ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ – dr J.Marek
WYKŁAD 1
Egzamin – test uzupełnień [tylko na podstawie wykładów]
Produkcja i proces produkcji
Produkcja - jest świadomą i celową działalnością ludzką, która przygotowuje zasoby i siły przyrody do potrzeb człowieka.
Odbywa się poprzez:
§ Wydobywanie [zasobów znajdujących się w przyrodzie]
§ Przetwarzanie [tych zasobów]
§ Przemieszczana [zasobów w przestrzeni]
§ Przechowywanie [zasobów w czasie – zapasy]
Produkcja jest podstawą wszelkiej działalności gospodarczej człowieka.
Środki produkcji – ogół środków stosowanych w produkcji
Rodzaje środków produkcji:
§ Przedmioty pracy – przedmioty materialne, które w procesie produkcji ulegają przekształceniu za pomocą pracy. Stanowią materiał z którego zostaje ukształtowany produkt [np. węgiel, ziemia, woda…]
§ Środki pracy – środki materialne służące do przekształcenia. Służą do przerobienia przedmiotu pracy. Służą bezpośrednio lub pośrednio w procesie produkcji.
Półprodukty [półfabrykaty] – są to produkty nadające się do użytku innego niż przedmiot pracy.
Surowce – przedmioty pracy ukształtowane przez pracę wcześniejszą.
Podział surowców:
§ Materiały podstawowe – wchodzą w skład produktu jako gotowa jego zawartość materialna [np. ropa w produkcji benzyny]
§ Materiały pomocnicze – stanowią dodatki służące do nadania materiałowi pewnych właściwości [np. lakier w produkcji mebli]
Dodatkiem do środka pracy może być np. olej lub smar.
W procesach syntezy chemicznej nie ma podziału na materiały podstawowe i pomocnicze.
Różnica między przedmiotami pracy a środkami pracy nie jest rzeczowa, zależy od roli!
Proces produkcji – jest to uporządkowany zbiór kolejnych wzajemnie uzależnionych zmian stanów tworzywa w wyniku każdego następuje przekształcenie tworzywa z materiału wejściowego w produkt gotowy.
Dualizm procesu produkcyjnego
Proces produkcyjny zawsze:
§ Dotyczy określonego wyrobu lub grupy wyrobów
§ Przebiega w określonych komórkach produkcyjnych
W związku z tym możemy rozpatrywać:
a) Proces produkcji wyrobu [niezależnie od tego w jakich komórkach jest on realizowany]
b) Proces produkcji w określonej komórce produkcji [niezależnie od tego jakie wyroby są w niej wytwarzane]
Proces technologiczny jest główną częścią procesu produkcyjnego w ramach którego następuje zmiana kształtu, wyglądu zewnętrznego, właściwości fizyko-chemicznych przetwarzanego materiału lub trwała zmiana wzajemnego położenia poszczególnych części wchodzących w skład produkowanego wyrobu [np. montaż lub demontaż]
Proces technologiczny czynnego oddziaływania – proces w którym aktywnie uczestniczy człowiek zmieniający właściwości obrabianego przedmiotu
Proces produkcyjny prosty – dotyczy prostego wyrobu [detalu]
Proces produkcyjny złożony – dotyczy produkcji części składającej się z 2 lub więcej detali. W tym procesie musi wystąpić operacja montażowa.
Proces produkcyjny prosty
Proces produkcyjny złożony
WYKŁAD 2
Struktura wyrobu może być rozpatrywana ze strony mechanicznej i chemicznej.
Złożoność mechaniczna
Podeście:
· Tradycyjne
· Współczesne [nowoczesne]
W podejściu tradycyjnym wyróżnia się:
I. Zespoły główne [to taka część wyrobu, która może być użytkowana samodzielnie np. silnik]
II. Zespoły
III. Podzespoły
IV. Detale [części]
Detale traktuje się jako wyroby stopnia 0 ()
Wyroby stopnia 0 łączy się w wyroby stopnia 1,2,3 itd…
Struktura procesu technologicznego
Zasadniczym elementem są fazy technologiczne.
Faza technologiczna – część procesu technologicznego o odrębnym jednolitym charakterze przetwarzania, realizowana w obrębie jednego wydziału produkcyjnego.
Fazy będą różnić się stosowanymi urządzeniami i sposobami przetwarzania tworzywa.
Podstawowe znaczenie ma podział faz technologicznych w kolejności ich występowania w ramach danego procesu technologicznego.
I. Fazy przygotowawcze – związane są z wytwarzaniem półwyrobów np. Następuje cięcie materiałów, wykonanie odlewów
II. Fazy główne – wykonywane są zasadnicze procesy pracy decydujące o stosowaniu danej technologii wytwarzania
III. Fazy wykończeniowe – polegają na pracach uszlachetniających, montażach części itd.
W ramach poszczególnych faz realizowane są poszczególne operacje technologiczne:
Operacja technologiczna – jest to zespół czynności wykonywanych na jednym stanowisku roboczym, przez jednego wykonawcę przy jednym przedmiocie bez jakichkolwiek przerw na inna pracę [miejsce, wykonawca, przedmiot, czas]
Typy operacji technologicznej:
a) Operacje przepływowe – zmienia się postać lub wzajemne położenie materiałów bez zmiany ich ilości
b) Operacje dzielące – dzieli przebieg materiałów na szereg strumieni np. cięcie materiału
c) Operacje łączące – łącza szereg strumieni materiałowych np. spawanie
Ze względu na stopień zmechanizowania operacje technologiczne można podzielić na:
a) Ręczne
b) Ręczne-zmechanizowane
c) Maszynowo-ręczne
d) Maszynowe
e) Automatyczne
Do celów badania i normowania pracy operacje technologiczne dzielą się na:
a) Zabiegi – to taka cześć operacji, która jest wykonywana przy jednym zamocowaniu przedmiotu w obrabiarce
b) Czynności
c) Ruchy robocze – to najprostszy element składowy zabiegu
Czynności można podzielić na:
a) Czynności technologiczne – celem jest realizacja właściwej przemiany technologicznej, czyli zmiana kształtu, postaci itd.
b) Czynności pomocnicze – celem jest ułatwienie bądź umożliwienie wykonania czynności technologicznej
WYKŁAD 3
W procesie przekształcania komórek produkcyjnych w administracyjne może nastąpić jedna z trzech sytuacji:
1) Komórka produkcyjno-administracyjna pokrywa się z komórką produkcyjną
Komórka produkcyjna Komórka produkcyjno – administracyjna
2) komórka produkcyjno - administracyjna stanowi zespół kilku komórek produkcyjnych
Komórki produkcyjne komórki produkcyjno-administracyjne
3) komórka produkcyjno-administracyjna jest częścią komórki produkcyjnej
Komórka produkcyjna komórki produkcyjno-administracyjne
O wyborze rozwiązania decyduje potencjalna rozpiętość kierowania.
W większych zakładach spotyka się zazwyczaj 4-5 szczebli w strukturze organizacyjnej:
0 stanowisko robocze
1 gniazdo produkcyjne
2 oddział
3 wydział
4 zakład
Czynniki determinujące strukturę produkcyjną przedsiębiorstwa:
· Charakter wyrobu i technologia wytwarzania wyrobu
· Specjalizacja zakładu i jego poszczególnych komórek
· Wielkość produkcji
· Forma organizacji produkcji
Typy i formy organizacji produkcji
Kryteria:
1. specjalizacja i stabilność produkcji na stanowiskach roboczych – decyduje o typie produkcji na stanowiskach roboczych
2. stopień powiązania stanowisk roboczych ze sobą i ich współdziałania w procesie produkcyjnym – decyduje o formie organizacji produkcji
Typy produkcji:
· jednostkowa
· małoseryjna
· średnioseryjna
· wielkoseryjna
· masowa
Przezbrojenie stanowiska roboczego – przeprowadzenie wszystkich działań koniecznych do zmiany typu produkcji wykonywanej na danym stanowisku [np. zmiana narzędzi używanych na stanowisku]
Stopień specjalizacji zależy od:
· liczby, różnorodności i pracochłonności wykonywanych na nim detalo-operacji i związanej z tym częstotliwości przezbrajania
W zależności od tego mamy do czynienia ze stanowiskiem roboczym o:
· masowym
· seryjnym
· jednostkowym typie produkcji
Stanowisko o masowym typie produkcji – to takie, które wykonuje tylko jedną ściśle określoną detalo-operację bez przezbrojenia
Stanowisko robocze o seryjnym typie produkcji – to takie, które wykonuje większa liczbę detalo-operacji nad większymi lub mniejszymi partiami, które okresowo mogą być powtarzane
Stanowisko robocze o jednostkowym typie produkcji to takie, które wykonuje nieograniczoną liczbę detalo-operacji na ogół nie powtarzających się lub powtarzających się bardzo nieregularnie
Określenie typu produkcji na stanowisku roboczym wymaga przeprowadzenia odpowiednich pomiarów.
WS służy do ustalenia typu produkcji na danym stanowisku.
WS określa się w sposób uproszczony na podstawie tylko jednego z czterech W. Najczęściej za pomocą W1.
Wskaźnik średniej liczby detalo-operacji przypadających na jedno stanowisko robocze:
Gdzie:
Di – liczba detalo-operacji wykonywanych w badanej komórce
m – liczba stanowisk roboczych w danej komórce
- występuje produkcja seryjna bądź jednostkowa
- występuje produkcja masowa [stanowiska nie są przezbrajane]
- występuje wówczas, gdy kilka stanowisk roboczych w komórce wykonuje równolegle tą samą operację
Np.
...
krukwik