chirurgia_wyklad_1.pdf

Chirurgia – wyk ł ad 1

10 października 2007 dr med. Andrzej Tokarz

Rany, sposoby gojenia i opatrywanie

1. Rana (vulnus) – uszkodzenie, przerwanie ciągłości skóry i głębszych tkanek na

skutek

 urazu mechanicznego

 urazu termicznego

 urazu chemicznego

 promieniowania

 urazów cywilnych (np. awaria elektrowni atomowej)

 uszkodzenia mieszanego (mixty) – uszkodzenia różnych rodzajów w jednym

wypadku (np. nakładanie smoły: uszkodzenia mechaniczne, termiczne, itp.)

2. Otarcie naskórka (vulnusculum / excoriatio) – styczne działanie na skórę

przedmiotu o szorstkiej powierzchni lub w kontakcie z podłożem; następuje bez

naruszenia ciągłości skóry.

3. Rodzaje ran:

 kłuta (vulnus punctum / vulnus ictum)

 na skutek ostro zakończonych przedmiotów (np. igła, sztylet, gwóźdź)

 otwór rany mały

 krwawienie zew. niewielkie (ale wew. może być obfite)

 cięta (vulnus incisivum / vulnus sectum)

 na skutek ostrych przedmiotów (np. nóż, papier)

 rana ma gładkie, równe brzegi

 silne krwawienie wypłukuje bakterie z rany i jej okolicy

 rąbana (vulnus caesum / vulnus scissum)

 w wyniku działania ciężkiego narzędzia o ostrej krawędzi (siekiera,

tasak), godzącego z dużą siłą

 charakter rany ciętej, ale jest od niej większa i głębsza

 rozległe uszkodzenia tkanek głębiej położonych (w tym kości)

 czasami może dojść do amputacji części lub całości kończyn

 tłuczona (vulnus contusum)

 na skutek tępego narzędzia (np. cegły, młota; np. też upadek na kolana

na podwórku czy urazy w wypadkach samochodowych)

 brzegi są nieregularne

 uszkodzenie otaczających tkanek tj. siniec, stłuczenie, obrzęk

 miażdżona (vulnus conquassatum)

 silny uraz tępym narzędziem (np. kowadło)

 brzegi są nieregularne

 rozerwane naczynia krwionośne tworzą głębokiego krwiaka

 otaczające ranę tkanki są zgniecione, zmiażdżone, obrzmiałe,

niedokrwione, często obumarłe

 może również dojść do zmiażdżenia tkanki kostnej

 płatowa (vulnus lobatum) - uraz mechaniczny zadziałał stycznie do

powierzchni ciała w wyniku czego jego płat został oderwany lub wisi na

fragmencie skóry

 postrzałowa (vulnus sclopetarium)

 wywołana pociskiem broni palnej, odłamkami min, bomb, itp.

 podział:

 styczna - pocisk lub odłamek rozerwie skórę i tkankę bez

przenikania w głąb; wyglądem przypomina ranę szarpaną

Strona 1

Chirurgia – wyk ł ad 1

10 października 2007 dr med. Andrzej Tokarz

 przestrzałowa – mają wlot, kanał przestrzałowy i wylot

 ślepa – mają wlot i kanał przestrzałowy; pocisk tkwi wewnątrz

ciała

 kąsana (vulnus morsum)

 spowodowana ugryzieniem (ukąszeniem) przez zwierzę (najczęściej

dzikie)

 postać zewnętrzna rany jest często odwzorowaniem szczęki zwierzęcia

lub w niektórych przypadkach jest to rana szarpana

 zatruta (vulnus veneatum)

 powstała w wyniku ukąszenia przez jadowite węże lub owady

 jednoczesne uszkodzenie tkanek i wprowadzenie do nich substancji

trujących

4. Sposoby gojenia się ran:

 przez rychłozrost - brzegi rany sklejają

się, odtwarza się ciągłość skóry,

powstaje linijna blizna; rana nie jest

głęboka ani zakażona; najbardziej

korzystny sposób gojenia ran

 przez ziarninowanie – rana jest

zakażona, goi się wolniej; organizm

przystępuje do oczyszczenia rany –

ropieje; po oczyszczeniu –

wypełnianie ubytków nową tkanką

(ziarniną); powstaje blizna

 pod strupem – przypomina gojenie przez

ziarninowanie, ale wszystko dzieje się pod

strupem

5. Zaopatrywanie ran – metody

 zeszycie

 nie powinno się zeszywać ran:

 wyciętych późno po wypadku

 w tkankach niedostatecznie ukrwionych

 w okolicach ciała specjalnie narażonych na zakażenie

 postrzałowych

 kąsanych

 kłutych

 zabrudzonych ziemią, kałem

 niecałkowicie wyciętych (z wyjątkiem twarzy i palców)

 głębokich (uszkodzenie mięśni)

 jeżeli wiemy lub przypuszczamy, że została zanieczyszczona dużą

ilością bakterii lub drobnoustrojami zjadliwymi i beztlenowcami

 rodzaje szwów:

 szew pierwotny

 wczesny – zakładany bezpośrednio po urazie (rany czyste)

 odroczony – zakładany po kilku dobach po urazie, a w

przypadku wątpliwości zeszycia (zakażenie) - opóźnione

zbliżenie jej brzegów (tzn. założenie szwów, ale bez ich

dociągania i zszywania)

Strona 2

Chirurgia – wyk ł ad 1

10 października 2007 dr med. Andrzej Tokarz

 szew wtórny

 wczesny - kilka dni od powstania rany – objawy zapalne

niewielkie, w dnie ziarnina

 późny - po okresie wytworzenia się ziarniny

 drenaż – założenie sączka (drenażu) przynajmniej na jeden w biegunów rany,

stosowany w przypadku podejrzenia zbierania się wysięku lub krwi w ranie

 wskazania:

 jeżeli spodziewamy się wysięku krwistego lub zapalnego w ranie

 rany drażniące pod powięź do mięśni

 rany wtórnie zeszyte

 rany, których nie można pierwotnie zeszyć, jeżeli nie mają

dobrego odpływu wydzieliny bez sączkowania

 rozcięcie rany

II. Zaka ż enia chirurgiczne

1. Miejscowe

 zanokcica – zakażenie ropne wokół paznokcia (np. po wycinaniu skórek)

 zastrzał – ropne zapalenie dłoniowej powierzchni palców ręki (piąty palec jest

najgorszy, ponieważ zakażenie może dojść do nadgarstka)

 rodzaje:

 naskórkowy

 podskórny

 stawowy

 pochówkowy

 klepsydrowaty (kształt klepsydry, np. naskórkowy i podskórny)

 objawy :

 obrzęk

 zaczerwienienie

 silny ból, często nasilający się w nocy

 zgięciowe ustawienie palców

 czyrak - ropne zapalenie mieszka włosowego, zakażenie z gruczołów

łojowych, może pojawić się w różnych częściach ciała

czyrak gromadny – w okolicy karku; 1 główny czyrak i wokół niego czyraki

pochodne

 czyraczność – zakażenie uogólnione, wiele czyraków w różnym stadium na

całym ciele (najczęściej w zaburzeniach odporności)

 leczenie:

 wycinanie czyraków

 antybiotykoterapia

 usunięcie źródła zakażenia

 poprawienie odporności (szczepionki)

 wytworzenie autoszczepionki

 zakażenia ropne (głębsze):

 ropień – zbiorowisko ropne, ściśle odgraniczone od otoczenia, ropa

sama wytwarza to zbiorowisko (np., ropień sutka, poinfekcyjne ropnie

pośladka)

 ropniak - zbiornik ropy którego granica stanowi naturalne jamy ciała

lub narządy posiadające światło np. wyrostek robaczkowy, pęcherzyk

żółciowy

Strona 3

Chirurgia – wyk ł ad 1

10 października 2007 dr med. Andrzej Tokarz

 ropowica – wylanie się ropy i rozejście się bez wytworzenia torebki (np.

okolice nerki, stopy)

2. Ogólne

 tężec - ciężka choroba zakaźna, rozwijająca się w ranach zabrudzonych

(dokładniej: w ranach źle ukrwionych, głębokich, drążących do mięśni,

zawierających ciała obce i dużo martwych tkanek, zakażonych

drobnoustrojami tlenowymi i u chorych we wstrząsie – niedotlenienie)

 objawy

 występują po okresie 3 dni – 3 tygodni od zranienia

 objawy z początku nie są charakterystyczne: niepokój, pocenie się,

bezsenność, ziębnięcie, bóle w ranie, mrowienie

 I charakterystyczne objawy: napięcie mięśni żwaczy i karku

powodujące trudności przy jedzeniu oraz sztywność karku, później

nasilający się szczękościsk; mogą występować kurcze mięśni w

okolicy rany

 rozpoznanie – łatwe (objawy)

 zapobieganie

 pierwotne wycięcie rany pozwalające wraz z wycinanymi

tkankami usunąć znajdujące się w nich lub na ich powierzchni

laseczki tężca

 działanie swoistych przeciwciał zobojętniających toksynę tężcową

 zgorzel gazowa - zakażenie wywołane przez bakterię Clostridium perfringens ,

która rośnie i rozwija się bardzo szybko w środowisku ubogim w tlen; zwykle

infekcji tej towarzyszą inne bakterie

Występuje szczególnie w ranach zawierających dużo zmiażdżonych,

niedokrwionych i martwych tkanek oraz głębokich, drążących do mięśni,

może też być również powikłaniem niewielkich zranień u chorych we

wstrząsie lub w stanie niedokrwistości pokrwotocznej (niedotlenienie tkanek).

 objawy:

 ból i uczucie napięcia w niebolesnej uprzednio ranie

 obrzęk tkanek

 skóra chłodna i zasiniona

 charakterystyczny objaw: trzeszczenie przy obmacywaniu okolicy

rany (zależne od obecności pęcherzyków gazu w tkankach)

 przyspieszone tętno, obniżone ciśnienie, temp. nie musi być

podwyższona

 szybkie narastanie objawów wstrząsu, występują zaburzenia

świadomości

 zapobieganie:

 rany podejrzane o zakażenie beztlenowcami - nigdy nie

zaszywać!!! (może być szeroko otwarta, pozostawiona do

wtórnego zeszycia)

 usunięcie ciał obcych, unieruchomienie kończyny

 podanie antybiotyków (penicylina dożylnie)

 leczenie:

 wycięcie, otwarcie rany lub odcięcie kończyny

 podawanie dużych dawek antybiotyków

 leczenie tlenem w komorze hiperbarycznej

 leczenie chirurgiczne (zmiany martwicze)

→ pomocne barwienie bezpośredniego wymazu z rany

Strona 4

Chirurgia – wyk ł ad 1

10 października 2007 dr med. Andrzej Tokarz

 róża – ostre zapalenie skóry i tkanki podskórnej wywołane przez

paciorkowce, przenoszące się przez dotyk i z pyłem powietrza; najczęściej

obejmuje twarz

 objawy

 początek choroby nagły

 wysoka gorączka, dreszcze, ogólne rozbicie, bóle głowy, nudności,

bóle kończyn

 skóra szkarłatnoczerwona, lśniąca, ciastowato obrzęknięta (po

ucisku powstaje zagłębienie), brzegi zmienionej skóry są

wałowato uniesione (granice zmian są wyraźne)

 w okresie ustępowania choroby skóra blednie i łuszczy się

 klasyczny objaw: zaczerwienienie skóry wokół nosa i na obu

policzkach (kształt skrzydła motyla)

 powikłania róży:

 ropowica

 martwica skóry i tkanki podskórnej

 owrzodzenia

 zapalenie naczyń i węzłów chłonnych

 posocznica

 leczenie – głównie zachowawcze:

 podawanie antybiotyków (penicylina)

 na skórę założyć jałowy opatrunek (bez stosowania okładów i

maści)

 chorą kończynę unieruchomić i usztywnić

 leczenie szpitalne – w przypadkach przebiegających z

powikłaniami, leczenie chirurgiczne – powikłania ropowicą lub

martwicą tkanek

→ należy wykonać badanie moczu

III. Zasady aseptyki i antyseptyki

niedopuszczenie

do zakażenia

materiału

jałowego

wytwarzanie materiału jałowego

na drodze:

 dezynfekcji – pozbywania się

żywych bakterii

 sterylizacji – pozbywania się

zarodników bakterii

Strona 5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: