NA CZYM POLEGA WKŁAD AUGUSTA COMTE’A W ROZWÓJ SOCJOLOGII NAUKOWEJ
W drugiej połowie XIX wieku odrębną dyscypliną naukową, zajmującą się w sposób systematyczny badaniem struktur życia społecznego oraz ich ruchu i rozwoju, stała się socjologia. Formułowanie zakresu i metod badawczych nowej nauki dokonywało się powoli i było udziałem kilku pokoleń teoretyków i praktyków XIX wieku. Proces ten inspirował także inne kierunki i nurty intelektualne.
Wśród nich należy wymienić :
· Pozytywistyczny program A.Comte’a
· Statystykę społeczną L.A.Queleleta
· Socjografię uprawianą przez reformatorską krytykę społecznych warunków rewolucji przemysłowej
· Etnografię i etnologię L.H.Morgana
· Darwinizm społeczny
· Teorie konfliktów społecznych L.Gumplowicza
· Organicyzm i ewolucjonizm H.Spencera
· Idee rasowo-antropologiczne
· Materializm historyczny K.Marksa i F.Engelsa.
Rozwój socjologii i nauk pokrewnych wywarł duży wpływ na wyobrażenia o społeczeństwie. Wzbogaciła także tematykę dyskusji o państwie i prawie.
Jednym z ojców socjologii jako nauki był twórca „filozofii pozytywistycznej”, francuski pisarz Isidore Auguste Marie Francois-Xavier Comte, żyjący w latach 1798 – 1857.
Filozofia Comte’a była filozofią nauki, a jej punktem wyjścia nie była namysł nad trudnościami nauki ówczesnej.
Przewodnią ideą Comte’a było przeświadczenie o nieodzowności przebudowy społeczeństwa, które przechodzi głęboki kryzys. Ustrój społeczny zależy od stanu obyczajów, zaś stan obyczajów zależy od systemu poglądów, zatem istota kryzysu tkwi w anarchii umysłowej. Według Comte’a jedynym wyjściem ze stanu kryzysu jest stworzenie nowego systemu wierzeń, który wykluczy spory rozkładające społeczną jedność. Dawniej spoiwem społeczności w Europie była religia katolicka teraz w epoce współczesnej spoiwem tym powinna być tylko i wyłącznie nauka. Aby stało się to rzeczywistością trzeba naukę uczynić jednolitym systemem, w którym znajdą się odpowiedzi na wszystkie zasadnicze pytania, a także te, które dotyczą spraw społecznych, politycznych i moralnych omijanych do tej pory przez „teorie pozytywne”. Inaczej mówiąc trzeba te osiągnięcia uzupełnić i połączyć w jedną systematyczną całość oraz dodając do nich „pozytywną teorię” społeczeństwa, czyli socjologię.
Problemem relacji między socjologią a innymi naukami to jeden z najważniejszych problemów Comte’a. Z jednej strony zakłada on, iż bez dorobku poprzedzających ją nauk, a zwłaszcza biologii, powstanie socjologii byłoby niemożliwe. Z drugiej strony jest przekonany, że jej procedury muszą jakoś różnić się od procedur innych nauk.
Socjologia pojawiła się u Comte’a jako wynik refleksji nad kryzysem społeczeństwa i jako dopełnienie systemu filozoficznego, który dzięki niej miał uzyskać praktyczne znaczenie społeczne. Comte był autorem nazwy nowej nauki złożonej z łacińskiego socio- i greckiego -logia. Nazwę tę wprowadził w czwartym tomie „Cours de philosophie positive” w 1839 roku. Comte należał do ludzi, których siła jest umiejętnością twórczej i pracowitej kontynuacji połączenia ze sztuką łączenia znanych elementów w nowe. Comte był kontynuatorem Saint-Simona. Wiele idei Comte’a miało w jego epoce charakter obiegowy lub pochodziło z dzieł znanych pisarzy XVIII i XIX wieku : Monteskiusz, Rousseau, Condorceta, de Bonald oraz de Maistre’a. Korzystał także z autorytetów Arystotelesa i Hobbesa.
Dziełem Comte’a była po pierwsze synteza, a po drugie rozbudowanie syntezy do rozmiarów systemu, który miał pomieścić całość ludzkiej wiedzy, dostarczając tym samym oparcia dla moralnej, społecznej i politycznej odnowy porewolucyjnego społeczeństwa.
Dążenie Comte’a do syntezy objawiło się w ośrodkowym punkcie jego doktryny społecznej jakim jest skojarzenie w parę pojęć postępu i porządku.
Zasadniczym problemem socjologii było pogodzenie dwóch wykluczających się na pozór punktów widzenia :
· Odkrywaniu praw zarówno względnie trwałej budowy społecznego organizmu
· Nieustannego rozwoju prawa porządku i prawa postępu.
Socjologia miała być jedyną nauką społeczną dlatego, że Comte świadomie zakwestionował potrzebę innych nauk z uwagi na powszechny consensus organizmu społecznego, który sprawia, że niemożliwe jest badanie naukowe społeczeństwa z punktu widzenia warunków lub z punktu widzenia zachodzących procesów, jeśli dzieli się je na części i każdą z osobna bada.
Według Comte’a inną osobliwością socjologii było traktowanie każdego stanu społecznego jako nierozerwalnie związanego z określonym stanem wcześniejszym i stanem późniejszym. Następną osobliwością socjologii było to, że przedmiotem studiów było określenie społeczeństwa jako Ludzkości.
Comte podzielił socjologię na statykę społeczną i dynamikę społeczną. Przedmiotem działań statyki społecznej stają się : rodzina, podział pracy, podział własności, religia, Kościół oraz język. Natomiast dynamika społeczna zwraca uwagę na wzajemną zależność wszystkich części systemu społecznego oraz na fakt, że przemiany świadomości zachodzą zgodnie z prawem trzech studiów są skorelowane z przemianami we wszystkich dziedzinach życia.
Według Comte’a metoda socjologii zakłada :
· Badanie zjawisk społecznych w ich powiązaniu ze sobą
· Przyjmowanie całościowego punktu widzenia
· Przechodzenie od tego co proste, do tego co złożone
· Posuwanie się do rzeczy znanych , do nie znanych
W programie socjologii jako statyki i dynamiki oraz w opisie metody socjologii zawarta jest idea organicyzmu, czyli analogii organizmu społecznego i ludzkiego.
Comte uważał się za pierwszego przedstawiciela pozytywistycznej socjologii. W socjologii nie miał jednak bezpośrednich kontynuatorów. Do jego dorobku nawiązywali badacze z nurtu pozytywistycznego, głównie Durkheim.
Wpływ Comte’a na rozwój socjologii polegał na włączeniu badań nad społeczeństwem w zakresie badań naukowych, sformułowaniu kryteriów, ich naukowości według założeń filozofii pozytywistycznej oraz na wskazaniu kluczowych kwestii badawczych ( porządek i postęp, instytucje społeczne, relacje między świadomością a organizacją społeczną ).
Bibliografia :
1
fikandor