrzebie tych

zmian. Oprócz tego istotnego celu opracowanie nasze ma służyć wypełnieniu i innych, istotnych,

zamierzeń. Można do nich zaliczyć zaznajomienie czytelnika z podstawowymi zagadnieniami

dotyczącymi problemów społecznych, mechanizmów ich powstawania, kształtowania i rozwiązywania,

a także przygotowanie do – w miarę samodzielnych – studiów i działań badawczo-analitycznych.

Układ pracy

Edukacja profesjonalnych, odpowiadających europejskim standardom, służb socjalnych w Polsce

wymaga zaopatrzenia wszystkich zainteresowanych uczestników tego procesu w odpowiednie

materiały dydaktyczne. I dlatego pisząc nasze opracowanie, staraliśmy się, oprócz wykorzystania

polskich źródeł, czerpać także ze sprawdzonych w dydaktycznym procesie zachodnich podręczników,

dotyczących problemów społecznych, socjologii dewiacji i przestępczości.

W pracy, złożonej z siedmiu części, chcieliśmy zawrzeć podstawowe zagadnienia dotyczące problemów

społecznych, socjologii dewiacji i przestępczości. Pisząc o negatywnych przejawach życia społecznego

należy, choć w zarysie, przedstawić ogólne pojęcia i stanowiska teoretyczne dotyczące społeczeństwa

w stanie równowagi. Temu zagadnieniu służą dwa pierwsze rozdziały. Wprowadzają one podstawowe

pojęcia dotyczące wartości, norm społecznych, systemów sankcji społecznych, systemów kontroli

społecznych, tyczące spraw i problemów tak jednostki konformistycznej, jak i uczestnika ruchu

kontrkulturowego. Te jednostkowe i zbiorowe zachowania analizowane są w kontekście mechanizmów

porządku społecznego i sposobów ujęcia społeczeństwa, które funkcjonują we współczesnej socjologii.

Wyróżnienie trzech podstawowych koncepcji oglądu społeczeństwa wprowadza tym samym różne

określenia przyczyn problemów społecznych. Mechanizmom powstawania, rozpoznawania i klasyfikacji

problemów społecznych jest poświęcona istotna część drugiego rozdziału pracy. Obydwa te rozdziały

przygotowują czytelnika do szczegółowych analiz zawartych w dalszych częściach pracy.

W rozdziale trzecim i czwartym odnajdujemy pogłębioną, wielopłaszczyznową analizę zagadnień

dewiacji i przestępczości. Określeniu dewiacji, jej źródłom, tak jednostkowym, jak i społecznym, oraz

szczegółowemu nakreśleniu głównych stanowisk teoretycznych poświęcono znaczną część trzeciego

rozdziału naszej pracy. Wprowadzenie ogólnych pojęć dotyczących dewiacji jednostki oraz

usytuowanie ich w najbardziej znanych teoriach wyjaśniających te zachowania umożliwia omówienie

wybranych przejawów tych zachowań Jak choćby tylko uzależnienie od alkoholu i narkotyków czy też

choroby psychiczne i dewiacje seksualne. Jako kontynuacja refleksji nad dewiacją następuje omówienie

zagadnień przestępstwa i przestępczości. Charakterystyka pojęć oraz ważkiej teorii zróżnicowanych

powiązań poprzedza ogólną analizę statystyk, a także przestępczości dorosłych i nieletnich w Polsce.

Rozdział czwarty kończą refleksje dotyczące przestępczości w społeczeństwie transformacji

systemowej. Uwagi te są zaledwie wprowadzeniem do następnego rozdziału, który szczegółowo

wyjaśnia problemy społeczne okresu zmiany społecznej.

W rozdziale piątym odnajdujemy nie tylko określenie, czym jest zmiana społeczna, jak kształtują się jej

czynniki i mechanizmy, ale także konsekwencje i przejawy tych przeobrażeń. Wśród szczegółowo

analizowanych, tak w kontekście polskim, jak i międzynarodowym, przejawów problemów społecznych

znalazły się: bezrobocie, ubóstwo, bezdomność, mniejszości, uchodźcy.

Kontynuując omówienie problemów społecznych okresu transformacji systemowej przedstawiono w

rozdziale szóstym zagadnienie dezorganizacji rodziny polskiej. Po charakterystyce funkcji i dysfunkcji

rodziny omawiane są główne problemy, jakie są jej udziałem w czasie gwałtownej zmiany społecznej,

ze szczególnym uwzględnieniem rodziny patologicznej.

Refleksje nad zagrożeniami środowiska naturalnego oraz środowiska społecznego wypełniają rozdział

siódmy. Scharakteryzowano w nim pokrótce problemy ochrony środowiska w Polsce. Podjęto także

problematykę zdrowia i opieki zdrowotnej, a także wciąż narastający problem społeczny, jakim jest

najszerzej rozumiana niepełnosprawność.

Jak korzystać z podręcznika

Podręcznik ten jest przeznaczony dla kandydatów do zawodu pracownika socjalnego i w zamyśle ma

służyć słuchaczom studiów pomaturalnych, jak też może być źródłem pomocniczym dla studentów

trzyletnich studiów licencjackich w specjalności praca socjalna. Staraliśmy się zawrzeć w nim większość

podstawowych pojęć i stanowisk teoretycznych, umożliwiających, na elementarnym poziomie, rozpo-

znawać, analizować, określać podstawowe problemy społeczne, zjawiska dewiacji i przestępczości. I

dlatego każdy rozdział, choć różny w swej zawartości, ma podobną konstrukcję. Po wprowadzeniu

głównych pojęć i omówieniu stanowisk teoretycznych, następuje analiza zjawisk i problemów, których

dotyczy dany rozdział. Każdy rozdział jest zakończony zebraniem wprowadzonych głównych pojęć i

terminów, jak też stosowną literaturą, która może być pomocna przy przygotowywaniu zajęć

dydaktycznych. Zajęcia dydaktyczne z zakresu problemów społecznych nie powinny mieć innej formy

niż aktywizująca. Dlatego należy podzielić słuchaczy na małe zespoły zadaniowe (pięć-sześć osób),

które będą opracowywać poszczególne problemy i kwestie, sprecyzowane w tych częściach rozdziałów,

które nazwano „forum". Forum wymiany wiadomości, informacji, przemyśleń, ale także obaw i

indywidualnych problemów może sprawić, że zostaną zrealizowane cele metodyczne przedmiotu.

Podczas zajęć należy korzystać nie tylko z naszego podręcznika, lecz także z możliwie szerokiego

spektrum pomocy i środków audiowizualnych. Jak wykazały doświadczenia autorów prowadzących

zajęcia dydaktyczne z tej dziedziny, praca z grupami zadaniowymi, jak też zaangażowanie środków

audiowizualnych znacznie przyczynia się do podniesienia efektywności nauczania i studiowania tych

trudnych i niejednokrotnie drażliwych problemów społecznych. Poza oczywistymi rezultatami –

osiągnięciem wymaganego poziomu wiadomości, zajęcia tego typu mogą i powinny przyczynić się do

rozbudzenia inicjatyw społecznych słuchaczy i studentów, co jest szczególnie pożądane w zawodzie

pracownika socjalnego.

Podziękowania

Autorzy podręcznika pragną wyrazić słowa uznania i podziękowania za wszelką okazaną pomoc i

życzliwość, jakiej doznali w trudnym procesie tworzenia tego podręcznika od wielu osób, przede

wszystkim profesorom: Ewie Marynowicz-Hetka (UŁ), Kazimierze Wódz (U.Ś1.), Krzysztofowi

Frysztackiemu (UJ), Jackowi Wodzowi (U.SI.). Ich cenne uwagi, słowa krytyki, konsultacje i poświęcony

czas oraz wsparcie w trudnych chwilach doprowadziły do nadania opracowaniu tej właśnie formy.

Za wszystkie niedociągnięcia i ewentualne błędy ponoszą jednak odpowiedzialność wyłącznie autorzy

podręcznika.

Autorzy

Krzysztof Czekaj - Labirynty współczesnego społeczeństwa.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: