Opis bibliograficzny – jest to charakterystyka pozwalająca jednoznacznie określić dany dokument. W opisie wymienia się cechy formalne danej publikacji. Występują różne stopnie szczegółowości opisu w zależności od jego przeznaczenia. Opis bibliograficzny zasadniczy (rejestracyjny) zawiera główne cechy wydawnicze, zawarte w tytulaturze.
Podstawowe dane pobiera się z głównej strony tytułowej. Jeżeli jest to konieczne do prawidłowej identyfikacji dokumentu czerpie się je również z następujących źródeł (na zasadzie substytutu strony tytułowej) w podanej kolejności: * z okładki, nagłówka, metryki wydawnictwa* z innych preliminariów, z obwoluty, z żywej paginy* z innych części: wstępu, przedmowy, spisu treści, załączników* spoza opisywanego wydawnictwa.W uzasadnionych przypadkach opis może być uzupełniony o adnotacje wyjaśniające lub zawartościowe. Skrócony opis wymienia tylko niezbędne elementy, umożliwiające identyfikację dokumentu. Obecnie, opisując poszczególne typy dokumentów, stosuje się odpowiednie arkusze norm.
Strefy opisu bibliograficznego.
S trefa 1 - Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności
Tytuł właściwy = tytuł równoległy : dodatek do tytułu / pierwsze oznaczenie
odpowiedzialności ; następne oznaczenie odpowiedzialności.
S trefa 2 - Strefa wydania
Oznaczenie wydania / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczące
wydania ; następne oznaczenie odpowiedzialności dotyczące wydania.
S trefa 3 - Strefa specjalna
W opisach książek nie należy używać tej strefy.
S trefa 4 - Strefa adresu wydawniczego
Pierwsze miejsce wydania ; następne miejsce wydania : nazwa wydawcy, data
wydania.
S trefa 5 - Strefa opisu fizycznego
Określenie formy i/lub objętości książki : oznaczenie ilustracji ; format +
oznaczenie dokumentu towarzyszącego.
S trefa 6 - Strefa serii
(Tytuł serii : dodatek do tytułu serii / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności
dotyczące serii, ISSN serii ; numeracja w obrębie serii).
W przypadku serii z podserią lub tytułu wspólnego i sekcji szczegółowe
uwarunkowania zapisu.
S trefa 7 - Strefa uwag
Uwagi.
S trefa 8 - Strefa ISBN i sposobu uzyskania książki
ISBN
MARC 21.
MARC (ang. MAchine-Readable Cataloging) oznacza przeprowadzanie procesu katalogowania w formie elektronicznej.Jego zadaniem jest wskazanie metody zapisu danych bibliograficznych różnego typu dokumentów, w tym książek, wydawnictw ciągłych czy plików komputerowych. Rekord tworzony w tym formacie zawiera pola o takich wyróżnikach, które jednoznacznie identyfikują zawartość pól. Te pola są z kolei partycjowane na podpola identyfikowane za pomocą jednoznakowych etykiet.Format ten został zainicjowany w USA w latach 60. dwudziestego wieku.
020 Międzynarodowy znormalizowany numer książki - ISBN
040 Instytucja sporządzająca opis
041 Język dokumentu
100-130 Hasła główne
100 Hasło główne - nazwa osobowa
240-260 Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności, strefa
wydania, strefa adresu wydawniczego, odmiany tytułu
245 Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialnośc i
250 Strefa wydania
260 Strefa adresu wydawniczego
300 Strefa opisu fizycznego
440, 490 Strefa serii i książki wielotomowe j
440 Strefa serii i książki wielotomowej - forma do wyszukiwania
wyszukiwania
5XX Strefa uwag
500 Uwaga ogólna
504 Uwaga dotycząca bibliografii załącznikowej
Etykieta i 00X
546 Uwaga dotycząca języka
700-740 Hasła dodatkowe
700 Hasło dodatkowe - nazwa osobowa
Pole 020 zawiera nadane przez wydawcę oznaczenie cyfrowe zbudowane według
ustalonych międzynarodowych zasad, identyfikuje jedno wydanie książki lub
wariant wydania różniący się postacią zewnętrzną (formatem, papierem,
oprawą). W książkach składających się z dwu lub więcej jednostek wydawniczo-introligatorskich każda jednostka może otrzymać dodatkowo własne oznaczenie
indywidualne, oprócz oznaczenia wspólnego dla całości wydawniczej. Dla
każdego dokumentu z własnym ISBN tworzy się odrębny rekord. Jeśli w książce
wymieniono kilka numerów ISBN identyfikujących warianty danego wydania,
należy utworzyć jeden rekord bibliograficzny dla tej książki i powtórzyć pole 020
dla każdego numeru.
Pole 040 zawiera sigla bibliotek i identyfikatory osób, które uczestniczyły w sporządzeniu
rekordu. Stosuje się sigla podane w Wykazie siglów bibliotek polskich
uczestniczących w centralnych katalogach Biblioteki Narodowej.
Pole 041 zawiera informację dotyczacą języków dokumentu, jesli nie jest
możliwe umieszczenie pełnej informacji o językach dokumentu w polu 008/35-37.
Ma zastosowanie w opisie dokumentów wielojęzycznych (także jeśli jednym z
języków jest język obrazkowy) lub zawierających tłumaczenie oraz jeśli język
streszczeń, abstraktów, materiałów towrzyszących jest inny niż język tekstu
głównego.
Pole 100 zawiera:- nazwę jedynego autora książki
lub- nazwę autora uznanego za głównego twórcę intelektualnej lub artystycznej
zawartości książki - niezależnie od liczby autorów - na podstawie wyróżnienia
jego nazwy w książce za pomocą odpowiedniego wyrażenia lub typograficznie
lub- nazwę autora wymienionego w książce na pierwszym miejscu, jeżeli
liczba autorów nie przekracza trzech i żaden z nich nie został uznany za głównego.
Pole 245 zawiera tytuł i dodatki do tytułu (także ich równoległe wersje) oraz
oznaczenia odpowiedzialności. Dane te w zasadzie podaje się w formie
występującej w opisywanej książce.
Pole 250 zawiera informacje dotyczące danego wydania dzieła: oznaczenie wydania,
oznaczenie odpowiedzialności dotyczące wydania, dodatkowe oznaczenie
wydania. Informacje te przejmuje się z opisywanej książki, zachowując następującą
kolejność źródeł: główna strona tytułowa, inne preliminaria, okładka,
metryka książki. Informacje przejęte z innych źródeł ujmuje się w nawiasy kwadratowe.
Pole 260 zawiera informacje dotyczące opublikowania, druku i dystrybucji
książki. Informacje te przejmuje się z opisywanej książki, zachowując następującą
kolejność źródeł: główna strona tytułowa, inne preliminaria, okładka, metryka
książki. Informacje przejęte z innych źródeł ujmuje się w nawiasy
kwadratowe.
Pola 440 używa się, jeżeli jego zawartość w tej samej formie jest wykorzystywana
jako hasło dodatkowe. Jeżeli nie może służyć temu celowi, używa się pól
490 i 830.W przypadku serii pole 440 ma zastosowanie, jeżeli jej tytuł przejęty z opisywanej
książki jest identyczny z tytułem tej serii ustalonym w kartotece haseł wzorcowych.
Pole 504 zawiera informacje o istnieniu bibliografii załącznikowej w opisywanej
książce lub dokumencie towarzyszącym. Należy stosować określenia w języku
polskim: bibliogr., bibliogr. przy rozdz., filmogr., dyskogr.. W polu podaje się
również informację o indeksie. Należy wymienić stronice zajęte przez
bibliografię.
W polach 700 podaje się hasła osobowe dodatkowe zawierające nazwy autorów
i współtwórców książki wymienionych w polach: 245, 250, 490, 5XX.
Do hasła podanego w polu 700 dodaje się określenie rodzaju współpracy danej
osoby w opublikowaniu książki lub nie dodaje się takiego określenia zgodnie
z dalszymi postanowieniami.
Pole 700 powinno zawierać nazwy:
- drugiego i trzeciego autora, jeżeli w haśle głównym w polu 100 podano
nazwę osoby uznanej za głównego autora, a wszystkich autorów jest nie więcej
niż trzech,
- drugiego i trzeciego autora, jeśli w haśle głównym w polu 100 podano
nazwę autora wymienionego w oznaczeniu odpowiedzialności na pierwszym
miejscu,
- autora wymienionego w oznaczeniu odpowiedzialności w polu 245 na
pierwszym miejscu, jeżeli autorów jest więcej niż trzech i żaden z nich nie został
uznany za głównego (tzn. w rekordzie brak pola 100),
Zasady sporządzania opisów bibliograficznych są znormalizowane.
Określają je normy:
PN-ISO 690 z lipca 2002 roku (dla książek i czasopism) oraz PN-ISO-2 :1999 (dla
dokumentów elektronicznych). Najnowsza norma wprowadza obowiązek
podawania numeru ISBN książki (jest to międzynarodowy znak zawierający
informację o kraju, wydawcy i o samej książce). Skrót ISBN pochodzi z ang.:
International Standard Book Number. W 10-cyfrowym numerze jest zapisana informacja
o kraju, wydawcy i o samej książce (np. 83 na początku oznacza Polskę).
Podstawowym źródłem, z którego przejmowane są dane, jest:
- dla wydawnictw zwartych ( książek)- karta tytułowa lub jej odpowiednik;
- dla dokumentów elektronicznych - ekran, na którym wyświetlony jest tytuł, jeśli brak
takiego ekranu, dopuszcza się przejmowanie danych z dokumentacji towarzyszącej lub
opakowania;
- dla taśm magnetofonowych i taśm magnetycznych - etykieta na dokumencie
dźwiękowym, okładka lub opakowanie.
WAŻNE !
*Norma nie precyzuje znaków interpunkcyjnych, należy jednak stosować je
konsekwentnie, czyli stosować jednolitą interpunkcję we wszystkich przypisach
oddzielając każdy element opisu od poprzedniego np. kropką lub przecinkiem.
*Opis piszemy w linii ciągłej – od marginesu do marginesu.
*Numeru ISBN nie przedzielamy na 2 linijki.
* W opisie autora pomijamy informacje o jego stopniach naukowych i funkcjach, np. mgr
, prof. dr , doc. płk, ks.
*Możesz skracać nazwę wydawcy,np. PWN zamiast Państwowe Wydawnictwo Naukowe
* Jeżeli jest to wydanie pierwsze lub nie ma informacji, które to jest wydanie - ten
element opisu pomijamy.<
* Informację o zmianach dokonywanych w wydaniu należy skrócić, np. popr. uzup.
zmien. skr.
Iwa.4