MOMENT KLINCZNEGO UJAWINIENIA SIĘ NOWOTWORUU STANOWI KOŃCOWY ETAP DLUGOTRWAŁEGO ZWYKŁE WIELOLETNIEGO OKRESU WZROSTU UTAJONEGLO
Etąp rozwoju nowotworu obejmuje:
1. Paza indukcji — czas trwania tej fazy określa się na około 15—30 lat Rozwój nowotworu na podłożu, postępującej, nasilającej, deplazji, poprzedzonej jest zwykle przez wieloletni kontakt ze związkiem rakotwórczym.
2. Faza wzrostu nienaciekającego / in situ / - trwa około 5-10 lat
3 Faza wzrostu naciekającego - trvva 1-5 lat, w tym okresie komórki nowotworu mnożą się, przechodzą głąbiej do tkanek i uzyskują dostęp do naczyń chłonnych i krwioobiegu. W końcowym etapie komórki przedostają się do okolicznych węzłów chłonnych lub narządów gdzie mnożą się tworząc ogniska przerzutowe
4 Etap rozsiewu - trwa 1-5 lat. We wczesnym okresie tej fazv powstają
mikroprzerzuty trudno rozpoznawalne
Wzrost nowotworu - na to pojęcie składa, sie: współczynnik wzrostu, długość cvklu żvciowego komórki oraz współczynnik utraty komórek· Pozwala to ustalić że np. guz o średnicy 1 cm zawiera 109 komórek powstałych w wyniku 30 podwojeń, zaś czas jego ujawnienia się wynosi od 150 do 300 dni. Wzrost nowotworu odbywa się droga kolejnych podwojeń mary guza.Drogi szerzenia. Cechą wszystkich nowotworów złośliwych jest zdolnośćdo naciekania tkanek otaczających oraz tworzenia odległych przerzutówNowotwory złośliwe mogą szerzyć się przez: naciekanie tkanek otaczających, przeżuty drogą naczyń chłonnych i krwionośnych oraz przez wszczepianie.
Szerzenie miejscowe czyli naciekanie polega na bezpośrednim zajęciu przez nowotwór tkanek otaczających wzdłuż linii najmniejszego oporu.
Tkanki zbite jak: powięzie, okostna, ochrzęstna są oporne na naciekanie.Miejscowemu szerzeniu się nowotworu sprzyjają właściwości komórki nowotworowej: zmniejszona przylepność zdolność do ruchów pełzakowatych oraz wydzielanie substancji obniżających spoistość tkanek otaczających.
PATOLOGIA
NOWOTWOREM - nazywamy zjawisko nadmiernego rozrostu komórek, przekraczającego granice zakreślone fizjologią danego narządu. Każda tkanka może stanowić podłoże dla procesu nowotworowego. Nowotwór charakteryzuje się nieprawidłową masą tkankową, którego wzrost nadmierny i nieskoordynowany ze wzrostem zdrowych tkanek utrzymuje się po ustaniu bodźca wywołującego ten proces.Ta definicja jest podstawą podziału nowotworów na:- nowotwory łagodne mające ograniczona dynamikę wzrostu, nie dają przerzutów i rzadziej wyzwalają objawy groźne dla życia
- nowotwory złośliwe - rosną szybko, szerząc się w ustroju, zaś cechą charakterystyczną „złośliwości" jest zaburzenie mechanizmów ustrojowych, regulujących wzrost i czynności otoczenia, co prowadzi do naciekania otoczenia i rozwoju przerzutów. Zmiany te nie są tylko autonomiczne ale podlegają wpływom otoczenia /hormony, leki, itp/- raki, mięsaki. - nowotwór miejscowo złośliwy - np. rak podstawnokomórkowy, szkliwiak, włókniakomięsak charakteryzują się naciekaniemmiejscowymi wyjątkowo dając przerzuty. Złośliwość miejscowa charakteryzuje się : naciekaniem i niszczeniem otoczenia oraz tendencją do wznowy przy istnieniu guzków satelitarnych.
Nowotwory łagodne w swojej nazwie związane są z tkanką pochodzenia np. brodawczak / z nabłonka pokrywowego/,gruczolak /nabłonek gruczołowy/ itp. włókniak, tłuszczak itd.
Nowotwory złośliwe - wywodzące się z tkanki nabłonkowej noszą nazwę - r a k ó w, zaś z tkanki mezenchymalnej - mięsaków.Budowa nowotworów:
Nowotwory łagodne - są zwykle wyraźnie odgraniczone od otoczenia, mogą po-siadać torebkę. Często mają kształt wyniosłego guzka lub polipa.Nowotwory złośliwe - cechuje nieregularny kształt i brak ograniczenia zpowodu naciekania tkanek.
Składnikami utkania nowotworu są komórki własne guza oraz zrąb łącznotkankowy zawierający naczynia, będący wytworem organizmu nosiciela.Stany przedrakowe ~ jest to zmiana chorobowa /patologiczna/, z której rak rozwija się częściej. Dzielimy je na dziedziczne /skóra żółta pergaminowa, nerwiakowłókniaki mnogie Recklingłiausena, brodawczakowatość rodzinna jęli/ nabyte_- przewlekłe stany zapalne, zmiany starcze itp.
Szerzenie się drogami chłonnymi - jest charakterystyczne dla raków. Po
wniknięciu do naczynia chłonnego komórki nowotworowe tworzą zatory, którezatrzymują się w zatoce "brzeżnej” węzła chłonnego i tam tworzy się ogniska przerzutowe. Zwykle bywają zajęte węzły najbliższej okolicy guza. Z naczyń chłonnych proces nowotworowy może przenieść się do krążenia żylnegoWczesne pobawienie się przerzutów świadczy o większej dynamice procesu
nowotworowego.
Przerzuty drogą naczyń krwionośnych – są charakterystyczne dla mięsakówW przebiegu raków oskrzela, sutka, nerek, gruczołu krokowego i tarczycy te przerzuty szerzą się wcześniej drogą naczyń krwionośnych. Rozwój prze-rzutu odbywa się w 3 etapach: nacieczenie ściany naczynia krwionośnegoprzez komórki nowotworowe, wytworzenie zatoru, osiedlenie się i rozrostkomórek nowotworowych w nowym terenie. Umiejscowienie przerzutu zaletyod kierunku spływu krwi żylnej z narządu zajętego przez nowotwór. Dlatego nowotwory narządów leżących w zasięgu krążenia dużego dają zwykle przerzuty do płuc. Wątroba, płuca, szpik kostny, mózg i nadnercza często bywają siedzibą przerzutów, podczas gdy w śledzionie, mięśniach i skórze – przerzuty rozwijają się żadko. Przerzuty do kości, kręgosłupa i miednicy nasuwają podejrzenie w kierunku raka sutka, stercza, oskrzela.
Wpływ nowotworu na ustrój:
Miejscowe działanie nowotworu wiąże się z umiejscowieniem, rozmiarami oraz zdolnością do naciekania i niszczenia tkanek otaczających. Stwarzają one niebezpieczeństwo miejscowych krwotoków, owrzodzeń, wtórnych zakażeń itp. Mogą prowadzić do obrazu niedokrwienia, zaburzeń neurologicznych, hormonalnych i innych narządów.
Promieniowanie jonizujące - szczególnie szkodliwe w okresie życia płodowego, u dzieci w pierwszych 2 latach życia, również w warunkach zawodowego przebywania w granicy promieniowania jonizującego. Promieniowanie jonizujące przyczynia się do występowania białaczek·
Promieniowanie pozafiołkowe - tj. słoneczne przyczynia się do występowania nowotworów skóry
Związki chemiczne - spotykane w powietrzu, pokarmie , w lekach, papierosach, u osób nadużywających alkohol, pasożyty / w Afryce/
Czynniki genetyczne - nowotwory rozwijające się na podłożu zaburzeń genetycznych określa się mianem dziedzicznych /nerczak zarodkowy itp/.Mogą również występować genetycznie uwarunkowane zaburzenia rozwojowe,które mogą stać się podłożem rozwoju nowotworów złośliwych.
Do zmian postępowych zaliczamy:
1/ PRZEROST - /hypertrophia/ - jest to powiększenie się narządu lub tkanki w następstwie powiększenia się ich komórek. Takie komórki są pełnosprawne.
Przerosty dzielimy na pierwotne - nieznana przyczyna oraz na wtórne. Do wtórnych zaliczamy: .
-przerost zastępczy - dotyczy narządów parzystych /nerki/
-przerost wyrównawczy, przystosowawczy - najczęściej dotyczy tkanki mięśniowej .Może być patologiczny np. mięśnia sercowego /przerost kardiomiocytów/,wady serca, stany pozawałowe
2/ ROZROST - /hyperplasia/ - jest to powiększenie się objętości narządu wskutek zwiększenia się liczby komórek. Rozrost może być elementem odrostu lub naprawy. Jest naogół zmiana obojętna, dla zdrowia jak i niekorzystną /nowotwór/. Rozrost skóry lub błony śluzowej nazywam;/ polipem/
Wyróżnia się rozrost : pierwotny zwykle nowotworowy oraz wtórny - prowadzący do odrostu lub naprawy uszkodzonego narządu lub wyrównawczy.
3/ ODROST /regeneratio, odnowa/ - jest odtwarzaniem pierwotnej postaci zniszczonych lub utraconych części ustroju. Zdolność odrostu zależy od tego do jakiej grupy należy dana komórka. W naskórku jest stały fizjologiczny odrost,nabłonek krypt jelitowych pod-lega stałemu odrostowi, błona śluzowa macicy odradza się po każdej miesiączce, szpik regeneruje się dobrze, miąższ wątroby ma zdolność odrostu, zszycie obu części nerwu ułatwia jego regenerację, ale w obrębie blizny mogą odradzać się chaotycznie i powstaje tzw. nerwiak poamputacyjny /nie jest to nowotwór/. Mięśnie gładkie regenerują się minimalnie.
4/ ROZROST NIENOWOTWOROWY - ma obraz guza. Zaliczamy tu - bliznowiec, rogowacenie łojotokowe, kłykcinę /condyloma/,guzowate zapalenie powięzi.
GUZ -/tumor/- oznacza każde ogniskowe powiększenie się objętości tkanek na tle obrzęku, wylewu, zapalenia, rozrostu nienowotworowego lub nowotworowego albo torbieli. TORBIEL - jest patologiczną jamą, pokrytą nabłonkiem i wypełnioną płynem# Często używaną nazwą jest - cysta .
W momencie zapłodnienia komórki rozmnażają się i nabierają indywidualne właściwości do przyszłych zadań, a więc uległy one zróżnicowaniu, ale jeszcze są niedojrzałe I w tym momencie następuje dojrzewanie komórki do zadań np. układ nerwowy, narządy miąższowe itp.W przypadku zaburzeń "różnicowania” i dojrzewania występuje zjawisko:
- metaplazji - tj· przekształcenia się tkanki zróżnicowanej i dojrzałej
w inną np· nieprawidłowe przekształcenie się nabłonka w żołądku prowadzące do rozwoju raka żołądka itp.
- dysplazji - czyli nieprawidłowości dojrzewania i różnicowania się często określane jako atypia /komórki atypowe/
- anaplazjii - występuje tu zjawisko komórki jedynie do rozrostu i nowotwory tego typu nazywamy - anaplastycznymi.
NOWOTWORY
GUZEK - /nodulus,tubeculum/ - małe ,guzowate, zbite zgrubienie. - spoisty, guzowaty twór, zwykle wyczuwalny dotykiemCUZ /tumor/ - każde obrzmienie narządu.
- guz nowotworowy, jest jednoznaczny z nowotworem
- guz zapalny - będący wynikiem wysięku i nacieku komórkowego, stanowiący jedną z cech zapalenia - obrzmienie- określone powiększenie objętości lub rozmiarów narządu lub tkanek wskutek stanu zapalnego, w następstwie puchliny /hydrops/ lub nowotworu
N0W0TWÓR /neoplasma/ - jest to: - nieprawidłowy rozrost tkanki, nie podlegający regulacji czyli nadmierny, autonomiczny wzrost
- szczególny rozrost tkanki pochodzącej z tkanek ustróju ale nieistniejącej w nim uprzednio, obcej dla niego i nietypowego, nie poddającej się mechanizmom regulacyjnym ustroju i istotą są zmiany w aparacie genetycznym przekazywane z pokolenia na pokolenie i przyczynwo związane z transformacją nowotworu.
Podstawowymi cechami komórek nowotworowych są więc:1/ stałe niekontrolowane podziały
2/ zdolność przemieszczania się /migracje/,przerzuty /metastazje/3/ zmiany aktywności biochemicznej /dotyczy komórek nowotworów wytwarzających hormony/
ETIOPATOGENEZA NOWOTWORÓW
Są to nienowotworowe zmiany chorobowe /jednostki chorobowe/ lub niektórenowotwory niezłośliwe, z których rak rozwija się częściej Stany przedrakowe dzieli się na dziedziczne i nabyte*
Do stanów przedrakowych zaliczamy: długotrwałe owrzodzenia skóry, przetoki, róg skórny, znamię barwnikowe dysplastyczne, polipy i wrzód przewlekły żołądka, gruczolakowatość błony śluzowej żołądka jelita grubego itp.
W każdym przypadku nowotworu rozrost jego zaczyna się od jednej zmutowanej komórki. W procesie rozwoju nowotworu wyróżnia się 3 etapy:
1/ Inicjacje /mutacje genu/ - jest to etap, w którym czynnik karcinogenny tj. rakotwórczy przedostaje się do komórki i wiąże się z materiałem genetycznym, co prowadzi do zmiany w DNA, okres ten nazywa się fiksacją karcinogenu
2/ Promocja /zmiana ekspresji genu/ - jest to okres w którym komórka zainicjowana przechodzi wiele zmian prowadzących do zmiany nowotworowej. Na tym etapie komórki zostają poddane działaniu środowiska wewnętrznego w celu zatrzymania procesu nowotworowego
3/ progresja /zmiany w kariotypie/- w tym etapie następuje wzrost zmienionych nowotworowo komórek naogół niepowstrzymanie i podwajanie jego masy następuje przeciętnie co 90 dni.
Do tych czynników zaliczamy m.in.: mutagenne czynniki fizyczne /promieniowanie jonizujące, nadfioletowe/,czynniki chemiczne, wirusy nowotworowe, genetykę, środowisko itp.
lenka123456