2006.04. Farmakologia w leczeniu owrzodzeń żylnych goleni cz.2.pdf

FARMAKOTERAPIA

W pracy przedstawiono podstawowe metody leczenia owrzodzeĔĪylnych podudzi

– ogólne i miejscowe. Omówiono takĪe poszczególne preparaty lecznicze. Pierwszą

czĊĞü opracowania opublikowaliĞmy w „RwP” 3/06.

i eskuliny – Venacorn (Filofarm) oraz

Anavenol (Leciva). Tabletki w pierwszych

7 dniach stosuje się 3 razy dziennie po

2-3 sztuki, a następnie 1 tabletkę 3 razy

dziennie przez okres kilku miesięcy.

Farmakoterapia w leczeniu

owrzodzeĔĪylnych goleni

Inne wyciągi roślinne

Endotelon (Sanofi-Winthrop) to preparat bę-

dący wyciągiem z pestek winogron. Działanie

protekcyjne tej substancji polega na poprawie

elastyczności kapilar poprzez bezpośredni

wpływ na kolagen i elastynę. Dodatkowo do-

chodzi do poprawy przepływu chłonki i krwi.

Wskazane jest stosowanie 150 mg preparatu

2 razy dziennie między posiłkami.

Drugim powszechnie stosowanym pre-

paratem tej grupy jest Cyclo 3 Fort (Pierre

Fabre Medicament). Jest to suchy wyciąg

z ruszczyka kolczastego z dodatkiem kwasu

askorbinowego i metylochalkonu hespery-

dyny. Działanie i właściwości preparatu to

głównie ochrona naczyń żylnych – zmniej-

szenie przepuszczalności naczyń, poprawa

ich napięcia i zmniejszenie obrzęku.

– cz. II – leczenie farmakologiczne ogólne i miejscowe

Leczenie farmakologiczne ogólne

Jest to bardzo ważny element leczenia za-

chowawczego owrzodzeń żylnych goleni,

który ma na celu przede wszystkim prze-

ciwdziałanie przewlekłej niewydolności

żylnej poprzez:

1. zmniejszenie zastoju krwi i obrzęku,

2. uszczelnienie śródbłonka naczyń,

3. poprawę odpływu chłonki,

4. wpływ na układ krzepnięcia,

5. zmniejszenie dolegliwości bólowych,

6. działanie bakteriobójcze (wciąż kontro-

wersyjne).

Wśród nich największe znaczenie tera-

peutyczne mają leki flebotropowe, które

wpływają na układ żylny. Zwiększają one

odporność i wytrzymałość naczyń, elastycz-

ność i sprężystość naczyń włosowatych oraz

przywracają prawidłową przepuszczalność.

Ogólnie przyjęło się dzielić leki flebotropowe

na preparaty naturalne i sztuczne. Wśród

preparatów naturalnych wyróżniamy: ben-

zopirony, saponiny, alkaloidy sporyszu oraz

wyciągi z innych roślin: jeżyn czy winogron,

natomiast produkty syntetyczne to dobesy-

lan wapnia oraz tribenozyd.

Pharma) i Phlebodia (Innothera Labora-

tories). Zazwyczaj podaje się pacjentowi

2 tabletki w dawkach podzielonych,

• rutynozydy – do grupy tej zaliczamy

rutynę oraz jej pochodne – trokseruty-

nę i β-hydroksyetylorutozyd. Związki te

występują w licznych roślinach między

innymi w gryce i perłowcu japońskim.

Preparaty rutyny wykazują silne dzia-

łanie oksydacyjno-redukujące. Wpły-

wają na zmniejszenie obrzęku i stanu

zapalnego, poprawiając elastyczność

i sprężystość naczyń włosowatych.

W praktyce wykorzystuje się głównie

preparaty troxerutinu: Venolan (Polfa-

-Grodzisk), Rutoven (Herbapol Poznań),

Troxerutin (Synteza) lub Oxerutin

(Venoruton i Venoruton forte, Novartis

Consumer Health). Pacjenci przyjmują

1-2 tabletki 3 razy dziennie,

• eskulinę – jest glikozydem kumary-

nowym otrzymywanym z kory kasz-

tanowca. Działanie polega głównie na

uszczelnianiu i wzmacnianiu ścian na-

czyń włosowatych. Na rynku dostępne

są preparaty złożone przede wszystkim

z dodatkiem rutyny – Venescin (esku-

lina, rutyna, wyciąg suchy z nasion

kasztanowca, Herbapol Wrocław).

Dobesylan wapnia

Preparaty Calcium dobesilate (Hasco-

-Lek, Aflofarm Fabryka Leków, Galena)

usprawniają mikrokrążenie. Wpływają

protekcyjnie na naczynia oraz zmniejszają

agregację płytek krwi i lepkość osocza,

co zapobiega powstawaniu zakrzepów

w obrębie naczyń żylnych. Lek stosujemy

3-4 razy dziennie po jednej tabletce.

Tribenozyd (Glyvenol)

Działa przeciwzapalnie i poprawia wła-

ściwości ścian naczyń – elastyczność

i sprężystość.

Drugą dużą grupą leków stosowanych w le-

czeniu owrzodzeń żylnych goleni są prepa-

raty modyfikujące metabolizm leukocytów.

Wśród nich wyróżniamy prostaglandynę E 1

oraz preparaty pentoksyfiliny.

Benzopirony

Benzopirony są najbardziej popularną pod-

grupą leków flebotropowych stosowanych

w leczeniu owrzodzeń żylnych podudzi.

W obrębie tej podgrupy wyróżniamy:

• flawonoidy – są największą i najczęściej

stosowaną grupą preparatów w terapii

owrzodzeń żylnych. Główni przedsta-

wiciele tej grupy to diosmina i hespe-

rydyna. Związki te zmagazynowane

są w owocach cytrusowych (pomarań-

cze), a w szczególności w ich pestkach

i skórce. Ich działanie polega przede

wszystkim na poprawie szczelności

naczyń oraz działaniu przeciwzapal-

nym poprzez hamowanie uwalniania

mediatorów reakcji zapalnej i wolnych

rodników tlenowych. Oba te związki

w postaci zmikronizowanej są dostęp-

ne w formie preparatów złożonych:

Detralex (Diosmin, Hesperdin, Servier)

i Pelethrocin (Diosmin, Hesperdin, Help

Pharmaceuticalis) lub zawierają tylko

600 mg diosminy – Otrex 600 (Stvagen

Saponiny

Przedstawicielem tej grupy jest escyna – sub-

stancja pozyskiwana z nasion kasztanowca.

Udowodniono jej działanie przeciwobrzę-

kowe, przeciwzapalne i przeciwzakrzepo-

we. Wpływa na normalizację przepływu

włośniczkowego i uszczelnia śródbłonek

naczyń. Podawana w dużych ilościach może

wywoływać zaburzenia ze strony układu po-

karmowego. Wyróżniamy kilka preparatów:

Aescin (Polfa Kutno), Reparil (Madus), Esce-

ven (Herbapol Poznań) oraz Sapoven T (Ha-

sco-Lek). Leki te stosujemy trzy razy dziennie,

popijając dużą ilością wody.

Prostaglandyna E 1

Jest to lek, który wpływa na aktywność

leukocytów (hamowanie) oraz zmniejsza

agregację płytek krwi. Działa protekcyj-

nie na śródbłonek naczyń krwionośnych

poprzez rozkurcz tętniczek i zwieraczy

przedwłośniczkowych. Podczas jego stoso-

wania dochodzi do zmniejszenia wielkości

owrzodzenia oraz obrzęku. Dostępnym

na rynku preparatem jest Prostavasin

(Schwarz Pharma) podawany we wlewach

dożylnych.

Pentoksyfilina

Jest drugim przedstawicielem tej grupy

leków. Aktualnie w sprzedaży dostępnych

jest wiele preparatów: Agapurin (Slovakofar-

ma), Apo-Pentox 400 SR (Apotex), Dartelin

retard (Lek), Grofilina (Polfa Grodzisk),

Pentilin Retard (Krka), Pentohexal retard 600

(Hexal), Polfilin (Polpharma) i Trental 400

Alkaloidy sporyszu

Jest to grupa preparatów, która wpływa

zwężająco na naczynia żylne. Głównymi

jej przedstawicielami są dihydroerotamina

i dihydroergokrystyna. Zazwyczaj stosuje

się preparaty złożone z dodatkiem rutyny

REHABILITACJA W PRAKTYCE 4/2006

FARMAKOTERAPIA

(Aventis Pharma). Penoksyfilina jest synte-

tyczną pochodną ksantyny, która wpływa

na mikrokrążenie. Oddziaływanie na białe

krwinki ułatwia ich przepływ przez na-

czynia włosowate, natomiast w przypadku

erytrocytów doprowadza do zmniejszenia

ich agregacji i lepkości krwi, a w rezultacie

poprawia utlenowanie tkanek. Dochodzi

także do zmniejszenia odczynu zapalnego.

Leki z tej grupy podaje się zazwyczaj 2 razy

400 mg przez okres kilku tygodni.

W leczeniu owrzodzeń żylnych podudzi

wspomagający efekt terapeutyczny uzysku-

jemy poprzez zastosowanie preparatów

przeciwzakrzepowych pod postacią hepa-

ryn drobnocząsteczkowych, antykoagulan-

tów doustnych i heparynoidów doustnych.

Przedstawicielami heparyn drobnocząstecz-

kowych są Fraxiparne (Sanofi-Winthrop)

oraz Clexane (Aventis Pharama). Stosuje

się je w przewlekłej niewydolności żylnej,

czasem powikłanej incydentami zakrze-

powo-zatorowymi. Acenokumarol (Polfa

Warszawa) i Sintrom (Novartis Pharma) to

antykoagulanty doustne stosowane w prze-

wlekłej profilaktyce przeciwzakrzepowej.

Kolejnym preparatem jest Vessel Due F (Alfa

Wassermann) zawierający sulodeksyd, będą-

cy frakcją heparynową małocząsteczkową

wraz z frakcją dermatonową. Zmniejsza on

lepkość krwi, działa fibrynolitycznie i prze-

ciwzakrzepowo. Preparat podawany jest

doustnie lub domięśniowo. Kapsułki stosuje

się 2 razy dziennie przez okres 2-3 miesięcy.

Cykl leczniczy powinien być powtórzony

dwukrotnie w ciągu roku.

Podawanie antybiotyków ogólnie budzi

wiele kontrowersji. Jest ono uzasadnione

tylko w szczególnych sytuacjach – w mo-

mencie wystąpienia objawów zakażenia

ogólnoustrojowego.

W leczeniu owrzodzeń żylnych pod-

udzi wspomagająco wykorzystuje się leki

przeciwzapalne, moczopędne i chemiote-

rapeutyki.

terapię ogólną. Wykonywanie posiewu

bakteriologicznego z owrzodzeń budzi

kontrowersje. Część autorów uważa,

iż nie ma ono sensu ze względu na

przewlekły charakter owrzodzenia

i niewątpliwą obecność w jego obrębie

bakterii. Inni zalecają wykonanie bada-

nia w przypadku dołączenia objawów

ogólnych zakażenia,

• pobudzenie procesu gojenia poprzez

wpływ na ziarninowanie – aktualnie

na rynku dostępna jest bardzo szeroka

gama opatrunków tradycyjnych i prepa-

ratów nowej generacji, tzw. aktywnych,

które dobierane są w zależności od cech

morfologicznych owrzodzenia,

• prawidłowąpielęgnacjęskóryotaczającej

– bardzo często wydzielina z owrzodzeń

oraz stosowane miejscowo preparaty (np.

enzymatyczne) doprowadzają do podraż-

nienia skóry otaczającej. Dodatkowo

może dołączyć się wtórna alergizacja.

Wówczas do terapii włączamy prepa-

raty z cynkiem, natłuszczające podłoża

obojętne, antybiotyki, a w wyjątkowych

przypadkach – preparaty steroidowe.

Opatrunki stosowane w leczeniu miej-

scowym owrzodzeń są bardzo różnorodne.

Tradycyjne opatrunki gazowe są powoli

wypierane przez nowoczesne opatrunki

aktywne. Opatrunki gazowe łatwo ulegają

zabrudzeniu i są kłopotliwe przy zmianie ze

względu na uszkodzenia nowo powstałego

naskórka. Również aspekt ekonomiczny

przemawia za wyższością opatrunków no-

wej generacji, jeśli oczywiście stosowane są

w kilkumiesięcznej terapii. Turner w latach

70. XX w. sformułował kryteria, jakie powi-

nien spełniać dobry opatrunek, aby przyspie-

szyć proces gojenia. Stwierdził, iż opatrunek

taki powinien utrzymywać odpowiednią

wilgotność rany, wykazywać duże zdolności

chłonne, zapewniać odpowiednią wymianę

gazową z otoczeniem, nie przepuszczać

drobnoustrojów oraz nie wykazywać dzia-

łania toksycznego i alergizującego.

Aktualnie wyróżnia się kilka typów

opatrunków aktywnych:

• hydrokoloidy – są najbardziej rozpo-

wszechnionymi opatrunkami aktywnymi.

Mają postać past, żeli, pudrów i płytek,

które stosuje się pod opatrunek powierz-

chowny. Część koloidowa składa się z czą-

stek żelatyny, pektyny i karboksymetylo-

celulozy. Opatrunki te utrzymują wilgotne

środowisko rany i znakomicie pochłaniają

wydzielinę. Stosuje się: Granuflex (Con-

vaTec), Comfeel (Coloplast), Hydrocoll

(Hartmann), Tegasorb (3M),

• alginiany – to preparaty produkowane

z glonów morskich o bardzo dobrych

właściwościach pochłaniających. Wy-

korzystywane są do leczenia owrzodzeń

z cechami zakażenia, bowiem likwidują

nieprzyjemny zapach. Podstawowe pre-

paraty to: Kaltostat (ConvaTec), Tegagel

(3M) i Sorbalgon (Hartmann),

• hydrożele – wykazują właściwości

pochłaniania wysięku, jak i oczyszcza-

nia zmian z tkanek martwiczych. Są

polimerami polisacharydowymi i polia-

kryloamidowymi. Są przeźroczyste, co

umożliwia dokładną obserwację rany.

Na rynku dostępne są: Aqua gel (Kik-

-gel), Purilon gel (Coloplast), Hydrosorb

(Hartmann), GranuGel (ConvaTec),

Nu-Gel (Johnson&Johnson) i IntraSite

Gel (Smith&Nephew),

• opatrunki półprzepuszczalne poliure-

tanowe – to preparaty cechujące się

dużymi właściwościami adhezyjnymi.

Dobrze przylegają do rany, są przeźro-

czyste, co pozwala na monitorowa-

nie procesu gojenia. Ich konstrukcja

pozwala na swobodne parowanie

rany, a jednocześnie chroni przed

zanieczyszczeniem drobnoustrojami.

W sprzedaży dostępne są: Bioclusive

(Johnson&Johnson), OpSite (Smith&Ne-

phew) i Tegaderm (3M),

• dekstranomery – dostępne są w postaci

past i granulek. Są preparatami zbudowa-

nymi z polisacharydów kulistych, które

mają zdolności absorbowania zanieczysz-

czeń i wydzielin z rany. Znalazły zasto-

sowanie w leczeniu dużych owrzodzeń

– Acudex (Polfa Kutno), Debrisan (Phar-

macia) i Iodosorb (Perstorp Pharma),

• opatrunki mieszane – stanowią kom-

binację wyżej wymienionych rodzajów

opatrunków aktywnych. Powszechnie

stosuje się: Fibracol (Johnson&John-

son), CombiDerm (ConvaTec) i Medi-

sorb C (Toruńske Zakłady Materiałów

Opatrunkowych).

Właściwy wybór farmakologicznej tera-

pii miejscowej owrzodzeń żylnych podudzi

uzależniony jest głównie od obrazu morfo-

logicznego zmian klinicznych.

Uzupełnieniem leczenia farmakolo-

gicznego jest odpowiednia profilaktyka.

Należy pamiętać, iż właściwe postępowa-

nie chorych zmniejsza możliwość powi-

kłań przewlekłej niewydolności żylnej,

a w szczególności wpływa hamująco na

rozwój owrzodzeń żylnych goleni. Istotnym

elementem profilaktyki jest odpowiedni styl

życia obejmujący aktywność fizyczną (pły-

wanie, jazda na rowerze, taniec, spacery),

a co za tym idzie utrzymanie odpowiedniej

wagi ciała, stosowanie właściwie dobranej

odzieży i obuwia oraz unikanie działania

wysokich temperatur (sauny, długie kąpiele

słoneczne). Ponadto elementem uzupełnia-

jącym działania profilaktyczne jest fizyko-

terapia oraz leczenie uzdrowiskowe.

Leczenie farmakologiczne

miejscowe

Leczenie miejscowe owrzodzeń żylnych

podudzi jest uzupełnieniem terapii ogólnej

i zawsze powinno być prowadzone równo-

legle. Leczenie to ma na celu:

• oczyszczenie owrzodzenia – przepro-

wadza się je głównie drogą chirurgiczną

lub przy użyciu specjalnych preparatów

enzymatycznych, zawierających głów-

nie enzymy proteolityczne – Fibrolan

(Parke-Davis) i Iruxol Mono (Knoll),

• zapobieganie lub eliminację rozwi-

jających się nadkażeń infekcyjnych

– stosuje się preparaty oczyszczające

o właściwościach antyseptycznych

(okłady z NaCl, kąpiele w roztworze

KMnO 4 , 0,5% roztwór AgNO 3 , Betadine

– Egis, Argosulfan – Jelfa, Dermazin

– Lek Pharmaceuticalis, Actisorb Plus

– Johnson&Johnson) oraz antybiotyko-

DR HAB . MED . L IGIA B RZEZIēSKA -W CISàO

PROF . NADZW . ĝ L .AM,

DR MED . D OMINIKA W CISàO -D ZIADECKA ,

DR MED . A NNA L IS -ĝ WIĉTY

Katedra i Klinika Dermatologii ĝl.AM w Katowicach

Kierownik: dr hab. med. Ligia BrzeziĔska-Wcisáo

prof. nadzw. ĝl.AM

38 REHABILITACJA W PRAKTYCE 4/2006

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: